Chị Nguyễn Thị Tranh sinh năm 1948 tại xã Điện Thắng Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Mồ côi cha từ nhỏ, chị lớn lên nhờ sự cưu mang, đùm bọc của ông bà ngoại ở thôn Viêm Tây, xã Điện Thắng. Gia đình ông bà ngoại vốn có truyền thống cách mạng, vì thế, chị sớm giác ngộ và tham gia cách mạng khi mới tuổi 15. Trong chiến đấu, chị luôn thể hiện bản lĩnh gan dạ, mưu trí, dũng cảm.
Tháng 5/1965, khi nhận được tin báo có đoàn xe 5 chiếc của địch chạy từ Đà Nẵng vào Điện Bàn, Đảng bộ liền họp bàn phương án tấn công. Chị được giao chỉ huy một tiểu đội du kích, phụ trách một mũi tấn công từ phía Bắc làm nhiệm vụ chặn viện và đánh chiếc xe cuối cùng. Sau khi thống nhất, cả 3 tổ vào vị trí chiến đấu. Lúc đoàn xe địch kéo vào, chờ cho 4 chiếc đi đầu lọt qua ổ phục kích, chiếc xe thứ 5 vừa vào tầm ngắm, phía ta đồng loạt nổ súng, tiêu diệt 11 tên địch, bắn cháy 1 xe, thu 6 khẩu súng, trong đó có 1 khẩu M79 cùng nhiều đạn dược. Đây là trận phục kích ban ngày táo bạo, bất ngờ, đầy mưu trí, dũng cảm của du kích và đội an ninh vũ trang xã. Trận đánh đã gây tiếng vang lớn và mở màn cho phong trào đánh Mỹ của xã Điện Thắng.
Nhằm đẩy mạnh phong trào chiến tranh du kích, huyện ủy Điện Bàn quyết định mở cuộc tấn công diệt đồn Ngũ Giáp. Chấp hành chủ trương của huyện, đảng bộ xã Điện Thắng triệu tập cuộc họp giữa ban an ninh xã, xã đội và bộ đội huyện để bàn cách đánh đồn Ngũ Giáp. Phương án tác chiến được xây dựng trên nguyên tắc đảm bảo bí mật, bất ngờ, tận dụng triệt để sơ hở của địch.
Sáng ngày 14/7/1966, tất cả các bộ phận đã hoàn thành công tác chuẩn bị. Đảng ủy xã tổ chức lễ truy điệu sống cho các cảm tử quân trong đó có đồng chí Nguyễn Thị Tranh. Sau đó, ta bố trí một tiểu đội phục sẵn ở Phong Ngũ, một tiểu đội khác ở Thanh Quýt, hai tiểu đội này sẽ phối hợp để tập kích, hỗ trợ cho lực lượng tấn công đồn Ngũ Giáp.
Đúng 10 giờ sáng ngày hôm ấy, lực lượng chính sau khi chuẩn bị ở nhà ông Lê Thi là cơ sở cách mạng thôn Viêm Tây, tất cả leo lên 3 chiếc xe bò loại lớn, mỗi xe có 4 người trang bị vũ khí đầy đủ. Phía bên trên xe bò, ta dùng tre bắt cong thành vòm, đổ phân lên trên để ngụy trang che mắt địch. Mỗi chiếc có 2 đồng chí du kích kéo đi, hướng về phía đồn Ngũ Giáp. Trong đó, chỉ huy trên đường là chị Nguyễn Thị Tranh, một trong 3 chiến sĩ nhận trách nhiệm cầm gọng kéo đi. Đến giờ G, trên quốc lộ 1A, với khuôn mặt tươi tỉnh, hiên ngang, chị kéo xe nhắm hướng đồn giặc mà đến. Xe dừng lại trước cổng đồn, bọn lính đồn tưởng là dân làng chở phân bón ruộng bèn chủ quan rủ nhau đi ăn cơm trưa, tán gẫu. Lúc này toàn đội nổ súng tiến công địch, cổng đồn bị chốt chặn, không chần chừ, đồng chí Trần Kỳ ra lệnh tiêu diệt tên lính gác rồi phá cổng tiến vào bên trong dùng lựu đạn, tiểu liên tiêu diệt địch.
Khi ta tấn công vào lô cốt trung tâm, bọn lính trên vọng gác ném lựu đạn xuống gây thương vong 2 đồng chí, trong đó có đồng chí Trần Kỳ - xã đội trưởng. Lập tức chị Nguyễn Thị Tranh xông lên chỉ huy các tổ chiến đấu tiêu diệt ổ đề kháng của địch. Vì quá bất ngờ, bọn địch trở tay không kịp, một số lính bỏ lô cốt, công sự vượt rào chạy ra bên ngoài nhưng cũng bị tiêu diệt và bị bắt. Lực lượng bên ngoài cũng nổ súng chốt chặn đường số 1 theo kế hoạch. Diễn biến trận đấu kéo dài 15 phút, lực lượng tấn công bên trong thu chiến lợi phẩm và rút lui. Vừa ra khỏi đồn thì quân Mỹ từ Vĩnh Điện ra cứu viện, dùng đại liên bắn vào đội hình của ta, chị Nguyễn Thị Tranh trúng đạn đã hy sinh. Kết quả trận đánh, ta tiêu diệt 17 tên địch, bắt sống 13 tên, thu 20 súng, phá hủy 2 đại liên, 2 cối 81 mm.
Liệt sĩ Nguyễn Thị Tranh được khen thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Ba. Chị vừa được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, theo quyết định số 622/QĐ-CTN ngày 26/4/2018 của Chủ tịch nước.