Phân tích việc “phe vé” dưới góc độ kinh tế: Tại sao tình trạng bán qua bán lại không thể chấm dứt hoàn toàn?

“Phe vé” hay bán lại vé ở các buổi concert, sự kiện, trận thi đấu thể thao từ lâu đã luôn là một vấn đề quen thuộc và gây tranh cãi. Tùy vào từng sự kiện, vé có thể được bán lại với giá gấp đôi, gấp ba lần giá ban đầu. Vậy tại sao lại xảy ra tình trạng “phe vé” suốt bao lâu như vậy, gây ra nhiều nhức nhối nhưng không ai có thể ngăn chặn triệt để? 

“Phe vé” phản ánh nhiều vấn đề của thị trường

Dưới góc độ kinh tế học, sự tồn tại của thị trường thứ cấp - nơi vé được mua đi bán lại - là dấu hiệu cho thấy nguồn cung bị thiếu, vé bị định giá thấp hoặc là sự kết hợp của cả hai. Ví dụ, có những sự kiện bị đẩy giá vé thấp vì ban tổ chức muốn thúc đẩy bán càng nhiều vé càng tốt. Nguồn thu của họ sẽ đặt kỳ vọng vào việc bán đồ ăn, thức uống và các mặt hàng khác trong sự kiện.

Những người đầu cơ xuất hiện nhờ những điều kiện như vậy vì nó mang đến cho họ cơ hội kinh doanh chênh lệch giá (cơ hội kiếm lợi nhuận từ việc mua đi và bán lại cùng một sản phẩm). “Phe vé” sẽ không bao giờ tồn tại trong một thế giới nơi nguồn vé dồi dào và giá cả phù hợp với nhu cầu.

Sự tồn tại của các trang web, nền tảng bán lại vé trực tuyến cũng thúc đẩy thị trường bán lại vé phát triển hơn. Việc quản lý và đưa ra giới hạn pháp lý với các nền tảng này vô cùng phức tạp và vẫn chưa được giải quyết ở hầu hết các quốc gia.  

Tại sao có “phe vé”?

Sự tồn tại không bao giờ bị dập tắt của thị trường bán lại vé đang gây bối rối cho các nhà kinh tế. Nếu vé tham dự các sự kiện liên tục bị định giá thấp, đến mức có cả một ngành dựa vào việc bán lại, thì tại sao ban tổ chức lại vẫn tiếp tục định giá vé thấp như vậy?

Có lập luận cho rằng đơn giản là vì những người tổ chức sự kiện không thích rủi ro. Họ muốn đảm bảo mình có thể bán hết vé nên đưa ra mức giá hợp lý hoặc thấp ngay từ đầu. Cũng có ý kiến hơi lý tưởng hóa cho rằng thị trường “phe vé” sẽ ngăn những người tổ chức sự kiện đặt giá quá cao và “những người hâm mộ chân chính” sẽ đảm bảo được tham dự sự kiện mình yêu thích trong trường hợp không săn được vé. 

Những ưu và nhược điểm của thị trường “phe vé” 

Thị trường “phe vé” luôn bị lên án và được đánh giá thiếu tích cực nhưng cũng có lập luận cho rằng, sự tồn tại của nó giúp nâng cao quyền lợi của những người đi xem hòa nhạc và người hâm mộ thể thao. Theo cách các nhà kinh tế học thì họ làm tăng hiệu quả phân bổ của thị trường.

Nếu vé chỉ có thể được mua với một mức giá duy nhất trên nguyên tắc ai đến trước được phục vụ trước, thì một số người thực sự muốn đi sẽ bị mất cơ hội. Thị trường thứ cấp cho phép những trao đổi đôi bên cùng có lợi này diễn ra.

Nhưng thị trường “phe vé” nhìn chung vẫn có vô số nhược điểm. Những người đầu cơ mạo hiểm thường mua một lượng lớn vé để tối đa hóa lợi nhuận của họ, đồng nghĩa với việc chiếm mất cơ hội mua vé của những người hâm mộ chân chính. Đây chính là lý do khiến “phe vé” gây bức xúc nhiều nhất. 

Những nỗ lực đẩy lùi “phe vé” 

Trong những năm qua, nhiều nghệ sĩ toàn cầu đã thực hiện nhiều biện pháp đa dạng để giải quyết vấn đề nhức nhối lâu nay này. Ví dụ, nhóm nhạc Kid Rock đã thực hiện chuyến lưu diễn có tên “US$20 Best Night Ever”. Đúng như tên gọi, vé concert được niêm yết minh bạch, rõ ràng với giá 20 đô la Mỹ, giúp người hâm mộ không bị “hớ” mua phải vé giá cao hơn giá thực.

Lễ hội âm nhạc Glastonbury thì thực hiện quy trình in ảnh của người mua vé trực tiếp trên mỗi tấm vé. Cách này có thể đảm bảo người mua vé và người tham dự phải là cùng một người. Tương tự, ca sĩ người Anh Harry Styles từng yêu cầu những người có vé tham gia “check-in” trước khi vào địa điểm, đảm bảo danh tính người đặt vé và người đi xem là một. Tuy nhiên, để thực hiện biện pháp kiểm soát chặt chẽ như vậy tốn chi phí không hề nhỏ.

Dẫu vậy, các biện pháp nhìn chung chỉ gây bất tiện cho những người đầu cơ vé chứ không thể ngăn chặn họ và ham muốn kiếm tiền nhanh của họ. Chừng nào vé concert còn bị định giá thấp một cách có hệ thống, thì những người đầu cơ vẫn sẵn sàng “lách” khỏi các biện pháp kiểm soát chặt chẽ và những phàn nàn về giá vé thổi phồng phi lý vẫn sẽ tiếp tục mỗi khi concert nào đó được tổ chức.

Nguồn: The Conversation