Nữ họa sĩ 17 tuổi vẽ tranh chủ đề đi sứ của các nhà ngoại giao

Phạm Nam Phương đam mê văn chương và hội họa từ khi còn rất nhỏ. 14 tuổi, Nam Phương được gia đình cho đi học vẽ, niềm đam mê ấy có dịp được "tiếp lửa". Tác phẩm đầu tiên mà cô bé sinh năm 2006 này vẽ là phong cảnh, bằng màu nước.

Là cô học trò yêu văn học của trường THPT Chuyên Đại học Sư phạm Hà Nội, Nam Phương thích những tác phẩm ẩn chứa nhiều ý nghĩa, tư tưởng lớn của văn chương Việt Nam và mong muốn diễn đạt những cảm nhận của mình qua từng nét vẽ.

Theo Nam Phương tìm hiểu, trong di sản thơ chữ Hán của dân tộc ta, các tập thơ lấy đề tài từ lĩnh vực ngoại giao, mang tên "Hoa trình", "Sứ trình" (Đường đi sứ)... chiếm một số lượng đáng kể. Đó là loại thơ do chính các sứ thần sáng tác, phản ánh hoạt động quan trọng trong lịch sử dựng nước và giữ nước lâu dài của dân tộc ta.

Trên đường viễn xứ thực hiện nghiệm vụ với quốc gia, các phái đoàn sứ bộ Đại Việt đã chứng kiến tận mắt bao nhiêu cảnh sơn thủy kỳ thú, danh thắng hữu tình nhưng cũng chứng kiến bao nhiêu số phận, con người.

Thơ đi sứ đa dạng về đề tài, cảm hứng và bút pháp nghệ thuật, góp phần làm cho nền văn học nước nhà thêm nhiều sắc màu, vì vậy có vai trò quan trọng đối với văn học dân tộc. Các nhà thơ như: Phạm Sư Mạnh, Lê Quý Đôn, Hồ Sĩ Đống, Ngô Thì Nhậm, Ngô Thì Vị, Nguyễn Du, Phan Huy Chú, Trịnh Hoài Đức… đều để lại những tác phẩm có giá trị.

Nhận thấy "thi trung hữu họa" mà thơ của tiền nhân thì "ý tại ngôn ngoại", mênh mông lớp nghĩa, mỗi ý tứ, lớp lang ấy cũng như một lớp màu, mảng màu tương đồng với nghệ thuật hội họa, Phạm Nam Phương quyết định họa tranh các bài thơ đi sứ.

Cùng với việc tìm hiểu nền văn hóa dân tộc, cảm nhận tình cảm của cha ông qua tuyển tập "Thơ đi sứ" do các tác giả Phạm Thiều, Đào Phương Bình thuộc Viện Nghiên cứu Hán Nôm (chủ biên), NXB Khoa học Xã hội xuất bản năm 1993, Phạm Nam Phương đã sáng tác tranh với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào hành trình giữ gìn và lan tỏa các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc.

Chỉ trong vòng 2 năm (từ năm 15 tuổi đến năm 17 tuổi), Nam Phương đã vẽ 50 tác phẩm họa thơ. Các tác phẩm của cô chủ yếu thể hiện lại tâm sự của các sứ thần trước khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nỗi nhớ quê hương hay tâm trạng ngổn ngang trên hành trình viễn xứ. Hình ảnh người phụ nữ ở nhiều góc độ, nhiều tâm trạng xuất hiện phong phú trong các bức tranh được triển lãm lần này.

"Em đọc và phân tích các bài thơ, sau đó tham khảo thêm tư liệu về văn học, lịch sử thời điểm bài thơ ra đời, tác giả bài thơ, trang phục thời kỳ đó… rồi dựa vào cảm nhận của mình để vẽ thành tranh. Khó nhất là những bài thơ bày tỏ nội tâm của nhà thơ về nỗi nhớ nhà hoặc những day dứt về phận người, về thời cuộc. Em phải suy nghĩ và đi tìm những hình ảnh ước lệ thể hiện tâm trạng đó", Nam Phương chia sẻ.

50 bức tranh họa các bài thơ về chủ đề đi sứ của những nhà ngoại giao trong lịch sử của Nam Phương đã được giới thiệu với công chúng trong triển lãm "Họa - Thơ đi sứ", diễn ra từ ngày 21 đến 24/10/2023 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Họa sĩ Nguyễn Tuấn Sơn - người trực tiếp hướng dẫn Nam Phương theo đuổi đề tài này cho biết: "Thông qua các tác phẩm thơ ca của các nhân vật nổi tiếng, Nam Phương đã cảm thụ và họa lại bằng hình ảnh, cùng với đó bằng cảm thụ bằng ngôn ngữ hội họa (bố cục, nét vẽ, màu sắc) với nét bút chững chạc và chuyên nghiệp".

Còn theo họa sĩ Lê Hải Đức: "Xem tranh của Nam Phương, tôi rất vui vì thấy được tinh thần học hỏi nghiêm túc của em với hội họa, em đã chuyển tải được phần nào những trăn trở, suy tư của các bậc tiền nhân trên hành trình viễn xứ, thể hiện qua các nét vẽ mộc mạc của mình. Đặc biệt, hình ảnh những thân phận phụ nữ hiện ra trong tranh của Nam Phương như có được sự đồng cảm, vừa có gì đó khắc khoải nhưng cũng đầy cá tính".

Được biết, toàn bộ số tiền bán tranh "Họa - Thơ đi sứ" trong và sau triển lãm của tác giả Nam Phương sẽ được dành cho hoạt động từ thiện, giúp đỡ các bạn trẻ khiếm thính có hoàn cảnh khó khăn.

Chia sẻ tại lễ khai mạc triển lãm, Phạm Nam Phương cho biết lý do em đưa ra quyết định này là bởi em biết có rất nhiều bạn nhỏ đam mê hội họa nhưng vì điều kiện, hoàn cảnh không cho phép. Chính vì thế, em muốn góp một phần nhỏ vào việc hiện thực hóa giấc mơ của các bạn đồng trang lứa, để họ được thăng hoa, được sống hết mình với năng khiếu của mình.

Nam Phương đang ấp ủ ý tưởng về triển lãm thứ hai của mình về chủ đề lịch sử Việt Nam trung đại. Nam Phương sẽ sáng tác các tác phẩm mình bằng các chất liệu sơn mài, màu sáp… Điều mong ước của nữ họa sĩ 17 tuổi là lưu giữ các giá trị văn hóa, lịch sử quý giá của cha ông trong từng nét vẽ.

Một số tác phẩm trong triển lãm "Họa - Thơ đi sứ" của Phạm Nam Phương: