Người phác họa chân dung tội phạm nổi tiếng thế giới

Sự nghiệp chống tội phạm

Trong vai trò họa sĩ ở Sở Cảnh sát Houston (HPD), bang Texas, Mỹ, Lois Gibson, 71 tuổi, đã giúp cảnh sát nhận dạng gần 800 tên tội phạm, đồng thời cung cấp bằng chứng quan trọng cho hơn 1.000 vụ án. Ngoài ra, bà còn làm việc ở Học viện Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) tại Texas và tư vấn cho cơ quan này phát triển một phần mềm nhận dạng.

Hàng ngày, bà Gibson đều cần mẫn ngồi trước giá vẽ màu đen với mẫu than chì trong tay trong một căn phòng của HPD; gặp gỡ những nạn nhân. Họ cung cấp từng chi tiết có thể nhớ được về nhân dạng hung thủ cho bà Gibson để xây dựng "bức tranh chân dung" một cách hoàn hảo nhất. Bà Gibson chú ý từng cái gật đầu của các nạn nhân để thực hiện nét vẽ và cùng trao đổi với họ về đặc tính của hung thủ. Trung bình mỗi năm, bà vẽ khoảng 120 bức chân dung tội phạm. Năm 2005, Lois Gibson đã được Sách Kỷ lục Guinness công nhận là "họa sĩ vẽ chân dung tội phạm thành công nhất thế giới". Nhờ những bức vẽ của Gibson mà tòa án đã đưa ra xét xử và buộc tội được hàng loạt tên tội phạm, từ những tên bắt cóc phụ nữ cho đến bọn giết người.

Gibson đến với nghề họa sĩ pháp y từ một biến cố trong cuộc đời. Năm 1972, Gibson khi đó mới 21 tuổi, đang theo đuổi bộ môn diễn xuất và khiêu vũ. Gibson từ vùng quê Kansas tìm đến Los Angeles để học làm diễn viên nhưng bị một gã đàn ông đánh đập, cưỡng bức và hành hạ gần chết. Đó là lý do khiến Gibson thấu hiểu nỗi đau của các nạn nhân bị xâm hại tình dục. Sau vụ tấn công, Gibson rời Los Angeles và lấy bằng Mỹ thuật tại Đại học Texas. Nhiều năm sau, bà chuyển sự tổn thương của mình sang giúp đỡ những nạn nhân khác. Bà Gibson còn thành lập một trường gọi là Viện Nghệ thuật Pháp y và đào tạo trung bình 20 học viên kỹ năng vẽ chân dung với hy vọng có thêm nhiều họa sĩ phục vụ cho các sở cảnh sát khắp nước Mỹ.

Giám đốc HPD Troy Finner đã gọi Gibson là "thành viên vô giá" và là "nghệ sĩ pháp y giỏi nhất" mà ông được làm việc cùng. Ông đánh giá: "Lois là thành viên vô giá của Sở Cảnh sát Houston kể từ năm 1989 và những bản phác thảo pháp y tài năng của bà đã giúp xác định và bắt giữ hàng trăm nghi phạm".

Những điểm tương đồng mà Gibson tạo ra thật kỳ lạ. Cựu trung sĩ HPD Brian Harris, hiện là Phó trưởng Văn phòng Hiệp hội quận Harris, đã làm việc với Gibson trong nhiều năm, cho biết: "Một trường hợp nổi bật là các vụ giết người ở hồ Clear. Bốn thanh niên đã bị bắn chết trong một ngôi nhà năm 2003. Gibson đã vẽ những bức phác thảo từ lời kể của nhân chứng, điều này sau đó dẫn đến việc xác định nghi phạm chính xác. Bà Gibson còn viết sách, vẽ hình ảnh từ bộ xương còn lại và đã hoàn thành quá trình đoán tuổi của xương. Nếu không có công việc của Gibson, những vụ án đó có thể đã không được giải quyết".

Bà Gibson còn được mời giảng dạy tại Trung tâm An ninh công cộng Đại học Northwestern. Bà đã xuất bản cuốn sách dày 422 trang "Forensic Art Essentials" (Những điều cốt lõi của nghệ thuật pháp y). Bà Gibson cũng thường tổ chức những buổi diễn thuyết về nghề nghiệp của mình. Bà Gibson tự tin mình đã "làm công việc tốt đẹp nhất trên thế giới" bởi vì bà đã giúp mang lại công lý cho các nạn nhân và tống những kẻ xấu vào tù. Năm 2010, Lois Gibson xuất bản cuốn tự truyện về cuộc đời nghệ sĩ pháp y của mình, tựa đề "The Times of My Life" (Những dấu mốc thời gian trong cuộc đời). Dẫu về hưu, bà vẫn tiếp tục làm công việc có ích này.

Tích cực hỗ trợ nạn nhân là trẻ em

Đối với một số người, Lois Gibson là người có trực giác gần như siêu phàm. Trong một vụ án xâm hại tình dục, nhân chứng là người tài xế xe buýt giận dữ ném bức vẽ của Gibson vào sọt rác khi nó còn chưa hoàn thành. Về sau, bức vẽ được một thám tử nhặt lại và nhờ đó mà bắt giữ được "yêu râu xanh". Trong vụ này, nạn nhân bị mù và đang mang thai 7 tháng. Hung thủ cười cợt nạn nhân và tin rằng cô ta không thể xác định được nhân dạng của hắn. Thế nhưng, giọng nói của hung thủ được nạn nhân nhận ra từ một số nghi phạm mà cảnh sát tạm giữ. Bên cạnh đó, khi so sánh với bức vẽ chưa hoàn thành của bà Gibson và xét nghiệm mẫu ADN thu thập từ hiện trường vụ án, cuối cùng kẻ phạm tội đã bị tống vào tù.

Bà Gibson từng làm việc với bé gái 9 tuổi chứng kiến mẹ mình bị cưỡng bức, tra tấn bằng điếu thuốc lá cháy dở và cuối cùng bị giết chết. Sau đó, bé gái cũng bị hung thủ cưỡng bức. Bà Gibson cố gắng trò chuyện để có được niềm tin mà đồng ý hợp tác từ nạn nhân. Cuối cùng, bà Gibson thuyết phục được bé gái nói ra thời khắc kinh khủng nhất trong đời mình và hung thủ bị bắt giữ sau khi một bảo vệ gần khu chung cư của bé gái nhận diện được hung thủ từ bức vẽ của Gibson.

Nhân chứng nhỏ tuổi nhất mà Gibson phỏng vấn là cậu bé mới lên 4 tuổi ở Ulysses, bang Kansas, miền Trung nước Mỹ. Cậu bé chứng kiến cảnh cha mẹ bị hành hung dã man đến chết. Với sự giúp đỡ từ cậu bé, Gibson phác họa chân dung kẻ thủ ác gần như chính xác. Hắn chính là hàng xóm của cậu bé.

Lois Gibson cũng làm nên nhiều điều kỳ diệu khi tái tạo gương mặt từ hài cốt của những xác người vô danh. Một trong những vụ án nổi tiếng nhất của Lois Gibson là vụ "Baby Grace" năm 2007. Bà Gibson được cảnh sát gọi đến thị trấn Galveston (Texas) để hợp tác khám nghiệm một xác em bé vô danh được phát hiện trong container hàng hóa. Lúc đó, bà Gibson biết nhiệm vụ cực kỳ khó khăn đang chờ đợi bà. Gibson nhớ lại, thi hài đứa bé giống như "con búp bê nhựa nhăn nhúm" có tóc và đeo băng vải màu hồng. 

Bà Gibson cũng hoàn thành bức chân dung em bé và thông báo trên truyền hình quốc gia. Ngay lập tức, bà ngoại em bé ở bang Ohio nhận diện được cháu gái 2 tuổi mất tích của mình tên là Riley Ann Sawyer và gọi điện ngay đến cảnh sát. Cuối cùng, cha mẹ của Riley bị buộc tội giết chết chính con ruột của mình và họ bị kết án tù chung thân.