“Nền kinh tế phụ nữ” - Di sản quý của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe

Tăng cường cơ hội cho phụ nữ

Từ chức vì lý do sức khỏe ở tuổi 65, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe gây bất ngờ và cả nuối tiếc cho những người luôn theo dõi ông trên hành trình chèo lái nước Nhật. Khi lên nắm quyền tháng 12/2012, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cam kết sẽ để phụ nữ tỏa sáng và tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia các lĩnh vực kinh doanh và chính trị, cũng như tạo điều kiện để họ trở thành các nhà lãnh đạo. 

Học thuyết "Womenomics" được Thủ tướng Abe phát động tại Nhật Bản trong cam kết thúc đẩy quyền năng của phụ nữ. Ông luôn đề cao sự cần thiết phải khuyến khích phụ nữ tham gia nhiều hơn vào lực lượng lao động và đưa nữ giới lên các vị trí quản lý. Ông Abe đã thi hành một loạt chính sách nhằm tăng cường vai trò của phụ nữ trong các hoạt động kinh tế và coi đó là trụ cột trong chiến lược phát triển, trong bối cảnh già hóa dân số tại Nhật.

"Thúc đẩy hơn nữa học thuyết kinh tế phụ nữ: Tăng cường cơ hội cho phụ nữ" được chọn là chủ đề của Hội nghị Thượng đỉnh Phụ nữ toàn cầu tại Nhật Bản tháng 5/2017. Tại hội nghị này, Thủ tướng Abe đã hoan nghênh nỗ lực thực hiện và nhân rộng học thuyết kinh tế phụ nữ trong việc thúc đẩy bình đẳng giới của khu vực và trên thế giới. Chính quyền Nhật Bản cam kết tạo ra "Một xã hội nơi phụ nữ tỏa sáng" và đưa ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 Nhật Bản sẽ có 30% doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ. Ông Abe khuyến khích phụ nữ nhanh chóng trở lại làm việc sau khi sinh con, yêu cầu các doanh nghiệp nâng tỷ lệ phụ nữ trong ban lãnh đạo.

Để giúp chị em rảnh tay làm việc, ông Abe có kế hoạch xây dựng thêm hàng trăm nghìn nhà trẻ trên toàn quốc. Kế hoạch ngân sách năm 2017 bao gồm các chính sách tạo điều kiện làm việc tốt hơn cho phụ nữ và các hộ gia đình có con nhỏ. Bộ Tài chính nước này đã nâng mức giới hạn thu nhập mà một trong hai người vợ hoặc chồng đóng vai trò người phụ thuộc từ 1,03 triệu Yên lên 1,5 triệu Yên (12.743 USD). Thay đổi này nhằm khuyến khích những người này lao động thêm nhiều giờ, khi mà trước đây họ phải cố gắng tìm cách giới hạn thu nhập hàng năm của mình ở 1,03 triệu Yên để thu nhập chính của gia đình có thể hưởng mức giảm thuế ưu đãi.

Một xã hội nơi phụ nữ tỏa sáng

Ngày 16/5/2018, Quốc hội nước này đã ban hành đạo luật nhằm thúc đẩy phụ nữ tham chính. Đây được đánh giá là bước tiến mới. Một trong các nội dung của luật trên là kêu gọi các đảng chính trị tham gia các cuộc bầu cử địa phương và tổng tuyển cử nỗ lực đặt mục tiêu cụ thể về số ứng cử viên nữ. Trong cuộc bầu cử địa phương tháng 4/2019 được tổ chức trên toàn quốc, 6 phụ nữ trong số 59 người đã giành chiến thắng để trở thành thị trưởng. Các nữ chính khách hiện chiếm 10,4% trong Hạ viện Nhật Bản và 22,5% ở Thượng viện. Chính phủ Nhật Bản cũng đặt mục tiêu tăng tỷ lệ ứng cử viên nữ trong các cuộc tổng tuyển cử lên 30% trong thời gian tới.

Từ tháng 10/2019, Nhật Bản áp dụng chương trình giáo dục miễn phí có giá trị tới 776 tỷ Yên (gần 7 tỷ USD)/năm - một trong những chính sách mang tính quyết định nhất của Thủ tướng Abe trong lĩnh vực giáo dục, nhằm mở rộng phạm vi dịch vụ an sinh xã hội. Khoản đầu tư chính phủ này ở doanh thu thu được từ việc tăng thuế bán hàng. Theo đó, chính phủ cung cấp chương trình giáo dục miễn phí cho trẻ em trong độ tuổi từ 3 - 5. Các dịch vụ trông giữ trẻ ban ngày với những trẻ dưới 2 tuổi cũng miễn phí với các gia đình có thu nhập thấp. Việc giảm gánh nặng tài chính trong việc nuôi dạy trẻ nhỏ được coi là chìa khóa để thúc đẩy các cặp vợ chồng sinh con, làm tăng tỷ lệ sinh tự nhiên của đất nước, nhất là trong thời điểm phụ nữ Nhật Bản tham gia ngày càng nhiều vào lực lượng lao động.

Học thuyết kinh tế phụ nữ đã được triển khai mạnh mẽ như một bộ phận quan trọng của chính sách Abenomics và bước đầu đã đem lại những kết quả thuyết phục, như tăng số lượng phụ nữ tham gia các cơ quan chính phủ lên mức kỷ lục, tăng tỷ lệ phụ nữ tham gia lực lượng lao động. Theo báo cáo của Goldman Sachs, Nhật Bản hiện có tỷ lệ lao động nữ kỷ lục (71%), vượt qua Mỹ và châu Âu, với phúc lợi nghỉ phép hào phóng dành cho các bậc phụ huynh, cải thiện tính minh bạch về giới và cải cách lao động. Nhiều ước tính cho thấy cân bằng giới trong lao động có thể khiến GDP Nhật Bản tăng thêm 550 tỷ USD.

Bà Akie Abe - Phu nhân của Thủ tướng Abe - luôn thúc đẩy chồng mình mở rộng vai trò của phụ nữ trong lực lượng lao động. Bà khẳng định, phụ nữ với "bản năng làm mẹ, lòng tốt và sự sáng tạo" sẽ giúp ích cho nền kinh tế Nhật Bản nếu số lượng phụ nữ đóng góp vào lực lượng lao động lớn hơn. Bà Akie đã tham gia một dự án liên quan đến việc khuyến khích những nông dân nữ đưa ra các ý kiến với các công ty thu mua nông sản về việc phát triển, sử dụng các sản phẩm của họ. 

Ngoài ra, phu nhân Thủ tướng Abe cũng thúc đẩy các nỗ lực để phụ nữ có thể tham gia nhiều hơn trong lĩnh vực chính trị. Theo bà: "Chính trị là một trong những lĩnh vực mà ý kiến đóng góp của phụ nữ là cần thiết". Đây cũng là cơ hội để những phụ nữ Nhật Bản xuất hiện nhiều hơn ở các vị trí then chốt trong nhiều lĩnh vực khác nhau với những nỗ lực tích cực của Thủ tướng và phu nhân trong việc tăng quyền cho phụ nữ.