Nhiều chính sách hỗ trợ lao động nữ ngoài 35 tuổi

- Thưa bà Trần Thu Phương, bà đánh giá thế nào về tình hình việc làm của lao động nữ hiện nay?

Theo số liệu báo cáo của Bộ lao động – Thương binh và Xã hội 5 tháng đầu năm 2023, có gần 500 nghìn người lao động bị mất việc làm, thôi việc, giảm giờ làm, tạm hoãn hợp đồng lao động hoặc nghỉ không lương, trong đó có 279,409 mất việc làm, 195.039 người bị giảm giờ làm, 17.003 người nghỉ không lương, 8.346 người tạm hoãn hợp đồng lao động và trong số gần 500 nghìn người bao gồm cả lao động nữ.

Tuy nhiên, tình hình việc làm của lao động nữ hiện nay có sự phân hóa theo ngành nghề, địa bàn hoạt động. Khu vực phía Bắc và miền Trung tình hình lao động, việc làm tương đối ổn định, ít bị xáo trộn. 

Tuy nhiên khu vực phía Nam một số doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp trong ngành dệt may và da giày đang bị giảm đơn hàng nên phải có phương án bố trí lại lao động hoặc cắt giảm giờ làm, thậm chí cắt giảm lao động dẫn đến khó khăn cho người lao động nói chung, lao động nữ nói riêng về việc làm.

- Thực tế hiện nay, các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp dệt may, da giày có đông lao động nữ, đang trong tình trạng thiếu đơn hàng. Họ buộc phải cắt giảm lao động, trong đó đối tượng lao động nữ sau 35 tuổi có nguy cơ cao bị mất việc, giãn việc. Về phía Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã có khảo sát, ghi nhận và đánh giá thế nào về thực trạng này?

Vấn đề thiếu đơn hàng là một thực trạng đang diễn ra phổ biến ở một số doanh nghiệp hiện nay, đặc biệt là các doanh nghiệp khu vực phía Nam.

Theo đánh giá sơ bộ của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, từ tháng 9/2022 đến đầu năm 2023 có một số doanh nghiệp như dệt may, da giầy, chế biến gỗ, điện tử gặp khó khăn do bị cắt giảm đơn hàng nên phải giảm giờ làm việc, chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động, tập trung chủ yếu ở khu vực phía Nam như TP HCM, Long An, Tây Ninh, Bình Dương, Đồng Nai, An Giang (Chiếm khoảng 70% của cả nước).

Lao động nữ ngoài 35 tuổi là một trong những đối tượng có nguy cơ cao bị cắt giảm nhân lực. Ảnh minh họa

Gần đây nhất trong tháng 6/2023, Ban Nữ công Tổng liên đoàn đi khảo sát về thực trạng đời sống, việc làm của lao động nữ di cư trong các khu công nghiệp tại TP HCM, An Giang cũng đã ghi nhận tình trạng một số doanh nghiệp bị giảm đơn hàng, nhẹ thì người lao động không được làm thêm giờ, nặng hơn là người lao động phải nghỉ giãn việc, thậm chí có doanh nghiệp phải cắt giảm hàng nghìn lao động. Tuy nhiên đây là tình trạng chung áp dụng đối với tất cả các lao động chứ không riêng chỉ với lao động nữ trên 35 tuổi. Có nhiều lao động nữ trên 35 tuổi được khảo sát vẫn giữ được việc làm bình thường, tuy nhiên phải chấp nhận tình trạng giãn việc hoặc không làm thêm giờ để cùng chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp.

- Thời gian qua, Ban Nữ công nói riêng và Tổng liên đoàn lao động Việt Nam đã có hoạt động gì hỗ trợ lao động nữ ngoài 35 tuổi mất việc?

Như đã chia sẻ ở trên, vấn đề lao động nữ ngoài 35 tuổi mất việc không phải là trường hợp cá biệt mà là khó khăn chung đối với người lao động nói chung, lao động nữ nói riêng. Tuy nhiên đối tượng lao động nữ ngoài 35 tuổi mất việc làm dễ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm mới cũng như hạn chế hơn về khả năng thích ứng với thị trường lao động do bất lợi về sức khỏe, khả năng cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, đặc biệt là những kỹ năng về công nghệ thông tin.

Trước tình hình đó, thời gian qua Ban Nữ công Tổng liên đoàn đã đề xuất với Thường trực Tổng liên đoàn triển khai một số hoạt động hỗ trợ cho lao động nữ như: Triển khai kế hoạch hoạt động về chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho lao động nữ thông qua đối thoại tại nơi làm việc, trong đó chú trọng thực hiện chính sách tuyển dụng công bằng, không phân biệt giới; Ưu tiên tuyển dụng, sử dụng lao động nữ vào làm việc khi người đó đủ điều kiện tiêu chuẩn làm công việc phù hợp với cả nam và nữ; ưu tiên tái ký hợp đồng lao động đối với lao động nữ khi hợp đồng lao động hết hạn; thời gian nghỉ thai sản của lao động nữ được tính vào thâm niên công tác để thực hiện các chế độ lương, thưởng, phụ cấp, đào tạo và cơ hội thăng tiến; xác định tỷ lệ nữ trong cơ cấu lãnh đạo từ cấp phòng, ban, phân xưởng... trở lên; Chế độ đào tạo thêm nghề dự phòng cho lao động nữ, đặc biệt là những ngành nghề phù hợp với đặc điểm cơ thể, sinh lý của lao động nữ có tuổi; Thực hiện các chế độ trợ cấp như: trợ cấp đi lại, nhà ở, thâm niên, nuôi con nhỏ, hỗ trợ chi phí gửi trẻ, mẫu giáo...

Ban Nữ công Tổng liên đoàn cũng thường xuyên rà soát, phát hiện những khó khăn, bất cập của người lao động để chủ động hỗ trợ giải quyết. Ví dụ: đề xuất với người sử dụng lao động tạo điều kiện cho những người lao động bị bệnh hiểm nghèo có thời gian và công việc tốt nhất để có thể vừa làm việc vừa điều trị bệnh, bộ phận lao động nữ tuổi ngoài 45 mắt kém, thao tác chậm có thể được sắp xếp, bố trí làm những công việc đơn giản nhất phù hợp với khả năng và sức khỏe của họ...

Ngoài ra, định kỳ hàng tháng, hàng năm hoặc nhân dịp 8/3, 20/10, ngày gia đình Việt Nam... Các cấp công đoàn cũng đã đề xuất với người sử dụng lao động hoặc tìm các nguồn hỗ trợ để tặng quà cho lao động nữ có hoàn cảnh khó khăn bằng cả tiền mặt và hiện vật, trong số đó đa phần là lao động nữ trên 30 tuổi để ổn định cuộc sống và yên tâm công tác.

- Thực tế hiện nay, lao động nữ, đặc biệt là lao động ngoài 35 tuổi có nguy cơ cao bị cắt giảm nhân lực, thì bản thân người lao động cần phải làm gì để tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của bản thân?

Theo chúng tôi người lao động cần chuẩn bị một số việc sau để sẵn sàng ủng phó với rủi ro do bị mất việc:

- Không ngừng cập nhật kiến thức, kỹ năng, tay nghề của công việc đang làm để đảm bảo chất lượng công việc và tăng năng suất lao động thông qua việc đề nghị người sử dụng lao động mở các lớp bồi dưỡng, đào tạo nâng cao tay nghề hoặc chủ động đăng kí các lớp học ngoài giờ, các bài hướng dẫn trên Internet hoặc các phần mềm, nền tảng đào tạo nghề nghiệp online. Thông tin các phần mềm có thể liên hệ với công đoàn địa phương, công đoàn doanh nghiệp hoặc cơ quan quản lý nhà nước về lao động tại địa phương Ví dụ như: phần mềm congdanso.edu.vn

- Chủ động trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng mới, thậm chí nghề nghiệp mới (nghề dự phòng) phù hợp với nhu cầu của các doanh nghiệp hoặc tìm kiếm những cơ hội việc làm khác như kinh doanh nhỏ, bán hàng online... để có phương án dự phòng khi bị mất việc.

- Trước mắt, người lao động cũng cần chú tâm vào công việc, đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng công việc cũng như đồng hành chia sẻ khó khăn cùng doanh nghiệp, cùng công đoàn để doanh nghiệp có thể vượt qua những khó khăn hiện tại, tìm kiếm đơn hàng và ổn định dần sản xuất, đảm bảo việc làm cho người lao động.

Xin cảm ơn những chia sẻ của bà!