Phật giáo không có cúng sao giải hạn

Vậy có đúng “sao” làm nên vận hạn con người? Giải sao có tránh được hạn, chăm đi chùa có thành “chính quả”…Phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Thượng tọa Thích Thanh Huân, trụ trì chùa Pháp Vân Hà Nội, Phó văn phòng TƯ Giáo hội Phật giáo Việt Nam về vấn đề này. 
 
Thưa Thượng tọa, đầu năm du lịch lễ chùa đã trở thành nét đẹp văn hóa của người Việt Nam, xin Thượng tọa cho biết ý nghĩa của phong tục này?

Thượng tọa Thích Thanh Huân: Phong tục của mỗi vùng miền, mỗi dân tộc mỗi năm đều có những ngày lễ, tiết lễ thiêng liêng, thể hiện văn hóa của cộng đồng dân cư tại đó. Ở Việt Nam, tiết xuân là thời điểm thiêng liêng được cho là chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Cũng là để cho chúng ta nhìn lại một năm thời gian những việc mình đã làm và những việc sẽ tiếp tục thực hiện trong thời gian tới, đồng thời người ta cũng quan đến việc thờ cúng tổ tiên, đi lễ chùa, chiêm bái các danh lam thắng cảnh tìm đến sự thư thái, cao khiết trong tâm hồn, thắp nén hương thơm thể hiện tấm lòng thành kính tới đức linh thiêng, tổ tiên, dòng tộc. Phật Giáo từ khi du nhập vào Việt Nam đã hòa nhập cùng tâm thức của cộng đồng góp phần tạo lên dòng chảy văn hóa tâm linh của dân tộc. Bởi vậy, trong dịp đầu Xuân nhiều người đã đến chùa không chỉ thăm viếng mà còn tham dự các nghi lễ cầu quốc thái dân an, gia đình thịnh vượng. Nhân dịp này nhà chùa cũng hướng cho cộng đồng thực hiện nếp sống  hướng thiện, tu nhân tích đức, xây dựng nếp sống an hòa trong xã hội.

Hòa thượng Thích Thanh Huân cho biết, nhân quả của mỗi người là do cách sống mỗi ngày.

Nhiều người quan niệm, muốn đắc đạo không những chỉ đi nhiều chùa mà một số chùa như Hương tích, Yên tử…phải đi đủ 5 – 7 năm liên tục mới được, điều đó có đúng không, thưa Thượng tọa?

 Đó là sự suy diễn đồn đại trong dân gian từ xưa, theo tôi nghĩ có thể thời trước phương tiện đi lại, đường xá rất khó khăn, ai đi được một vấn (tức một lần) đã là quý lắm, nếu đi được nhiều năm liên tục thể hiện sự quyết tâm, tâm thành rất cao, phải chăng vì thế mà mọi người đã truyền miệng cho nhau ở những nơi phải trèo đèo lội suối vất vả mới đến được để có phần thưởng như là đạt Đạo trước cảnh đẹp của thiên nhiên với cảnh chùa u tịch linh thiêng. 
Đi vãn cảnh chùa, hành hương đầu năm trong tiết xuân sáng đẹp thuần khiết dễ khiến cho con người cảm nhận được không khí, cảnh đẹp bên ngoài với cái đẹp trong con người hòa quyện với thế giới thiên nhiên và gần gũi nhau, bỏ qua những âu lo bộn bề, và như được nạp thêm năng lượng, sức khỏe, sức mạnh của nội tâm thánh thiện.
Ích lợi từ việc đi lễ chùa là ở chỗ mình có cơ hội để thấy được chính mình và cùng nhau tu tâm dưỡng tính, tránh xa việc xấu, tạo tội tạo nghiệp không hay, góp phần xây dựng cuộc sống an vui, chan hòa tin quý nhau, như chúng ta thường nghe câu nói cửa miệng là: Mỗi người, mỗi nước, mỗi non, đến cửa nhà Phật như con một nhà. Có điều kiện thì đi lễ xa chùa, xem như đi du lịch tâm linh, còn không thì gần đâu lễ đó, lễ tại nhà cũng được miễn sao thấy được ý nghĩa của việc lễ phật. Việc bày biện cúng lễ, đi chùa để kêu cầu hưởng lộc nhưng không có tâm thì chỉ giúp làm bận rộn, tốn kém mà không giải quyết việc gì.

Đầu năm nhiều người đi lễ giải hạn.

Không chỉ đi chùa đầu năm, nhiều người còn đến các chùa để làm lễ “dâng sao, giải hạn” cho gia đình nhằm tránh tai ương trong năm. Thực tế, sao có “chiếu” vận tốt, vận xấu cho con người không, thưa  Thượng tọa?

Theo lời Phật dạy thì việc họa phúc của mỗi người là tự thân mỗi người mình tạo tác lên, không do một thần linh, chúa tể nào chi phối, con người là chủ nhân của chính bản thân mình. Do vậy không có vì Tinh tú, một  ngôi sao nào chiếu vào con người mà nhờ đó được phúc lợi hay mang tai họa, nghi thức cúng lễ của Phật giáo không có cúng sao giải hạn. Tuy nhiên, khi Phật giáo du nhập vào Đất Việt chịu ảnh hưởng truyền thống tín ngưỡng dân gian đa thần, trong đó có cả nghi lễ cúng sao bắt nguồn từ Đạo giáo, được người dân tin theo và trong quá trình giao thoa tín ngưỡng dân gian, tín ngưỡng tôn giáo đã có sự pha trộn kiến nhiều người khó phân biệt đâu là nghi thức của Phật giáo, đâu là nghi thức dân gian hoặc của niềm tin tôn giáo khác.

Trong Phật giáo có lễ cầu an, cầu phúc cho dân đầu năm nên các vị tu sĩ Phật giáo đã kết hợp, gọi là tùy duyên hóa độ, tùy theo niềm tin của đa số quần chúng mà tổ chức các buổi lễ theo tinh thần Phật giáo hàm chứa triết lý, những lời dạy của Đức Phật áp dụng trong cuộc sống hàng ngày để có sự an lạc, bình an, chuyển hóa con người từ mê lầm đến hiểu biết giác ngộ. Nương theo nghi thức này giúp cho ta có đức tin và chính đức tin tạo ra sức mạnh trong cuộc sống và an tâm trong cuộc sống.

Điều đó có nghĩa là không có sao chiếu làm ảnh hưởng tới sự may rủi của mỗi con người trong một năm?

May hay rủi của con người phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố chủ quan và khách quan, do nhận thức trong cuộc sống, yếu tố tự nhiên và xã hội cũng là những điều tác động đến thành công hay mất mát không được như ý của mỗi người. Nếu nói Sao Chiếu mệnh liên quan đến con người thì theo tôi nên tạm coi con người chúng ta là tiểu vũ trụ có liên quan ảnh hưởng mật thiết với môi trường xã hội và thế giới, môi trường xung quanh tức đại vũ trụ. Nên cần quan tâm bảo vệ và xây dựng môi trường sống tự nhiên và môi trường xã hội cho tốt thì chúng ta sẽ có ngôi nhà chung sống tốt. Chiêm tinh là môn khoa học huyền bí ngày nay khoa học chưa lý giải được, nhưng chưa có bằng chứng nào thuyết phục tôi tin có sao chiếu mệnh làm ảnh hưởng tới sự may rủi của con người trong năm.

May rủi với con người là do yếu tố chủ quan và khách quan tương tác tạo nên. Nếu như cúng sao, giải hết vận hạn thì sẽ không ai còn có hạn cả, thì còn đâu chuyện tai nạn giao thông… Các sao là do chính con người đặt tên và vẽ cho mỗi ngôi sao mang một đặc tính. Đạo Phật dạy cho chúng ta về luật nhân quả, nghĩa là các hành động do thân tạo tác, do lời nói và ý nghĩ của con người tạo ra, tạo nhân tốt lành thì quả tốt lành tương ứng sẽ đến.

Phật dạy con người cách giải thoát khỏi khổ đau.

Theo sự phân tích của Thượng tọa thì cúng sao không “giải quyết” được tai ách, vậy vì sao, các chùa vẫn tổ chức các nghi lễ này?

- Luật nhân quả trong Đạo Phật đặc biệt chú trọng sự chuyển hóa từ cái xấu trong quá khứ để tốt lên bằng sự nỗ lực hướng tới sự tốt đẹp, đặc biệt là tính tích cực về tinh thần, niềm tin mong mỏi sự chuyển hóa để phấn đấu đến sự tốt đẹp. Phật giáo hướng con người trở về nội tâm của mình, ăn năn sám hối lỗi lầm (mặc dù lỗi lầm có khi mình không biết) giúp con người hướng tới điều thiện tích cực hơn. Nghi lễ của Phật giáo được thực hành hàng ngày giúp con người trở về với sự bình an, hướng thượng trong tâm thức, góp phần tạo dựng tinh thần đạo đức trong xã hội. Việc cúng Sao đầu năm như tôi đã nói vốn không có trong Phật giáo, nhưng do nhiều người đã tin vào nghi lễ này và hiện nay tùy theo vùng miền niềm tin và sự hiểu biết của người dân mà các chùa cần phải uyển chuyển khéo léo đưa nghi thức Cúng Sao mang ý nghĩa tích cực, tránh hiểu lầm thành hoang mang mê tín. Khi có niềm tin chính tín và hiểu biết người ta sẽ an tâm tự xây dựng cuộc sống của mình tránh được tai ương hạn ách, bằng nếp sống tốt đẹp hàng ngày.

Xin cảm ơn Thượng tọa!