Hành trình dài tới “miền đất hứa”
Từ trung tuần tháng 10 đến nay, những đoàn người di cư lên tới hàng nghìn người, chủ yếu đến từ Trung Mỹ, bắt đầu chuyến hành trình dài 4.300km, xuất phát từ thành phố San Pedro Sula của Honduras đến Tijuana của Mexico. Sau khi khởi hành từ Honduras ngày 12/10, đoàn di cư đặt mục tiêu đến Mỹ để tìm cơ hội việc làm và điều kiện sống tốt hơn. Sau nhiều tuần đi bộ, leo núi xuyên suốt từ phía Nam lên đến phía Bắc của Mexico, những người di cư này phải chờ đợi trong thời gian dài để có thể xin tị nạn vào Mỹ. Đoàn người bao gồm mọi thành phần lứa tuổi, từ người già đến những bà mẹ với con nhỏ.
Maria là một phụ nữ đến từ San Pedro Sula (Honduras). Cô và con trai 7 tuổi của mình vừa trải qua một hành trình dài mệt mỏi, đầy nguy hiểm đang dừng chân tại Nogales, trước khi đến miền đất hứa Mỹ. 2 mẹ con chị đã nhảy tàu chở hàng, sau đó đi xe buýt và cuối cùng là đi bộ. “Đi tàu thật khổ sở vì phải đứng suốt trong không khí lạnh, luôn cố gắng tỉnh táo mà không dám chợp mắt. Có thời điểm chúng tôi không có thực phẩm để ăn”, Maria nói.
Chị Maria lý giải tại sao mình phải đến Mỹ: “Bởi vì ở nước tôi không có công ăn việc làm, rất nhiều tội phạm. Các băng nhóm không để chúng tôi sống hòa bình, chúng thậm chí cướp mất ngôi nhà của chúng tôi. Điều tồi tệ nhất sống ở Honduras là khi thức dậy, những đứa trẻ khóc vì đói mà không tìm được gì cho chúng ăn. Đó là những gì khiến bạn muốn đến Mỹ”.
Câu chuyện của chị Maria không còn là một điều gì đó xa lạ nữa mà đã quá quen thuộc vì hàng nghìn người vượt biên vào Mỹ bất hợp pháp mỗi năm với hy vọng tìm được một cuộc sống tốt hơn.
"Chúng tôi đã rất tuyệt vọng, đêm qua trời mưa và chúng tôi bị ướt hết. Không có phòng nào để ở, chúng tôi đều bị ốm. Con tôi bị cảm lạnh và không ai đến giúp", anh David, một người di cư đến từ Honduras, than thở.
Căng thẳng vùng biên
Không khí tại khu vực biên giới Mỹ - Mexico trở nên căng thẳng khi hàng nghìn người di cư đang cố tìm cách vượt biên vào Mỹ. Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần tỏ ra bực bội về đoàn người này. Ông điều gần 6.000 binh sĩ đến biên giới Mexico để hỗ trợ Vệ binh Quốc gia tại đây ngăn chặn điều mà ông gọi là "cuộc xâm lược". Ông Trump còn cho phép quân đội dùng vũ khí sát thương để đối phó với đoàn người di cư.
Theo sắc lệnh ngày 9/11, Tổng thống Trump có quyền hạn chế người nhập cư bất hợp pháp nếu nhận thấy tình trạng này đe dọa lợi ích quốc gia. Những người nhập cư xin tị nạn chính trị hoặc các loại hình tị nạn khác sẽ được xét duyệt ngay tại cửa khẩu để xem họ có đủ tư cách xin tị nạn hay không. Giới chức Mỹ tuyên bố quy định mới sẽ giúp giảm đáng kể dòng người di cư từ các quốc gia nghèo đói và bạo lực ở Trung Mỹ qua biên giới Mexico kéo về Mỹ và giảm tải cho hệ thống xét duyệt tị nạn vốn đang quá tải của quốc gia này. Tuy nhiên, các nhóm hoạt động vì quyền dân sự đã chỉ trích sắc lệnh này vi phạm luật nhập cư và hành chính.
Bộ Ngoại giao Mexico tuyên bố đã gửi một công hàm tới Chính phủ Mỹ kêu gọi tiến hành "một cuộc điều tra toàn diện" về việc Mỹ sử dụng cái gọi là "các vũ khí không sát thương" hướng vào lãnh thổ Mexico. Hàng trăm người trong đoàn người di cư từ các nước Trung Mỹ đã áp sát biên giới Mỹ tại khu vực thành phố Tijuana ở bang Baja California của Mexico. Để giải tán đám đông và ngăn chặn một vài người nhập cư quá khích tìm cách vượt qua hàng rào dây thép gai trên tuyến biên giới, lực lượng an ninh Mỹ đã sử dụng đạn hơi cay.
Ngày 26/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump dọa sẽ đóng cửa biên giới “vĩnh viễn” với Mexico nếu cần thiết, đồng thời tuyên bố đoàn xe chở người di cư từ Trung Mỹ sẽ không thể vào nước Mỹ. Trên mạng xã hội Twitter, ông Trump kêu gọi Mexico trục xuất những người di cư đang tìm cách vào Mỹ. Tổng thống Trump cho rằng nhiều người trong đoàn di cư này là tội phạm và Mỹ sẽ phong tỏa biên giới trong thời gian dài nếu cần thiết. Ông Trump cũng kêu gọi Quốc hội Mỹ cấp ngân sách để xây dựng bức tường ở biên giới với Mexico."42 người đã vượt biên và bị bắt", ông Rodney Scott, người đứng đầu Lực lượng Tuần tra Biên giới khu vực San Diego, Mỹ nói.
Gần 165.000 người di cư từ khu vực tam giác phía Bắc của Trung Mỹ đã bị bắt giữ khi vượt biên trái phép vào Mỹ từ năm ngoái, trong đó có 47.900 người từ Honduras, 50.011 người từ El Salvador và 66.807 người từ Guatemala.
Chính sách "không khoan nhượng" của chính quyền Trump cũng đã từng khiến hơn 2.000 trẻ em bị tách khỏi cha mẹ trong khoảng 11 tuần hồi đầu năm 2018. Hình ảnh trẻ em bị giam trong những cơ sở bẩn thỉu, sơ sài khiến nhiều nghị sĩ lưỡng đảng và các nhà hoạt động lên tiếng phản đối. Trump ký lệnh chấm dứt chính sách này vào tháng 5 và trẻ em được đưa về với cha mẹ.