Món đồ cứu tinh trong những ngày hè nóng bức nhưng lại đầu độc Trái đất

Cơn nóng “cháy da cháy thịt” của mùa hè Ấn Độ như đang thử thách giới hạn sinh tồn của người dân. Trong một sự kiện ngoài trời gần đây ở miền Trung Ấn Độ, hàng nghìn người nhập viện vì sốc nhiệt. Nhiệt độ tăng cao cũng khiến hàng trăm ngôi trường phải đóng cửa. Tin xấu là nhiệt độ dự kiến vẫn sẽ tăng mạnh và dao động trong khoảng 45°C ở vùng đồng bằng phía Bắc Ấn Độ thời gian tới.

Một giải pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng này trong ngắn hạn (và với giá cả phải chăng) là sử dụng điều hoà nhiệt độ. Nhu cầu về điều hòa đang tăng cao tại những quốc gia đông dân như Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia và Philippines. Ước tính thế giới sẽ có thêm 1 tỷ máy điều hòa nữa vào cuối thập kỷ này, thị trường máy lạnh sẽ tăng gấp đôi trước năm 2040. 

Nếu xét về góc độ sức khỏe cộng đồng và hiệu suất kinh tế, đây là một tín hiệu tốt. Tuy nhiên đây là tin xấu cho môi trường, bởi máy điều hòa sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng nóng lên toàn cầu. 

Sự bùng nổ của thiết bị điều hòa nhiệt 

Các nhà kinh tế ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc trong doanh số bán hàng của máy điều hòa khi thu nhập hộ gia đình hằng năm đạt gần 10.000 đô (hơn 234 triệu VNĐ). Philippines đã vượt ngưỡng 10.000 đô vào năm 2022, Indonesia vượt qua mốc này trong 10 năm qua. Còn tại Ấn Độ, nơi 80% dân số chưa có điều hòa, tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người sẽ đạt mốc 9.000 đô (210 triệu VNĐ) trong năm nay. 

Ông Kanwaljeet Jawa, người đứng đầu chi nhánh Daikin Industries Ltd tại Ấn Độ, nhận định tiềm năng tại đây vô cùng lớn và doanh số bán hàng của ông đã tăng gấp 15 lần.

Người dân ở các quốc gia có khí hậu nóng hơn có chất lượng giấc ngủ và nhận thức bị suy giảm, kéo theo đó là năng suất lao động giảm xuống. Vì vậy, sở hữu một chiếc điều hòa có thể sẽ là cách thoát nghèo đối với nhiều người. 

Trong các khu dân cư của tầng lớp lao động ở Delhi, những cuộc tranh luận về biến đổi khí hậu nằm ngoài tầm hiểu biết của họ. Đối với nhiều người, điều hòa là một thứ xa xỉ. Piyu Haldar, một người giúp việc, cho biết căn lều của cô không khác gì lò sưởi vào mùa hè. Mái tôn nóng đến độ có thể nướng bánh trên đó. Trước khi đi ngủ, Haldar và chồng thường tạt nước lên giường để làm mát căn phòng.

Khi con trai cô chào đời vào năm 2016, em bị sốt do nắng nóng. Đó là lúc cô quyết định phải mua điều hoà. Để đủ tiền mua một chiếc điều hòa bình dân, Haldar đã ngừng mua quần áo, cắt giảm các bữa ăn, vay nợ và phải làm việc nhiều gấp đôi. 

Bây giờ, gia đình cô chỉ bật máy lạnh vào ban đêm. Haldar bật công tắc và đóng cửa lại để tránh muỗi và giữ không khí mát mẻ. Con trai cô rất thích nằm ngủ trong phòng có điều hòa. 

Haldar nói: “Họ hàng tôi đến thăm nhà chỉ vì muốn được sử dụng điều hòa. Mọi người nghĩ tôi thật giàu có”. Kể từ khi mua máy lạnh, gia đình cô có chất lượng giấc ngủ tốt hơn nên có nhiều năng lượng để làm việc trong ngày, còn con trai cũng không còn bị ốm nữa.

Chiếc điều hòa 3 sao của Haldar có giá 330 USD (7,7 triệu VNĐ), là loại máy lạnh chiếm 60% tổng doanh số của Godrej Appliances, một trong những nhà bán lẻ lớn nhất Ấn Độ. 

Đã nóng nay càng nóng hơn

Một trong những chất làm mát phổ biến nhất trong điều hòa, hydrofluorocarbons (HFC), có thể ảnh hưởng tiêu cực tới khí hậu gấp 1.000 lần carbon dioxide. Các nhà khoa học ước tính nếu không cắt giảm HFC trong sản xuất điều hòa, nhiệt độ Trái đất sẽ tăng lên 0,5°C vào cuối thế kỷ 21, gây ra biến đổi khí hậu diện rộng, thiên tai và nhiều đợt nắng nóng hơn nữa. 

Vào năm 2016, hơn 170 quốc gia đã đồng ý loại bỏ dần HFC, bắt đầu từ các quốc gia công nghiệp phát triển. Hiện có các chất làm mát ít gây hại cho môi trường hơn trên thị trường được sản xuất bởi Chemours Co. và Honeywell International Inc. Ngoài ra, Daikin và Mitsubishi Electric Corporation đang nghiên cứu các sản phẩm của riêng họ.

Các quốc gia có nhu cầu điều hòa tăng cao vẫn phụ thuộc vào năng lượng than đá, và hầu hết người dân chỉ có thể mua những thiết bị rẻ và chất lượng kém. Trung Quốc và Ấn Độ dự kiến là thị trường điều hòa lớn nhất trong tương lai. Những quốc gia có khí hậu ôn hòa và phát triển đã thắt chặt quy định về điều hòa, đó là yêu cầu hiệu suất năng lượng tốt hơn và sử dụng những chất làm mát ít độc hại hơn. Thế giới đang đi đến thỏa thuận toàn cầu về loại bỏ chất làm mát có hại, việc này làm tăng chi phí cho điều hòa và khiến người có nhu cầu thấp khó tiếp cận thiết bị này hơn.

Đối với Ấn Độ, triển khai sử dụng công nghệ xanh, thân thiện với môi trường là một thách thức lớn, trong khi có hàng triệu người tiêu dùng vẫn mua những chiếc điều hòa sử dụng chất làm mát độc hại. 

Giống như những người khác, Naresh Tatavet, một tài xế cá nhân ở Delhi, đã không thể chịu được những đợt nắng nóng. Tháng này, anh đã mua cho gia đình chiếc điều hòa đầu tiên và coi đó là một trong những khoản đầu tư tài chính lớn nhất, tương đương với việc mua một chiếc xe máy. Trong khu phố của anh ấy, nếu có ai mua một chiếc điều hòa, hàng xóm sẽ mang kẹo đến ăn mừng. 

Cho dù ở Washington, Brussels, hay những nơi xa xôi khác, người dân đang tìm cách để sử dụng những thiết bị đắt đỏ với mục đích bảo vệ môi trường, thì Tatavet vẫn chắc chắn một điều: Anh không muốn quay lại ngày xưa, khi chưa có điều hòa bởi anh không muốn thức dậy trong tình trạng người ướt đẫm mồ hôi nữa.