Phiên chợ của những phụ nữ nghiện thuốc lào

Phụ nữ thời xưa không biết hút thuốc lào... khó lấy chồng

Chợ Lâm Hóa, xã Vũ Bình, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình là chợ lớn nhất của xã Vũ Bình, họp theo phiên, vào các thứ 2, 4, 6 và Chủ nhật. Không chỉ phục vụ người dân trong xã, chợ Lâm Hóa còn được người dân các vùng lân cận như xã Ân Nghĩa, Tân Mỹ… thường xuyên tới mua sắm.

Nơi đây bán các mặt hàng tạp hóa, nhu yếu phẩm, các loại côn trùng như tằm lá sắn, châu chấu… và đặc biệt là thuốc lào. Ngay từ sáng sớm, chợ bắt đầu họp nhưng những người phụ nữ lớn tuổi người dân tộc Mường chưa vội mua bán. Nơi đầu tiên họ ghé vào là hàng thuốc lào để hút vài mùi (điếu) cho đỡ thèm sau quãng đường đi bộ vài cây số tới chợ.

Vê và rít thuốc thành thạo, phả ra những luồng khói thuốc mờ ảo, bà Tươi (70 tuổi, ở xóm Ngái, xã Ân Nghĩa) cho biết: "Tôi hút thuốc lào từ lúc mới sinh con, lúc đó còn khó khăn, nửa đêm dậy trông con, buồn buồn thấy điếu rồi hút, dần dần thành quen. Đến giờ đã hút được hơn 40 năm, ở nhà cũng hút, còn mỗi khi đi chợ thì nhất định phải tạt qua quán làm vài điếu".

Bà Tươi cho hay, không biết phụ nữ nơi đây có thói quen hút thuốc lào từ bao giờ nhưng hầu như nhà nào cũng có ống điếu dựng góc nhà. Trước kia, thời bà, mẹ của bà Tươi, người phụ nữ nào không biết hút thuốc lào được cho là khó lấy chồng. Vì thế, một thời gian dài phụ nữ nơi đây luôn chìm trong men say của khói thuốc. Giờ hút thuốc chỉ còn lại những người trung niên, cao tuổi trong làng.

Ngủ dậy là phải hút cho đỡ nhạt mồm

"Bây giờ hút thì không say nhưng mỗi khi ăn cơm xong, đi làm về hoặc ngủ dậy là phải hút cho đỡ nhạt mồm vì thành thói quen rồi. Mỗi tháng, nhà tôi hết cả vài trăm nghìn tiền thuốc lào", bà Tươi kể.

Chị Nguyễn Thị Lan (xã Vũ Bình) cho biết, mình đã bán thuốc lào tại chợ Lâm Hóa được hơn 10 năm. "Cứ đến ngày chợ phiên là tôi dậy sớm ra một góc chợ bày điếu, đóm, đèn dầu để phục vụ khách. Nhiều hôm các bà đến đây rất sớm để tranh thủ hút rồi còn đi chợ. Có hôm 5 - 6 bà tập trung người châm, kẻ hút, cười nói rôm rả cả một góc chợ", chị Lan chia sẻ.

Theo chị Lan, ngoài chợ Lâm Hóa (xã Vũ Bình) thì còn chợ Re (xã Ân Nghĩa) cách đó chừng 5km cũng nhộn nhịp cảnh các bà, các mẹ tập trung hút thuốc lào.

Chợ Lâm Hóa thường có 3 - 4 hàng bán thuốc lào. Hàng nào cũng có một nhóm phụ nữ vây quanh. Theo tục lệ, trong nhóm ngồi hút thuốc, ai ít tuổi hơn phải ve thuốc cho vào điếu rồi châm đóm mời người lớn tuổi hút trước.

Cả nhóm hút chung một mùi theo vòng tròn cho đến khi hết thuốc mới ve mùi mới. Vừa hút thuốc, những người phụ nữ vừa nói chuyện, hỏi han cuộc sống của nhau.

Anh Bùi Văn Quý (40 tuổi, ở xã Vũ Bình) chia sẻ, chuyện những người phụ nữ ở vùng này hút thuốc lào là bình thường, có nhiều nơi phụ nữ cả làng đều hút thuốc lào, cứ đến chợ phiên là mọi người lại tập trung "làm vài điếu".

"Thuốc lào ở đây thường có 3 loại: Tiên Lãng (Hải Phòng), Khánh Vân (Vĩnh Phúc) và một ít từ Thanh Hóa ra. Dù chung giá tiền là 20.000 đồng/lạng nhưng thuốc có loại nặng, nhẹ, êm hoặc sốc khác nhau nên người mua cứ hút thử xong mới mua hàng", anh Quý nói.

Thói quen khó bỏ

Bà Nhỏ ở xã Ân Nghĩa chia sẻ, vẫn biết hút thuốc sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng đã trót nghiện rồi nên không bỏ được.

"Lúc mới 15 - 16 tuổi, khi đi làm đồng thấy mọi người hút tôi cũng bắt chước, thế là thành quen. Khi lấy chồng, hai vợ chồng cùng hút. Với lại ở đây ai cũng biết hút nên cũng không có gì lạ cả. Những người trẻ bây giờ không hút nữa, chỉ còn các bà độ 50 tuổi trở lên vẫn còn hút. Có những người năm nay đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn hút thuốc lào đều", bà Nhỏ kể.

Ông Bùi Văn Tỉnh, Chủ tịch UBND xã Vũ Bình chia sẻ, chuyện những người phụ nữ hút thuốc lào ở địa phương đã là quen thuộc.

"Ngày xưa, hầu như người phụ nữ nào cũng biết hút, nhưng giờ chủ yếu chỉ những người phụ nữ trên 45 tuổi vẫn còn hút. Lâu nay trên địa bàn cũng chưa thấy xuất hiện các loại bệnh nào có liên quan đến thuốc lào. Tuy nhiên, cán bộ y tế xã cũng tuyên truyền, phân tích tác hại của hút thuốc lào, thuốc lá, nhưng không cấm đoán vì đây là thói quen của từng người dân, cũng là một nét văn hóa lạ, độc đáo", ông Bùi Văn Tỉnh nói.