Những thay đổi và biến hóa của virus SARS-CoV-2 nào có thể khiến cuộc đua vaccine trở nên căng thẳng hơn

Thực tế cho thấy, có 4 chủng virus SARS-CoV-2 biến thể mới khiến mọi người đều cảm thấy đáng lo ngại, đặc biệt vaccine sau khi phát hành liệu có đảm bảo có tác dụng phòng ngừa và ngăn chặn các chủng loại virus mới tấn công cơ thể con người hay không.

Trong khi đó, Vaccine COVID-19 đầu tiên được Bộ Y tế cấp phép lưu hành tại Việt Nam là mở đầu cho cuộc đua công nghệ giữa vaccine và các biến thể Covid mới.

Bản thân các nhà khoa học cũng vô cùng bất ngờ khi virus SARS-CoV-2 liên tục thay đổi và quá trình tiến hóa của loại virus này vô cùng nhanh chóng. Dù thực tế, virus vẫn là chủng loại biến hóa và thay đổi không ngừng.

Tuy nhiên, với mức độ lây lan nhanh chóng và khó kiểm soát của đại dịch Covid-19 trên toàn cầu thì virus này lại càng có nhiều cơ hội tiến hóa gây khó khăn hơn cho các nhà nghiên cứu trong quá trình điều chế vaccine phòng ngừa chủng virus nguy hiểm này.

1. Thay đổi và biến hóa của virus SARS-CoV-2 khiến quá trình lây lan diễn ra nhanh hơn

Mới đây, chủng biến thể Covid mới đã xâm nhập Việt Nam và cho thấy tốc độ lây lan kinh khủng của mình.

BS. Rochelle Walensky, người mới được bổ nhiệm trở thành Giám đốc Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịnh bệnh (CDC) đã cho biết: "Các biến thể được xác định gần đây dường như có khả năng lây lan dễ dàng hơn. Chúng dễ lây nhiễm hơn, dẫn tới số ca mắc gia tăng và làm tăng sức ép lên các hệ thống đều đã quá tải của chúng ta".

Chính điều này lại càng trở nên đáng lo ngại hơn khi virus SARS-CoV-2 biến chủng tới mức nó có thể khiến cho tình trạng của người mắc bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Đặc biệt, một vài biến thể Covid còn cho thấy khả năng thoát khỏi việc bị phát hiện bởi các bộ xét nghiệm hoặc tránh được sự bảo vệ của vaccine với cơ thể con người.

Không những thế, sự thay đổi của các biến thể Covid thay còn thay đổi theo cách thức có thể gây ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch và gây ảnh hưởng ở mức độ cao.

Vì vậy, chính phủ các nước đều thực hiện các biện pháp quyết liệt nhằm ngăn chặn sự lây lan của các biến thể mới.

Tại Việt Nam, cũng có Hi vọng mới khi bệnh nhân Covid-19 chủng biến thể virus mới đã khỏi bệnh và các ca dương tính mới đang điều trị đều ổn định.

2. Các chủng biến thể Covid mới cho tới nay

2.1. Biến thể B.1.1.7

Đầu tiên trong danh sách các biến thể đang được nghiên cứu tại Mỹ thì biến thể B.1.1.7 được phát hiện đầu tiên ở Anh. Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh đã đưa ra cảnh báo đáng lo ngại rằng biến thể này có thể khiến cho tình hình dịch bệnh Covid-19 trở nên tồi tệ hơn.

Chủng biến thể Covid khiến mọi người lo lắng và hoảng loạn là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng cho biết. Dựa theo kết quả họ phát hiện thì hệ miễn dịch của con người vẫn có thể đối phó được với các biến thể Covid mới xuất hiện cho tới nay.

Nhưng người dân cần cảnh giác khi đột biến trong biến chủng có thể giúp virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào tế bào một cách dễ dàng hơn. Điều này cũng cho biết tức là trước đó có ai nói hoặc thở trong không kí có phân tử virus thì các phân tử này dễ dàng xâm nhập vào tế bào trong phổi hơn thay vì chỉ là các mảnh phân tử vô hại.

Vì vậy, việc nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của virus SARS-CoV-2 càng trở nên quan trọng và cấp thiết hơn cho tới khi có loại vaccine có thể đẩy lùi được dịch bệnh.

2.2. Biến thể B.1.351 làm giảm hiệu quả của vaccine

Với biến thể B.1.351 hay 501Y.V2 là biến thể virus SARS-CoV-2 được ghi nhận đầu tiên ở Nam Phi. Không chỉ Nam Phi, tại Mỹ đã ghi nhận những trường hợp nhiễm biến thể Covid này ở Nam Carolina vào ngày 28 tháng 1.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cho biết thêm, biến thể ở Nam Phi hiện đã xuất hiện hơn 30 quốc gia khác nhau. Loại biến thể này có một đột biến bất thường gây ra ở những thay đổi vật lý trong cấu trúc của protein gai so với biến thể B.1.1.7. Đột biến quan trọng này được gọi là E484K và đột biến này gây ảnh hưởng đến miền liên kết thụ thể. Một phần trong protein gai còn có vai trò quan trọng nhất để gắn với các tế bào.

Vì đột biến này có thể giúp virus SARS-CoV-2 phần nào thoát khỏi các tác động của vaccine. Do đó, các nhà sản xuất vaccine và các nhà nghiên cứu cho biết vẫn đang xét nghiệm các mẫu bệnh phẩm nhiễm biến thể Covid này và xem liệu đột biến trên có thể thoát khỏi phản ứng miễn dịch mà vaccine tạo ra hay không.

Dù vậy nhưng bạn có thể tin tưởng rằng, các loại vaccine hiện nay vẫn có hiệu quả trong việc chống lại các đột biến. Tuy nhiên, khi các đột biến tiếp tục nhân lên thì các loại vaccine cần đi trước một bước để quá trình phòng ngừa bệnh diễn ra hiệu quả.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu tại Đại học Columbia và một số nơi khác đang thực hiện các xét nghiệm với các phiên bản được tạo ra trong phòng thí nghiệm của các đột biến có khả năng chống lại máu của người đã được tiêm vaccine.

Vì vậy, các nhà khoa học cũng cho biết, dường như các đột biến trên trong biến thể đang phần nào làm giảm hiệu quả của vaccine dù vẫn chưa đủ lạnh để làm suy yếu sự bảo vệ này.

Chưa kể, nhà sản xuất vaccine Novavax tại bang Maryland đã công bố các kết quả sơ bộ của vaccine Covid-19 vào ngày 28 tháng 1 cho thấy, vaccine có hiệu quả đối với hơn 89% trong giai đoạn thử nghiệm thứ 3 ở Anh thì cuộc thử nghiệm thứ 2 ở Nam phi, vaccine phòng Covid-19 chỉ có hiệu quả chống lại biến thể Covid mới là 60%.

2.3. Biến thể P.1

Đây được biết đến là một biến thể Covid mới khiến cho số ca mắc tại Brazil tăng nhanh chóng. Chưa kể, biến thể này còn xuất hiện ở bang Minnesota của Mỹ trong tuần này. Biến thể xuất hiện ở một du khách Brazil nên chưa có dấu hiệu biến thể đã lây lan trong cộng đồng.

Biến thể ở Brazil, có tên gọi là P.1 vừa được phát hiện trong 42% mẫu bệnh phẩm trong một nghiên cứu được tiến hành ở thành phố Manaus. Các quan chức Nhật Bản cũng đã phát hiện được biến thể trên ở 4 du khách đến từ Brazil tại nước này.

Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịnh bệnh còn cho biết thêm: "Sự xuất hiện của biến thể này gây ra mối lo ngại về việc khả năng lây nhiễm của virus gia tăng cũng như tình trạng tái dương tính với SARS-CoV-2 ở một số cá nhân".

2.4. Biến thể L425R

Được coi là biến thể cuối cùng trong 4 biến thể gây ra nhiều lo ngại hiện nay là biến thể Covid được ghi nhận tại California và hàng loạt bang khác của Mỹ.

Thực tế, các nhà khoa học cho biết vẫn chưa biết rõ ảnh hưởng của biến thể này là gì. Biến thể có tên là L425R này cũng có một đột biến ở miền liên kết thụ thể của protein gai. Dù biến thể L425R đã xuất hiện phổ biến nhưng hiện chưa rõ liệu biến thể L425R có tăng khả năng lây nhiễm hay không.

Ngoài ra, nếu tỷ lệ lây nhiễm gia tăng thì còn có thể do các hành vi của con người gây ra điều này. Vì vậy điều này cho biết thêm là chủng virus này phổ biến hơn không còn tùy thuộc vào khả năng lây nhiễm của nó mà đơn giản hơn được hiểu rằng virus SARS-CoV-2 biến thể mới này đã xuất hiện ở một nơi phù hợp để lây lan.

Tuy nhiên, vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để khẳng định được chắc chắn rằng các biến thể này liệu có làm tăng khả năng lây lan dịch bệnh một cách mạnh mẽ hay không.

Quan trọng hơn cả là cho tới nay, virus SARS-CoV-2 chủng biến thể mới vẫn lây nhiễm theo cùng một cách thức với các chủng virus Covid trước đó.

Vì vậy, việc ngăn chặn khả năng lây lan của dịch bệnh cũng có thể được áp dụng đối với các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 như đeo khẩu trang, giãn cách xã hội hay tránh tập trung đông người và rửa tay thường xuyên.