Những người phụ nữ góp phần làm nên Mùa thu tháng Tám lịch sử

Những ngày mùa Thu tháng Tám luôn mang lại thật nhiều cảm xúc trong tâm trí của mỗi người Việt. Thời khắc Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản "Tuyên ngôn Độc lập", khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đã đưa lịch sử nước ta bước sang một trang mới. Để có được giây phút đó, chúng ta không thể không nhắc đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 với sự đóng góp không nhỏ của hàng triệu phụ nữ được Đảng Cộng sản huy động rèn luyện và đấu tranh kháng chiến.

Lúc bấy giờ, khắp các tỉnh đồng bằng Bắc bộ, nhiều đoàn viên Phụ nữ Cứu quốc (PNCQ) trẻ tham gia các đội tự vệ, dân quân tự vệ, dân quân và các đội cứu thương. Một số nữ chiến sĩ cách mạng đã được giao trọng trách, nhiều cán bộ chủ chốt của Hội đảm nhiệm vị trí trọng yếu, đóng góp rất lớn cho thành công của Cách mạng.

Giao thông viên Nguyễn Thị Kỳ

Một trong số những nữ chiến sĩ tiêu biểu lúc bấy giờ không thể không nhắc đến giao thông viên Nguyễn Thị Kỳ. Bà đã trải qua một hành trình đầy cam go để đưa Quân lệnh số 1 Hà Nội và với quân dân Sài Gòn. Cùng "đồng đội" Lý Chính Thắng đóng vai vợ chồng, bà đã mang theo tài liệu, thư từ của tổ chức lót dưới lần đáy của valy, cải trang cẩn thận dưới lớp quần áo, đồ dùng san ra để lẫn trong hai valy.  

Sở hữu nhan sắc tuổi đôi mươi xinh đẹp nên suốt đường đi, bà đã hai lần bị bọn lính Nhật dở trò trêu chọc, sàm sỡ, thậm chí còn bắt bà giao cho sở hiến binh Nhật. Bằng sự thông minh và quyết đoán của mình, bà đều khéo léo vượt qua "cửa ải" gian nguy, thậm chí còn lấy đó làm thế mạnh tác chiến, lợi dụng quân địch xin đi nhờ vào Sài Gòn và thuận lợi hoàn thành nhiệm vụ.

Ngày 25/8/1945, người con gái xứ Bắc vui sướng hòa vào dòng người tham gia khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn. Bà chính là phu nhân của Đại tướng Văn Tiến Dũng - vị tướng trận tài ba, thao lược xuất chúng của Quân đội ta.

Nữ sinh diễn thuyết tại cuộc tuần hành thị uy của quần chúng

Ngày 17/8/1945, Chính phủ Trần Trọng Kim đã ra lệnh tất cả các công chức phải tham gia mít tinh để ủng hộ Tổng hội công chức chính quyền tại quảng trường Nhà hát Lớn thành phố. Chúng không thể ngờ rằng sự kiện đó đã biến thành cuộc tuần hành thị uy của quần chúng với, nổi bật với màn diễn thuyết của nữ sinh Từ Ngọc Trang đọc lời kêu gọi nhân dân Hà Nội vùng lên Tổng khởi nghĩa, đả đảo chính quyền bù nhìn. 

Ủy ban Khởi nghĩa Hà Nội đã lệnh cho đội Thanh niên xung phong (TNXP) Hoàng Diệu lựa chọn một nữ diễn giả gan dạ, mưu trí, sẵn sàng hy sinh, cùng với một tổ đến cướp diễn đàn, phá cuộc mít tinh. Người được chọn không ai khác chính là bà Từ Ngọc Trang (tức Trang Anh) - vốn xuất thân trong một gia đình có tới 7 anh chị em hầu hết đều gia nhập Việt Minh và Đoàn Thanh niên cứu quốc (TNCQ) thành Hoàng Diệu. Nhà của bà Trang trở thành nơi nuôi dưỡng, bảo vệ nhiều cán bộ Đảng hoạt động bí mật.

Cũng trong buổi mít tinh ngày hôm đó, còn sự xuất hiện của một cô gái Huế là đảng viên Đảng Dân chủ Nguyễn Khoa Diệu Hồng. Cùng với Trang Anh, Nguyễn Khoa Diệu Hồng đọc lời hiệu triệu được viết sẵn, tiếp thêm động lực cho nhân dân toàn tâm toàn lực vùng lên khởi nghĩa.

"Yên Thế lừng danh" Hà Thị Quế

Cùng tiếp sức với Thủ đô, một địa bàn trọng yếu của cơ quan đầu não trung ương lúc bấy giờ là 2 huyện Yên Thế, Việt Yên (tỉnh Bắc Giang) giao nhiệm vụ phụ trách quân sự cho "Bà tướng Việt Minh" Hà Thị Quế. 

Khi mới 14-15 tuổi, bà Hà Thị Quế đã được giác ngộ lý tưởng cách mạng và làm liên lạc viên cho cán bộ Xứ ủy Bắc Kỳ, Bí thư đoàn Thanh niên phản đế và Hội Phụ nữ phản đế, rồi làm Bí thư PNCQ ở xã. Sau đó, bà được cử đi học lớp quân sự của Xứ ủy Bắc Kỳ mở rộng. Năm 1941, bà Hà Thị Quế được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Bà chính là người trực tiếp tổ chức khởi nghĩa và giành chính quyền ở Yên Thế.

Ngày 18/8/1945, bà Hà Thị Quế cùng ban lãnh đạo cách mạng tỉnh Bắc Giang tiến hành khởi nghĩa và giành chính quyền ở phủ Lạng Thương. Bởi vậy, nói tới cuộc Cách mạng mùa thu, nói tới vai trò của phụ nữ trong cuộc cách mạng này, không thể không nhắc đến bà Hà Thị Quế

"Nữ tướng Gia Định"

Tại Nam bộ, các tổ chức Phụ nữ cũng hoạt động rất sôi nổi như: mở các lớp cứu thương, dạy băng bó, hô hấp nhân tạo, tích trữ thuốc men cấp cứu cho người dân. Ở mọi nơi, chị em được phân công đi mua súng đạn của lính Pháp, lính Nhật, lính khố xanh, tích cực tham gia dân quân tự vệ, ngày đêm giữ gìn trật tự, bảo vệ trị an, bảo vệ thôn xóm, tích cực quyên góp ủng hộ cách mạng. Trong đó, không thể không nhắc đến những người có vai trò đứng đầu tiêu biểu trong các tổ chức Phụ nữ tại Nam bộ

Nhắc đến người con gái Bến Tre, không ai không biết Nguyễn Thị Định. Bà bắt đầu hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi và năm 1938, bà được kết nạp vào Ðảng Cộng sản. Ban đầu, bà được phân công làm liên lạc, vận động quần chúng vào các "Hội cấy", "Hội cuốc", rải truyền đơn, tuyên truyền cách mạng trong giới nữ tại quê hương. 

Sau Khởi nghĩa Nam Kỳ, bà bị giặc bắt giam tại nhà tù Bà Rá. Để ủng hộ Cách mạng tháng Tám năm 1945, bà đã dẫn đoàn đông hơn ngàn người rầm rập tiến vào thị xã Bến Tre giành chính quyền. Dưới sự dẫn dắt của bà Nguyễn Thị Định, phụ nữ Mỹ Tho, Gò Công, chờ đón thời cơ với đội ngũ chỉnh tề. Các bà, các chị say mê làm bất cứ việc gì: học quân sự, học cứu thương, chuẩn bị dự trữ lương thực, mua vải đỏ, vải vàng may cờ đỏ sao vàng, cờ búa liềm.

Những người con gái Mỹ Tho

Cùng với đó là sự đóng góp không nhỏ của những người con gái Mỹ Tho như chị Phạm Ngọc Trang, chị Hai Quý, chị Trần Ngọc Thơ (tức Hồng Liên) và phụ nữ dân tộc Khmer, Hoa ở khắp các tỉnh Trà Vinh, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Rạch Giá, Cà Mau đều tích cực tham gia lực lượng Cách mạng.

Các bà các chị dù ở đâu, trong hoàn cảnh đất nước cần nhân dân vùng lên trước quân xâm lược, những người phụ nữ vẫn luôn luôn là bộ phận khăng khít của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ mà người lãnh đạo duy nhất là Đảng Cộng sản.

Cùng với họ, toàn đảng, toàn quân, toàn dân đã đấu tranh làm nên Thắng lợi vang dội của cuộc Cách mạng Tháng Tám, làm tiền đề cho sự ra đời của bản "Tuyên ngôn Độc lập" năm 1945, khẳng định đất nước ta đã hoàn toàn độc lập, nhân dân ta từ thân phận nô lệ, xứng đáng được hưởng cuộc sống tự do, hạnh phúc và làm chủ vận mệnh của mình.

Bài viết có tham khảo tư liệu từ một số nguồn:

Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Những người con gái đất thành đồng, NXB Phụ nữ, 1996.

Báo Nhà báo và công luận