Nở rộ các câu lạc bộ
Xã Ngọc Lâm, huyện Thanh Chương được thành lập từ tháng 5/2009 khi người dân tại 4 xã: Hữu Khuông, Hữu Dương, Kim Tiến, Luân Mai của huyện Tương Dương về đây tái định cư theo chủ trương xây dựng Nhà máy thủy điện Bản Vẽ. Đến ngày 31/12/2018, toàn xã Ngọc Lâm có 14 bản với 1.785 hộ, có 6.088 khẩu với 3 dân tộc cùng sinh sống là Thái, Khơ Mú và Ơ Đu. Khi mới thành lập, tỷ lệ hộ nghèo của xã là 100%. Để đưa nhân dân ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế xã hội tại địa phương, Đảng ủy, chính quyền xã Ngọc Lâm đã xác định việc thực hiện tốt chính sách dân số là một trong những yếu tố quan trọng, then chốt.
Vốn quen với việc đi nương, đi rẫy, săn bắn nên quan niệm phải sinh nhiều con để có nguồn lao động cũng như phải đông con thì gia đình dòng tộc mới bề thế đã ăn sâu vào tiềm thức của những người dân nơi đây. Hiểu rõ điều này, xã Ngọc Lâm đã xây dựng chính sách riêng cho công tác DS-KHHGĐ của địa phương. Công tác củng cố và kiện toàn Ban Chỉ đạo công tác DS-KHHGĐ xã được thực hiện.
Trong quá trình thực hiện công tác dân số, Ban dân số đã tham mưu tích cực cho Đảng ủy, chính quyền trong công việc xây dựng các văn bản chỉ đạo và nhiều biện pháp tích cực. Ban dân số đã chú trọng công tác DS-KHHGĐ với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, đưa các tiêu chí về dân số trong thực hiện các hoạt động, phong trào thi đua từ xã xuống các thôn bản. Ngoài các chính sách khuyến khích khen thưởng của huyện, của tỉnh, UBND xã đã khuyến khích thưởng thêm 500.000đ/bản/năm đối với bản không có người sinh con thứ 3 trở lên.
Bên cạnh đó, xã tổ chức nhiều đợt cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ cho các đối tượng phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ; quan tâm đến công tác truyền thông, tuyên truyền vận động, phát huy vai trò trách nhiệm của đội ngũ cộng tác viên, tuyên truyền viên dân số thôn bản. Ban Chỉ đạo công tác DS-KHHGĐ xã đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Trạm Y tế xã... xây dựng và nhân rộng nhiều mô hình truyền thông mới có hiệu quả như: Câu lạc bộ không sinh con thứ 3; Câu lạc bộ gia đình với chăm sóc sức khỏe sinh sản; Câu lạc bộ Nam nông dân chăm sóc SKSS/KHHGĐ; Câu lạc bộ giáo dục kỹ năng sống và chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên...
Mặt khác, nhờ các chương trình dự án và sự giúp sức của các đồn biên phòng góp phần thay đổi nhận thức của thanh niên vùng biên, hiểu được giá trị của việc sinh ít con mới có điều kiện xây dựng gia đình hạnh phúc và phát triển kinh tế. Đến nay, tại các bản, hầu hết các gia đình trong độ tuổi sinh đẻ đều đăng ký thực hiện mô hình không sinh con thứ 3.
Nhân rộng mô hình trên toàn tỉnh
Nhờ sự quyết tâm của chính quyền xã cũng như sự hưởng ứng, chấp hành của bà con nhân dân, trong 3 năm liên tiếp từ 2016 đến 2018, xã Ngọc Lâm không có cặp vợ chồng nào sinh con thứ 3 trở lên, dù nhiều gia đình có 2 con gái. Một số xã thậm chí thời gian này còn kéo dài hơn như: bản Chà Luân 10 năm, bản Lạp 7 năm, bản Kim Hồng 5 năm và bản Nhạn Nhinh 4 năm liền không có người sinh con thứ 3. Đến cuối năm 2018, tỷ lệ các cặp vợ chồng sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đạt hơn 85%. Kết quả các đợt cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ đều đạt và vượt chỉ tiêu huyện giao; tỷ lệ phụ nữ mắc các bệnh phụ khoa liên tục giảm so với những năm trước đây.
“Không chỉ duy trì được kết quả không có người sinh con thứ 3, điều đáng mức hơn là công tác dân số tại địa phương đã cơ bản chuyển biến nhận thức của bà con trong việc sinh đẻ, nuôi dạy con. Tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống được hạn chế. Mấy năm gần đây, chất lượng cuộc sống của đồng bào dân tộc đã được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo trên toàn xã vẫn còn cao trên 50% nhưng cũng đã có nhiều tín hiệu tích cực”, ông Lô Huy Hùng, Chủ tịch UBND xã Ngọc Lâm, cho biết.
Theo ông Nguyễn Hiền Ngọc, Giám đốc Trung tâm Dân số Kế hoạch hóa gia đình huyện Thanh Chương, để có được kết quả đáng ghi nhận này là nỗ lực của người dân và chính quyền xã Ngọc Lâm cũng như sự chỉ đạo sát sao của toàn thể Ban dân số huyện.
“Việc xây dựng quy mô gia đình 2 con cũng chính là xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc. Mô hình xã, phường, thị trấn không có người sinh con thứ 3 trở lên đang được nhân rộng ra các địa phương nhằm nâng cao chất lượng dân số, góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. “Thời gian tới, chúng tôi đưa phong trào nâng cao chất lượng dân số theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW của Trung ương về công tác dân số trong tình hình mới vào chương trình hoạt động cụ thể của địa phương. Trong đó, chỉ tiêu “không có người sinh con thứ 3 trở lên” là tiêu chí quan trọng duy trì mô hình, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân”, ông Ngọc nói.
Đồng tình với quan điểm trên, ông Nguyễn Hữu Quang, Trưởng phòng truyền thông - giáo dục, Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Nghệ An, khẳng định thêm: Từ mô hình của xã Ngọc Lâm (huyện Thanh Chương), ngành Dân số phối hợp với chính quyền địa phương, Bộ đội Biên phòng tiếp tục nhân rộng ra các địa phương khác trong tỉnh nhằm nâng cao chất lượng dân số, phát triển kinh tế. Mục tiêu là từng bước giảm mức sinh, đưa về mức sinh thay thế và chuyển trọng tâm dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.