Những khoảnh khắc văn hóa định hình năm 2022

Nếu trong năm 2021, các cuộc gặp gỡ trực tiếp và sự kiện xã hội phải trở lại trong dè dặt, thì năm 2022, thế giới có một cuộc sống tự tin hơn. Những năm căng thẳng nhất của đại dịch Covid-19 dần khuất khỏi tầm nhìn của mọi người, bên cạnh đó những sự kiện lớn thu hút nhiều chú ý .

Từ phán quyết đảo ngược án lệ Roe v Wade của Tòa án Tối cao năm 1973 khiến các bang ở Mỹ áp lệnh cấm phá thai, các trường hợp thời tiết khắc nghiệt như lũ lụt nghiêm trọng hay những đợt nắng nóng chưa từng có đến các cuộc biểu tình nhân quyền ở Iran và tình trạng bất ổn kinh tế toàn cầu, thế giới trong năm 2022 cũng không kém phần phức tạp. Cùng với các sự kiện trên, nghệ thuật, thời trang và văn hóa cũng đã được củng cố với một số khoảnh khắc và chủ đề văn hóa đáng nhớ nhất trong năm.

Phụ nữ cắt tóc trong các cuộc biểu tình ở Iran

Hồi tháng 9, tóc đã trở thành một phần không thể thiếu trong các cuộc biểu tình lan rộng ở Iran và trên khắp thế giới khi những người biểu tình cắt tóc để lên tiếng phản đối cái chết của Mahsa Amini, một phụ nữ Iran 22 tuổi qua đời ở thủ đô Tehran của Iran sau khi bị cảnh sát đạo đức của nước này bắt giữ với cáo buộc đội khăn trùm đầu không đúng cách. Hành động thách thức là cắt tóc và đốt khăn trùm đầu trên đường phố đã trực tiếp đặt câu hỏi về các quy tắc áp bức của chế độ đối với phụ nữ, bao gồm việc bắt buộc phải đội khăn trùm đầu ở nơi công cộng.

Với tinh thần đoàn kết, những nghệ sĩ cũng hưởng ứng làn sóng đòi quyền lợi theo nhiều cách, với các hình minh họa được chia sẻ lan truyền trên mạng xã hội về bức tranh tường vẽ nhân vật Marge Simpson trong bộ phim Gia đình Simpson cắt đi mái tóc xanh nổi tiếng.

Vào tháng 12, Công viên tiểu bang Franklin D. Roosevelt Four Freedoms (New York) đã trở thành địa điểm dựng bức chân dung quy mô lớn của cô gái 16 tuổi người Iran Nika Shahkarami, người đã qua đời sau khi tham gia biểu tình ở thủ đô Tehran của Iran.

Khuôn mặt của Shahkarami được in trên một tấm vải bông trong khi hơn 300 trăm người biểu tình đứng thành từng hàng để mô phỏng mái tóc của cô. Tác phẩm là một phần của chuỗi hoạt động nghệ thuật "Những đôi mắt hướng về Iran".

Thời trang tôn vinh mẹ bầu

Vào tháng 1, Rihanna tiết lộ rằng cô đang mong đợi đứa con đầu lòng với A$AP Rocky - thông báo tin tức này bằng một buổi chụp hình bụng bầu lộ khỏi chiếc áo khoác phao màu hồng cổ điển của Chanel năm 1996 và trang sức Christian LaCroix.

Thay vì che đi chiếc bụng bầu bằng việc mặc váy rộng, Rihanna thú hút sự chú ý của giới truyền thông và người hâm mộ bằng những bộ đồ táo bạo, thậm chí lộ rõ bụng bầu nhằm tôn vinh vẻ đẹp của một người phụ nữ mang thai. Xuất hiện trên trang bìa tạp chí Vogue số tháng năm trong bộ bodysuit ren đỏ bó sát kèm găng tay và giày cao gót đồng điệu từ Alaia, cô chia sẻ: "Khi phát hiện mình mang thai, tôi đã nghĩ rằng sẽ không đời nào tôi lại đi mua sắm ở khu vực dành cho bà bầu. Tôi xin lỗi nhưng thật sự là tôi quá thích thú khi được mặc đẹp".

Tại thảm đỏ Liên hoan phim Cannes hồi tháng năm, cựu "thiên thần nội y" Adriana Lima xuất hiện trong mẫu váy tông đen do Balmain thiết kế với chi tiết cut-out giúp tôn lên chiếc bụng bầu. Cơn sốt trẻ sơ sinh cũng lan rộng trên các sàn diễn thời trang, từ bộ sưu tập thời trang cao cấp của Olivier Rousteing cho Jean Paul Gaultier với những chiếc áo corset bằng da làm lộ phần bụng bầu cho đến việc người mẫu Maggie Maurer sử dụng show diễn Thu-Đông 2022 của Nensi Dojaka để thông báo đang mang thai.

Nghệ thuật và thương mại

Năm nay, các cuộc đấu giá đã quay trở lại một cách rầm rộ, với một số thương vụ đắt đỏ nhất được ghi nhận. Vào tháng 11, bộ sưu tập nghệ thuật của người đồng sáng lập Microsoft quá cố Paul Allen (gồm các tác phẩm của Georges Seurat, Vincent van Gogh và Paul Cezanne) đã thu về hơn 1,6 tỷ USD, đây là lần bán đấu giá lớn nhất cho cùng một chủ sở hữu trong lịch sử đấu giá.

Hồi tháng 5, "Shot Sage Blue Marilyn", một trong những bức chân dung nữ minh tinh Marilyn Monroe mang tính biểu tượng của Andy Warhol, đã được bán với giá kỷ lục 195 triệu USD tại nhà đấu giá Christie's ở New York (Mỹ). Với số tiền này, bức chân dung đã trở thành tác phẩm nghệ thuật Mỹ đắt nhất từng được bán và cũng là tác phẩm nghệ thuật đắt nhất thế kỷ 20.

Trong khi đó, bức "Le Violon d'Ingres" nổi tiếng của Man Ray đã làm nên lịch sử khi trở thành bức ảnh chụp đắt nhất từng được bán đấu giá với giá 12,4 triệu USD. Nghệ sĩ người Hà Lan thế kỷ 20 Piet Mondrian đã lập kỷ lục cá nhân cao nhất sau khi một trong những tác phẩm trừu tượng mang tính biểu tượng - "Composition No. II" vẽ những ô màu không đồng đều, được bán đấu giá với giá 51 triệu USD vào tháng 11.

Một năm khó khăn của metaverse

Sau lời hứa vào năm ngoái về thế giới ảo tương lai với các công ty công nghệ, thương hiệu xa xỉ và nhà đầu tư mạo hiểm sẽ dốc toàn lực để thu về hàng trăm tỷ đô la, metaverse đã trải qua một năm 2022 đầy sóng gió. Vào tháng 5, tuần lễ thời trang metaverse đầu tiên được tổ chức tại Decentraland, đã thu hút các nhà thời trang hàng đầu, nhưng không được diễn ra suôn sẻ.

Nền tảng chơi game Roblox tiếp tục thu hút hàng triệu khách truy cập vào các hoạt động thời trang và sang trọng của mình, trong khi Meta phải vật lộn trong việc tạo ra một thế giới kỹ thuật số để thu hút mọi người. Với triển vọng kinh tế thế giới đang xấu đi, tiền điện tử sụp đổ và sa thải công nghệ hàng loạt, việc tiếp nhận thế giới ảo như một xu hướng chính thống có thể không diễn ra nhanh chóng hoặc liền mạch như mong đợi. Nhưng với những tiến bộ công nghệ và khả năng sáng tạo vô tận, mọi người đang hướng về năm 2023 để xem điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Những It Girl mới

Trong năm 2022, một số gương mặt mới đã lọt vào danh sách những người nổi tiếng có ảnh hưởng và giúp làm mới thái độ đối với It Girl. Mặc dù truyền thống phương Đông cho rằng 2022 là năm con hổ, nhưng theo một số cách, nó giống như năm của loài cáo hơn. Vào tháng 1, Julia Fox xuất hiện trên mạng xã hội trong Tuần lễ thời trang Paris, khoác tay Kanye West trong bộ đồ Schiaparelli denim. Cô nhanh chóng khẳng định mình trong giới thời trang với các outfit cực gợi cảm như quần cạp trễ, quần lọt khe, áo sơ mi mỏng,.. ở tuổi 32 .

Năm nay Zendaya tiếp tục củng cố danh tiếng trên thảm đỏ nhờ sự hợp tác với Law Roach. Hiện là một trong những nhân vật được yêu thích của làng thời trang, Zendaya thậm chí còn định nghĩa lại thuật ngữ "hot-off-the-runway" khi cô mặc bộ đồ Loewe trước khi ra mắt vào tháng 9. Vận động viên trượt tuyết người Mỹ gốc Hoa Eileen Gu (Cốc Ái Lăng), người đã âm thầm xây dựng danh tiếng trong ngành thời trang, trở thành siêu sao thời trang xa xỉ vào năm 2022. Với khả năng ngoại ngữ, năng lực thể thao tại Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh và quan điểm chính trị kiên quyết về các chủ đề được coi là nhạy cảm ở Trung Quốc là một trong số nhiều lý do giúp Gu tiếp tục thu hút cả khán giả châu Á lẫn phương Tây.

Phim ảnh và thời trang về Marilyn Monroe

Cuộc đời ngắn ngủi nhưng đầy sóng gió của Marilyn Monroe là nguồn cảm hứng vô tận cho điện ảnh, phim truyền hình và thời trang. Lên sóng vào cuối tháng 9, "Blonde" là bộ phim hư cấu mới nhất về cuộc đời của Marilyn Monroe, với Ana de Armas thủ vai nữ minh tinh quá cố. Phim dựa trên tiểu thuyết cùng tên của Joyce Carol Oates, tái hiện lại những nỗi đau, bi kịch trong cuộc đời và sự nghiệp của Monroe, từ khi là cô gái nhỏ bị mẹ bạo hành đến những vụ tấn công tình dục đau đớn ở Hollywood. Tác phẩm gắn mác NC-17 khiến cả bộ phim bị các nhà phê bình và khán giả chỉ trích vì phân biệt giới tính, tàn nhẫn, đề cập hành động bạo lực tình dục, phá thai, tự tử cũng như không tôn trọng minh tinh quá cố.

Đầu tháng 5, trong lần đến thảm đỏ Met Gala 2022 tại New York, hôm 2/5, Kim Kardashian gây chú ý khi diện đầm vintage do Jean Louis thiết kế. Trang phục từng được Marilyn Monroe diện khi hát Happy Birthday, Mr. President trong tiệc sinh nhật Tổng thống John F. Kennedy năm 1962. Ngôi sao truyền hình thực tế đã mượn chiếc váy từ bảo tàng bảo tàng Ripley, nhưng bị chỉ trích vì làm váy hư hỏng.

Mất mát của ngành thời trang

Ngành công nghiệp thời trang chia tay một số nhân vật có ảnh hưởng vào năm 2022. Ngày 18 tháng 1, Andre Leon Talley, cựu giám đốc sáng tạo lâu năm của tạp chí Vogue và là người tiên phong trong ngành với phong cách Maximalism, qua đời ở tuổi 73. Vài ngày sau, nhà thiết kế thời trang mang tính biểu tượng của Pháp Thierry Mugler - người khai sinh thương hiệu thời trang mang tên mình vào năm 1973, cũng qua đời ở tuổi 73. 

Ngày 5/8, nhà thiết kế nổi tiếng người Nhật Bản Issey Miyake qua đời ở tuổi 84 vì ung thư. Ông nổi tiếng với phong cách thời trang nếp gấp và là người sáng tạo ra chiếc áo cổ lọ màu đen đặc trưng mà nhà sáng lập Apple Steve Jobs thường mặc khi còn sống.

Sân khấu gợi nhớ về quá khứ

Từ việc Kaia Gerber xuất hiện trên thảm đỏ với trang phục và diện mạo gần giống như mẹ cô - siêu mẫu thập niên 90 Cindy Crawford, hay sự hồi sinh của bộ phim kinh điển "Running up that Hill" năm 1985 của Kate Bush nhờ loạt phim "Stranger Things" của Netflix, 2022 là một năm nhìn về quá khứ để hướng đến tương lai.

Tại lễ trao giải Grammy vào tháng 4, Megan Thee Stallion và Dua Lipa đã tái hiện lại một khoảnh khắc mang tính biểu tượng trong lịch sử văn hóa đại chúng khi cả hai cùng xuất hiện trên sân khấu trong cùng một chiếc váy Versace. Điều này gợi nhớ lại sự kiện lễ trao giải trên sân khấu MTV VMAs vào năm 1998, khi Mariah Carey và Whitney Houston đã có màn đụng hàng vô cùng thú vị trên sân khấu. Hai giọng ca huyền thoại đều diện mẫu váy với phần khoét ngực gợi cảm, cùng trao xướng tên cho hạng mục "Best Male Video".

Trên thảm đỏ, "thời trang lưu trữ" cũng thống trị tối đa. Tại Met Gala vào tháng 5 năm 2019, Emily Ratajkowski đã diện một bộ trang phục đính cườm cổ điển của Versace năm 1992, trong khi ngôi sao YouTube Emma Chamberlain bước ra với chiếc vương miện Cartier sản xuất năm 1911. Vào tháng 11, Kylie Jenner đã gây chú ý khi cô đến dự lễ khai mạc triển lãm Thierry Mugler: Couturissime của Bảo tàng Brooklyn với trang phục thời trang cao cấp năm 1995 của Mugler.

Sự ra đi của một biểu tượng văn hóa

Vào tháng 9, tin tức về sự ra đi của Nữ hoàng Elizabeth II thống trị các bản tin trên thế giới từ những ngày bà qua đời đến lễ tang hoàng gia. Những di sản mà bà để lại cũng được ca tụng bởi chiều sâu và độ phong phú chỉ có ở một vài nhân vật lịch sử.

Là vị quân vương trị vì lâu nhất của nước Anh và là biểu tượng của sự kiên định, tài ngoại giao và sự đĩnh đạc, Nữ hoàng Elizabeth II được tôn vinh vì những bài phát biểu trước công chúng, sự ủng hộ của bà đối với nghệ thuật và văn hóa cùng với khả năng ngoại giao xuất sắc. Tuy nhiên, sự ra đi của bà cũng khơi dậy những ký ức đau buồn về chế độ thực dân bạo lực của nước Anh khi những người chỉ trích đế chế cũ cho rằng công chúng đang ca ngợi một phụ nữ bị nhiều người coi là biểu tượng của sự áp bức.

Nghệ thuật và phong trào khí hậu

Sau khi một vị khách đến bảo tàng Louvre và bôi bánh kem lên bức "Mona Lisa" vào đầu mùa hè, năm 2022 trở thành năm không an toàn của các tác phẩm nghệ thuật. Các bức tranh của Gustav Klimt, Pablo Picasso và Sandro Botticelli nằm trong số nhiều kiệt tác bị những người phản đối khí hậu nhắm đến.

Vào tháng 10, bức tranh "Sunflowers" (Hoa hướng dương) của Van Gogh tại Phòng trưng bày Quốc gia Anh quốc bị tạt nước sốt cà chua bởi 2 người phụ nữ lạ mặt. Tổ chức Just Stop Oil sau đó đã lên tiếng thừa nhận 2 thành viên trong tổ chức đã cố tình làm như vậy để kêu gọi nhận thức của công chúng đối với tình trạng biến đổi khí hậu. Nó cũng kéo theo hành động của các nhà hoạt động khí hậu trên khắp châu Âu, từ bộ đôi người Bỉ nhắm vào "Girl With a Pearl Earring" của Johannes Vermeer đến hai nhà hoạt động khí hậu thuộc tổ chức Last Generation ném khoai tây nghiền lên bức tranh "Haystacks" của Claude Monet tại một bảo tàng ở thành phố Potsdam của Đức.

Beyonce "hồi sinh" dòng nhạc dance/ house

Cuối tháng 7, Beyonce đã cho ra mắt album "Renaissance". Với album này, nữ ca sỹ 41 tuổi muốn phục hưng dòng nhạc house/ dance cũng như không khí tiệc tùng trước đại dịch. "Renaissance" của năm 2022 lấp đi khoảng trống âm nhạc kể từ album phòng thu gần nhất Lemonade (2016) của Queen B. Trong album, nữ ca sỹ thêm thể loại dance/house vào bảng màu âm nhạc cô theo đuổi. "Tôi sáng tạo album nhạc này như một chốn mộng mơ và trốn thoát khỏi thời gian đáng sợ nhất trên trái đất này", nữ ca sĩ chia sẻ về album mới.

Một thế giới khác trên sân khấu

Từ tạo hình con sâu ấn tượng dịp Halloween của Heidi Klum đến press tour của "Don't Worry Darling" (tên Việt: Em yêu, đừng sợ) của Olivia Wilde đã khiến những khoảnh khắc trên thảm đỏ và xung quanh bộ phim làm dậy sóng Internet, đặc biệt là một đoạn clip lan truyền nhanh chóng gây tranh cãi cho thấy Harry Styles nhổ nước bọt vào bạn diễn Chris Pine.

Tại Tuần lễ thời trang Paris vào tháng 10, Bella Hadid trở thành trung tâm của một trong những khoảnh khắc được nhắc đến nhiều nhất trong năm 2022 về thời trang. Với vị trí vedette của show Coperni, Bella Hadid gây ấn tượng với khán giả và công chúng khi tự tin xuất hiện trên sàn diễn thời trang với ngực trần. Vài phút sau, cô đã có ngay một bộ váy lộng lẫy được tạo ra bởi công nghệ phun sơn hiện đại Fabrican, công nghệ được tiến sĩ người Tây Ban Nha Manel Torres tạo ra năm 2003.

Sự trở lại của đám cưới người nổi tiếng

Năm 2022 chứng kiến sự trở lại của những đám cưới quy mô lớn của rất nhiều cặp đôi nổi tiếng. Cặp đôi Travis Barker và Kourtney Kardashian không chỉ tổ chức một mà là ba đám cưới. Đám cưới đầu tiên diễn ra tại nhà nguyện Las Vegas vào tháng tư, đám cưới thứ hai là đám cưới hợp pháp ở Santa Barbara vào tháng năm và cuối cùng là đám cưới xa hoa tại một pháo đài cổ rất đẹp ở Italy một tuần sau đó .

Brooklyn Beckham và Nicola Peltz cũng đã kết hôn vào tháng 5, với Peltz mặc một chiếc váy Valentino đặt làm riêng do Pierpaolo Piccioli thiết kế. Tiếp theo là đám cưới của Britney Spears và Sam Ashgari, đám cưới diễn ra chưa đầy một năm sau khi Spears thoát khỏi kìm kẹp của quyền giám hộ. Jennifer Lopez và Ben Affleck cũng nối lại mối tình lãng mạn thập niên 90 và kết hôn vào tháng 8. Lopez đã có ba lần thay trang phục cho dịp này, bao gồm cả chiếc váy cưới của cô, tất cả đều được làm hoàn toàn thủ công bởi thương hiệu Ralph Lauren. Ngoài ra còn có đám cưới của Naomi Biden, cháu nội lớn nhất của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đã tổ chức lễ kết hôn với Peter Neal ở Nhà Trắng vào 19/11.

Một năm đầy biến động của Balenciaga

Balenciaga đã dành phần lớn thời gian trong năm để tạo tiếng vang thông qua các buổi trình diễn được trông đợi, từ màn ra mắt thời trang cao cấp của Kim Kardashinan cho đến sự xuất hiện của Kanye West trên sàn catwalk ở Paris. Nhưng năm 2022 lại trở thành một năm khủng khiếp đối với thương hiệu Tây Ban Nha này, khi phải chật vật để ngăn chặn hậu quả từ hai chiến dịch quảng cáo "có vấn đề".

Đầu tiên, thương hiệu buộc phải xin lỗi vì hình ảnh các em bé tạo dáng cùng những con gấu bông bị bầm tím, với phụ kiện dây xích, áo lưới, đai trói tay chân,… đã gây nên làn sóng chỉ trích căng thẳng do chúng gợi liên tưởng đến các hình thức tình dục. Sau đó, trong một chiến dịch quảng cáo khác của Balenciaga, công chúng phát hiện ra những giấy tờ được dùng trong phần hậu cảnh là phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ về việc quảng cáo nội dung khiêu dâm trẻ em.

Kim Kardashian đã lên án quảng cáo gấu bông, nói rằng cô đang "đánh giá lại" mối quan hệ của mình với thương hiệu. Trong khi đó, Business of Fashion đã thu hồi Giải thưởng Tiếng nói Toàn cầu 2022 cho Demna, giám đốc sáng tạo của Balenciaga.