Nhiều bất thường trong vụ án yêu cầu chia thừa kế ở Cửa Lò

Từ việc Công chứng viên làm sai Luật Công chứng

Theo trình bày của vợ chồng ông Nguyễn Kiên Cường - bà Nguyễn Thị Thủy (trú tại khối 10, phường Nghi Thủy, TX Cửa Lò, Nghệ An): bố ông Cường là Nguyễn Thanh Phong, sinh năm 1927, mất ngày 10/01/2012 và mẹ là bà Văn Thị Truật, sinh năm 1922, mất ngày 31/03/2018, sinh được 5 người con gồm: Nguyễn Thị Thu, Nguyễn Thị Xuân Lan, Nguyễn Kiên Cường, Nguyễn Thị Sen, Nguyễn Thị Tùng.

Bố mẹ ông Cường có tài sản chung là thửa đất số 127, tờ bản đồ số 12 tại khối 10, phường Nghi Thủy, thị xã Cửa Lò, Nghệ An, diện tích 483,3 m2. Vợ chồng ông Cường sống chung và phụng dưỡng bố mẹ. Quá trình sinh sống, vợ chồng ông xây dựng được một căn nhà 2 gác, một ngôi nhà cấp bốn và một số tài sản khác trên đất của bố mẹ. Ngày 14/01/2005, bố mẹ ông Cường cùng nhau lập một bản di chúc có nội dung cho ông Cường được hưởng thừa kế toàn bộ di sản của hai cụ là quyền sử dụng thửa đất trên cùng toàn bộ tài sản trên đất. Hai vợ chồng ông sinh sống và quản lý thửa đất này từ khi bố mẹ mất đến nay.

Tháng 5/2018, các bà Nguyễn Thị Xuân Lan, Nguyễn Thị Sen, Nguyễn Thị Tùng có đơn khởi kiện với ông Nguyễn Kiên Cường yêu cầu chia kế theo di chúc của cụ Truật lập ngày 10/7/2017. 

Theo nội dung di chúc của cụ Truật thì 5 người con của cụ Truật mỗi người được hưởng 1 suất di sản bằng nhau do cụ để lại (1/2 thửa đất số 127 tại khối 10, TX Cửa Lò vốn là tài sản chung của hai vợ chồng và phần đất mà cụ Truật được hưởng thừa kế từ chồng).

Xử sơ thẩm và phúc thẩm vụ kiện, TAND TX Cửa Lò và TAND tỉnh Nghệ An đều chấp nhận một phần đơn khởi kiện của nguyên đơn, chia thừa kế theo di chúc ngày 10/7/2017 của cụ Truật với 1/2 thửa đất số 127.

Mảnh đất có tranh chấp

Không đồng ý với phán quyết đó, vợ chồng ông Cường kháng cáo và TAND tỉnh Nghệ An đã mở phiên tòa phúc thẩm vào ngày 3/12/2019.

Ngay tại phiên phúc thẩm, không chỉ bị đơn mà cả Kiểm sát viên (KSV) cũng đã chỉ ra hàng loạt vi phạm trong việc lập, công chứng di chúc của cụ Truật ngày 10/7/2017, đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu của bị đơn về việc hủy di chúc này. 

Theo KSV thì trong vụ việc này, do cụ Truật già yếu, không đi lại được nên thủ tục công chứng được thực hiện tại nơi ở của cụ. Chiều 10/7/2017, tại nhà bà Sen, cụ Truật đã điểm chỉ vào di chúc do bà Trần Thị Thúy (Công ty Luật Hợp danh Thái Bình Dương) đánh máy hộ. Tuy nhiên, lời chứng tại bản di chúc này lại thể hiện Công chứng viên (CCV) đã công chứng tại VPCC Bắc Trung Bộ vào ngày 11/7/2017 (tức sau 1 ngày). Như vậy, CCV đã không thực hiện chứng thực di chúc tại nhà theo yêu cầu của cụ Truật mà còn ghi lời chứng không đúng ngày cụ điểm chỉ.

Cũng tại phiên tòa phúc thẩm, KSV và luật sư (LS) của bị đơn cũng khẳng định, di chúc của cụ Truật là không hợp pháp vì việc công chứng đã vi phạm Khoản 2, Điều 636 Bộ luật Dân sự 2015. Theo quy định này, khi cụ Truật không đọc được bản di chúc thì phải nhờ người làm chứng và người này phải ký trước mặt CCV. CCV chứng thực bản di chúc trước mặt người lập di chúc và người làm chứng.

Tuy nhiên, theo lời khai của bà Thúy, CCV Thỏa và kết quả xác minh của Tòa án, bà Thúy không ký vào di chúc và CCV cũng không chứng thực vào di chúc tại thời điểm cụ Truật điểm chỉ vào di chúc.

Hơn nữa, lời khai và nội dung di chúc cũng thể hiện việc cụ Truật chỉ nhờ người đánh máy di chúc chứ không nhờ người làm chứng. Từ nội dung này, LS bảo vệ quyền lợi bị đơn khẳng định, di chúc của cụ Truật ngày 10/7/2017 không có người làm chứng, nên Tòa phải tuyên hủy theo đề nghị của bị đơn.

Đến dấu hiệu sai phạm của Hội đồng xét xử 2 cấp tòa

Liên quan đến thủ tục công chứng, VPCC Bắc Trung Bộ chỉ cung cấp được cho Tòa phiếu yêu cầu công chứng có dấu vân tay, nhưng giám định đã không xác định được vân tay của ai. Các tài liệu khác như Chứng minh nhân dân (CMND) của người yêu cầu công chứng, bản sao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ)… đều không có.

Bản di chúc ngày 10/7/2017 có nhiều dấu hiệu bất thường

Theo LS của bị đơn, với hồ sơ như trên, đáng lẽ CCV phải từ chối công chứng theo quy định tại Khoản 5, Điều 40, Luật Công chứng. Việc CCV cố tình thực hiện công chứng trong trường hợp này là vi phạm nghiêm trọng.

Liên quan đến vi phạm của CCV, cuối năm 2019, sau khi xác minh đơn tố cáo của ông Cường, Sở Tư pháp Nghệ An đã có trả lời, nêu rõ: Trong hồ sơ công chứng lưu tại VPCC không có giấy tờ chứng minh nhân thân của cụ Truật là vi phạm điểm c, Khoản 1, Điều 40 Luật Công chứng; Việc công chứng của ông Thỏa đã không đúng với quy định tại Khoản 2, Điều 636 Bộ luật Dân sự; vi phạm Điều 46, Luật Công chứng… 

Từ những vi phạm trên, Sở Tư pháp Nghệ An cho biết sẽ xử phạt vi phạm của ông Thỏa và VPCC Bắc Trung Bộ theo quy định tại Nghị định số 110/2013/NĐ-CP ngày 24/9/2013.

Nhưng theo một số LS thì trong vụ việc này, ngoài vi phạm về thủ tục công chứng, CCV còn có dấu hiệu vi phạm Thông tư liên tịch số 04/2006/TTLT-BTP-BTNM của Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên & Môi trường (hướng dẫn việc công chứng của PCC và chứng thực của UBND cấp xã với hợp đồng, văn bản thực hiện quyền của người sử dụng đất). 

Nội dung Thông tư này quy định rõ, người yêu cầu công chứng nộp 1 bộ hồ sơ yêu cầu công chứng và xuất trình bản chính để VPCC đối chiếu. Trong hồ sơ này phải có bản sao CMND hoặc hộ chiếu; Bản sao Giấy CNQSDĐ; Bản sao Giấy chứng tử của người để lại di sản; giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản, nếu là người được hưởng di sản theo pháp luật…

Tuy nhiên, trong vụ việc này, người yêu cầu công chứng đã không cung cấp được các tài liệu trên nhưng CCV vẫn tiến hành công chứng. 

Như vậy, tại thời điểm công chứng, không biết CCV căn cứ vào đâu để khẳng định người lập di chúc là cụ Truật? Hay CCV lấy gì để khẳng định thửa đất 127 thuộc quyền sử dụng của vợ chồng cụ Truật và cụ Truật được sử dụng 1/2 diện tích đất này?

Với những sai phạm rõ ràng trên của CCV, không hiểu tại sao 2 cấp tòa ở tỉnh Nghệ An vẫn có thể chấp nhận bản di chúc của cụ Truật là hợp pháp? Việc làm đó của 2 cấp tòa khiến dư luận có quyền đặt câu hỏi: Các thẩm phán do hạn chế về năng lực, nghiệp vụ hay có tiêu cực trong vụ án này?

Được biết, hiện vợ chồng công Cường đã gửi đơn khiếu nại đến Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, TANDTC, Viện KSNDTC để đề nghị xem xét theo trình tự giám đốc thẩm vụ án này.