Gần 9 giờ sáng, thôn Choản Thèn (xã Y Tý, huyện Bát Xát, Lào Cai) vẫn ẩn khuất trong biển mây. Đây là một thôn làng cổ có lịch hơn 300 năm của đồng bào người Hà Nhì, nổi bật với kiến trúc nhà trình tường, Công viên Choản Thèn, ruộng bậc thang quốc gia Thề Pả…
Choản Thèn là một trong những thôn cổ ở xã Y Tý, được hình thành cách đây 300 năm. Thôn có diện tích tự nhiên 236ha, nằm cách trung tâm xã 2km, cách biên giới Việt - Trung 6km, cách TP Lào Cai 100km.
Thôn hiện nay có 62 hộ gia đình với hơn 300 nhân khẩu, trong đó 100% là người Hà Nhì đen. Họ sinh sống trong những ngôi nhà trình tường có kiến trúc hình vuông hoặc hình chữ nhật, tường bằng đất pha sỏi. Trước kia mái nhà thường được lập bằng cỏ gianh, rơm rạ, nay được thay thế bằng fibro xi măng, tôn.
Mỗi ngôi nhà thường có một cửa ra vào ở chính giữa cùng 1-2 ô cửa sổ tò bên hông, giúp ngôi nhà luôn ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè. Đối diện nhà ở, qua một khoảng sân lát đá hộc là khu bếp, xung quanh trồng các cây đào, cây lê và một số loài hoa.
Nhà trình tường của đồng bào nơi đây gần như được giữ nguyên trạng, được chú trọng bảo tồn, có những ngôi nhà cổ khoảng 100 năm. Những năm trở lại đây, một số hộ dân đã sửa sang lại để mở homestay nhà trình tường đón du khách.
Các homestay nằm cheo leo ở cao trên 2.000m, hòa mình giữa biển mây, mây tràn cả vào trong phòng.
Du khách bước chân ra là chạm đến mây, hòa mình trong biển mây bất tận, như thần tiên phiêu du cõi Thiên Thai.
Nằm ở cuối con đường xuyên qua bản là Công viên Choản Thèn được đánh giá là công viên đẹp nhất vùng Tây Bắc. Đây là điểm check-in có 1-0-2: từ tháng 9 - tháng 3 năm sau du khách có thể dễ sàng “săn mây”; tháng 5 - 6 ngắm ruộng bậc thang vào mùa nước đổ, công viên lung linh soi bóng nước; đến tháng 8 - 9 ngắm ruộng thang quốc gia Thề Pả mênh mông vô tận trong biển lúa vàng.
Không có những tạo hình hiện đại như các công viên ở phố thị, Công viên Choản Thèn chỉ là một khoảng đất trống với duy nhất 1 lán trại nhỏ cùng 2 cây lớn mọc song song.
Trong dịp lễ hội Khô Già Già (tháng 5 âm lịch hàng năm), dân làng sẽ treo một chiếc xích đu ở giữa hai thân cây cùng một chiếc bập bênh ở giữa công viên để mọi người chơi. Còn vào buổi chiều hàng ngày, trẻ em trong làng lại ra chơi với tiếng cười nói sảng khoái giữa mênh mông đất trời.
Kể từ khi du lịch cộng đồng phát triển, đời sống của bà con ngày càng được nâng cao. Ngoài thu nhập từ việc kinh doanh homestay, mọi người còn làm dịch vụ dẫn khách du lịch đi tham quan, bán các các sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi cho du khách.
Phát huy những tiềm năng sẵn có, tháng 6/2021, Lào Cai đã công nhận Choản Thèn là điểm du lịch của tỉnh với kỳ vọng xây dựng nơi đây trở thành điểm sáng trong phát triển du lịch cộng đồng, quảng bá du lịch của tỉnh Lào Cai.