Dạo một vòng quanh các khu vực có nhiều nhà thuốc, hiệu thuốc như Giải Phóng, Ngọc Khánh, Triệu Quốc Đạt, Dốc Thọ Lão, ở Hà Nội... đều dễ nhận thấy là tình trạng mua bán thuốc tấp nập. Người dân vào ra mua thuốc kháng sinh dễ dàng như đi chợ mua rau.
Chị Nguyễn Thị Hải (quận Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết, mỗi khi con bị ho hay sốt, chị thường ra hiệu thuốc gần nhà. Chỉ cần nói triệu chứng, nhân viên bán thuốc sẽ đưa cho một loạt thuốc, trong đó có 1 hoặc 2 loại kháng sinh và hướng dẫn sử dụng.
“Phải dùng kháng sinh thì người ốm mới nhanh khỏi được. Nếu không, chỉ cần sốt hoặc ho mà không có kháng sinh thì cả tuần cũng chả khỏi. Vừa mệt người lại tốn thời gian”, chị Hải nói.
“Phải dùng kháng sinh thì người ốm mới nhanh khỏi được. Nếu không, chỉ cần sốt hoặc ho mà không có kháng sinh thì cả tuần cũng chả khỏi. Vừa mệt người lại tốn thời gian”, chị Hải nói.
Tại một nhà thuốc ở khu đô thị Linh Đàm (Hà Nội), khi chúng tôi cho biết bị ho và cần mua thuốc thì nhân viên đưa cho một số thuốc. Trong đó, có kháng sinh Azithromycin 0,5g. Tuy nhiên, khi chúng tôi cho biết đã uống loại này nhưng chưa đỡ, nhân viên lại đưa zithromycin 0,5g và hướng dẫn uống trong 7 ngày.
Khi được hỏi về việc mua thuốc có cần đơn, nhân viên Nguyễn Thị Loan, cho biết: Theo quy định thì đúng là bán thuốc, nhất là kháng sinh phải có đơn. Tuy nhiên, hầu hết người đi mua thuốc chẳng ai mang theo đơn mà chỉ nói tên thuốc. Những người chẳng có tên thuốc thì nói triệu chứng, việc còn lại là nhân viên kê đơn và bốc thuốc.
Thậm chí có không ít người thấy bác sĩ chưa kê kháng sinh hoặc kê kháng sinh nội còn chủ động yêu cầu bác sĩ phải kê kháng sinh liều cao vì cho rằng uống kháng sinh để khỏi nhanh. Điều này cũng có nguyên nhân do ở các nhà thuốc tư nhân, người bán thuốc thường chủ động bán thuốc kháng sinh liều cao cho người dùng...
Theo thống kê của Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), hiện cả nước có khoảng 57.000 nhà thuốc và quầy thuốc, trong đó tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM. Ngoài ra, còn có trên 11.000 tủ thuốc trạm y tế xã và cơ quan.
Một kết quả khảo sát của Bộ Y thực hiện cho thấy, thuốc kháng sinh đã đóng góp 13% ở thành thị và 18% ở nông thôn trong tổng số doanh thu của hiệu thuốc. Phần lớn thuốc kháng sinh được bán mà không có đơn, chiếm tỷ lệ 88% (ở thành thị) và 91% (ở nông thôn). Trong đó, 3 loại kháng sinh được bán nhiều nhất là ampicillin/amoxicillin (29%), cephalexin (12%) và azithromycin (7,3%).
Kết quả khảo sát về việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc vùng nông thôn và thành thị các tỉnh phía Bắc cho thấy, nhận thức về kháng sinh và kháng thuốc kháng sinh của người bán thuốc và người dân còn thấp, đặc biệt ở vùng nông thôn.
Trong tổng số 2.953 nhà thuốc được điều tra, có 499/2.083 hiệu thuốc ở thành thị (chiếm tỷ lệ 24%) và 257/870 hiệu thuốc ở nông thôn (chiếm tỷ lệ 29,5%) có bán đơn thuốc kê kháng sinh.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, khoa Nhi (BV Bạch Mai) chia sẻ, ông đi nhiều nước trên thế giới và không đâu lại mua bán kháng sinh dễ dàng như Việt Nam. Người dân chỉ cần ra hiệu thuốc, thích kháng sinh nào cũng mua được, liều dùng bao lâu cũng vô tư. Uống thì cũng tùy tiện như khi mua. Đang uống 1-2 hôm bệnh đỡ là có thể tự bỏ. 2-3 hôm không đỡ lại đi mua kháng sinh khác. Đây là một nguyên nhân rất lớn góp phần tăng tỷ lệ kháng thuốc.