Ảnh minh họa
Để phòng ngừa rủi ro, người tiêu dùng cần có thói quen quan sát cẩn thận đồng tiền khi giao dịch và biết cách kiểm tra các yếu tố bảo an trên đồng tiền theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, trong đó lưu ý một số bước kiểm tra cơ bản sau:
1. Đưa tờ tiền lên trước nguồn sáng để kiểm tra hình bóng chìm chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh và dây an toàn (dây bảo hiểm)
Ở tiền thật: nhìn thấy trên cả 2 mặt tờ tiền: hình bóng chìm chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh trên nền giấy, được thể hiện bằng nhiều đường nét tinh xảo; dây an toàn có các chữ và số rõ ràng, sắc nét và sáng hơn màu nền xung quanh.
Ở tiền giả: không có hình bóng chìm và dây an toàn; hoặc hình bóng chìm không tinh xảo như tiền thật, chỉ là hình mô phỏng chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được in trên bề mặt; các chữ, số trên dây an toàn không rõ ràng, sắc nét và tối hơn nền giấy.
2. Dùng tay vuốt nhẹ tờ tiền để kiểm tra các chi tiết in nổi (tại các vị trí: dòng chữ “CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM”, Quốc huy, hình chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, chữ và số mệnh giá...).
Ở tiền thật sẽ có cảm giác nhám, ráp khi vuốt lên các chi tiết này.
Ở tiền giả: chỉ có cảm giác trơn lì, không nhám, ráp như tiền thật.
3. Chao nghiêng tờ tiền để kiểm tra yếu tố mực đổi màu (OVI) và yếu tố IRIODIN
Ở tiền thật yếu tố OVI có màu vàng đất khi nhìn thẳng và chuyển dần sang màu xanh lá cây khi nhìn nghiêng. Yếu tố IRIODIN là dải màu vàng chạy dọc tờ tiền, lấp lánh ánh kim khi chao nghiêng tờ tiền.
Ở tiền giả: không có yếu tố mực đổi màu, hoặc in giả màu vàng/xanh lá cây nên không có hiệu ứng đổi màu như tiền thật; không có dải màu vàng lấp lánh khi chao nghiêng tờ tiền.
4. Quan sát các cửa sổ trong suốt trên tờ tiền
- Cửa sổ lớn có cụm số dập nổi: là chi tiết nền nhựa trong suốt 2 mặt, ở phía bên phải mặt trước tờ bạc, có cụm số mệnh giá được dập nổi tinh xảo.
- Cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn (DOE): là chi tiết nền nhựa trong suốt 2 mặt, ở phía trên bên trái trước tờ bạc. Khi đưa cửa sổ tới gần sát mắt, nhìn xuyên qua cửa sổ tới nguồn sáng đỏ (bóng đèn sợi đốt, ngọn lửa...) sẽ thấy hình ẩn xung quanh nguồn sáng.
Ở tiền giả: cụm số mệnh giá dập nổi trên cửa số lớn không tinh xảo như tiền thật; trong cửa sổ nhỏ không có yếu tố hình ẩn.
Chi tiết của tiền giả thường mờ, không sắc nét
Ngoài ra, để kiểm tra tiền thật hay tiền giả, còn có thể dùng kính lúp, đèn cực tím, kiểm tra chữ in siêu nhỏ, các yếu tố phát quang. Mảng chữ siêu nhỏ “NHNNVN”, “VN”, hoặc số mệnh giá lặp đi, lặp lại nhìn thấy rõ dưới kính lúp. Khi soi dưới đèn cực tím, mệnh giá tiền được in bằng mực không màu chỉ phát quang; còn số seri dọc màu đỏ sẽ phát quang màu vàng cam và seri ngang màu đen phát quang màu xanh lơ. Ở tiền giả, không có mảng chữ siêu nhỏ hoặc các dòng chữ, số không sắc nét, rất khó đọc. Không có mực không màu phát quang hoặc phát quang không giống như tiền thật.
Nhìn tổng thể các yếu tố giấy in, các kỹ thuật bảo an, nhất là các yếu tố như cửa sổ trong suốt có hình dập nổi, hình bóng chìm, chữ VN sáng trắng, các loại mực phát quang, hình ẩn nổi... trên tờ tiền giả không giống hoặc không có như trên tờ tiền thật; đặc biệt nếu quan sát kỹ 2 cửa sổ của tờ tiền thì có thể nhận biết loại tiền giả này dễ dàng.
Theo Cục Phát hành và Kho quỹ, tờ tiền giả được in bằng giấy in thông thường, không phải là giấy polymer. Có thể nhận biết điều này qua quan sát hoặc xé nhẹ bằng tay ở mép tờ tiền; nếu thấy tờ tiền có các vết rách ở mép thì cần kiểm tra cẩn thận vì hiện tượng này ít xảy ra đối với tiền in trên giấy polymer.