Phòng ngừa hội chứng da xanh ở trẻ sơ sinh

Bé Trần Phi Anh, 6 tháng tuổi (TP Hải Phòng) không chịu bú mẹ, lười ăn. Bé cũng chậm tăng cân so với những đứa trẻ sơ sinh khác. Chị Lê Thị Hoa, mẹ của bé, cho con đến bệnh viện khám thì được biết Phi Anh có hội chứng da xanh, cơ thể thừa nitrat.

Theo bác sĩ Hồng Ngọc (Viện Y học ứng dụng Việt Nam), khi trẻ có hiện tượng da xanh thường sẽ nhận biết ở nơi da mỏng như môi, dái tai và móng tay. Ngoài biểu hiện bên ngoài, trẻ bị da xanh còn có một số biểu hiện khác như dễ cáu gắt, lờ đờ, khó khăn khi ăn và bú mẹ, ít tăng cân, có nhịp tim nhanh hoặc thở nhanh, ngón tay và ngón chân hình gậy hoặc tròn… 

Nguyên nhân gây ra hội chứng da xanh ở trẻ là do tim, phổi hoặc máu, máu có thể không được cung cấp đủ lượng oxy cần thiết. Điều này làm cho da trẻ có màu xanh lam. Việc thiếu oxy có thể xảy ra vì một số lý do như tứ chứng Fallot (thông liên thất lớn, tắc nghẽn đường ra thất phải, hẹp van xung động, phì đại thất phải và động mạch chủ đè lên), tình trạng Methemoglobin hoặc các dị tật bẩm sinh khác.

Mặc dù là một dị tật tim bẩm sinh hiếm gặp nhưng tứ chứng Fallot là nguyên nhân chính gây ra hội chứng da xanh ở trẻ sơ sinh. Tứ chứng Fallot là sự kết hợp của 4 dị tật tim có thể làm giảm lưu lượng máu đến phổi và cho phép máu nghèo oxy lưu thông khắp cơ thể. Tứ chứng Fallot bao gồm các tình trạng như hẹp đường ra thất phải, thông liên thất, động mạch chủ đè lên vách liên thất và phì đại thất phải.

Còn Methemoglobin là tình trạng bắt nguồn từ ngộ độc nitrat và có thể xảy ra ở những trẻ bú sữa công thức pha với nước giếng hoặc đồ ăn dặm tự chế biến từ thực phẩm giàu nitrat, như rau bina hoặc củ cải đường. Tình trạng này thường xảy ra ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Khi còn nhỏ, trẻ sơ sinh có đường tiêu hóa nhạy cảm và kém phát triển, có nhiều khả năng chuyển hóa nitrat thành nitrit. Khi nitrit lưu thông trong cơ thể, nó tạo ra tình trạng Methemoglobin. Mặc dù Methemoglobin giàu oxy nhưng nó không giải phóng oxy đó vào máu. Điều này khiến da của trẻ sơ sinh hơi xanh.

Ngoài ra, hội chứng da xanh còn do di truyền, do người mẹ bị bệnh tiểu đường loại 2 tiềm ẩn và được kiểm soát kém, và một số dị tật tim không có lý do rõ ràng khác.

Để điều trị hội chứng da xanh ở trẻ, bác sĩ Hồng Ngọc cho biết, tùy thuộc vào nguyên nhân để có cách điều trị cụ thể. Nếu do dị tật tim bẩm sinh, trẻ có thể sẽ cần phẫu thuật vào một thời điểm nào đó. Đối với một số nguyên nhân khác có thể dùng thuốc hoặc điều chỉnh chế độ ăn uống.

Ngoài các nguyên nhân do bẩm sinh không thể phòng ngừa được thì chế độ ăn uống của trẻ và các thói quen của bố mẹ có thể phòng cho trẻ không bị hội chứng da xanh. Đó là không pha sữa công thức cho trẻ bằng nước giếng hoặc cho trẻ uống nước giếng cho đến khi trẻ được hơn 12 tháng tuổi. Đun sôi nước giếng sẽ không loại bỏ được nitrat. Mức nitrat trong nước không được vượt quá 10 mg/l. Hạn chế thức ăn giàu nitrat. Thực phẩm giàu nitrat bao gồm bông cải xanh, rau bina, củ cải đường và cà rốt. Giới hạn số lượng bạn cho trẻ ăn trước khi trẻ được 7 tháng tuổi. Nếu tự làm thức ăn cho trẻ nhỏ và phải sử dụng những loại rau này, hãy sử dụng loại đông lạnh thay vì tươi.

"Tránh các loại thuốc bất hợp pháp, hút thuốc lá, uống rượu và một số loại thuốc khi mang thai để giúp ngăn ngừa dị tật tim bẩm sinh. Nếu người mẹ bị tiểu đường, hãy đảm bảo rằng bệnh được kiểm soát tốt và đang được bác sĩ chăm sóc", bác sĩ Hồng Ngọc khuyến cáo.