Phóng sinh để cho ai?

Tối 30/8, nhóm người thả cá phóng sinh bên bờ sông Sài Gòn tại chùa Diệu Pháp, phường 13, Q.Bình Thạnh, TPHCM. Lúc này, 3 thanh niên đi trên 2 chiếc ghe tiến tới, dùng bình kích điện bắt cá vừa được phóng sinh, vớt lên ghe.

Bức xúc, một người đàn ông trong nhóm vừa thả cá đã lao xuống nước ngăn cản, ẩu đả với thanh niên chích điện cá. Nhiều người trên bờ ném vật dụng về phía những người bắt cá. Ông Tạ Thanh Khiêm, Chủ tịch UBND phường 13, quận Bình Thạnh, cho biết vụ việc đang được công an điều tra, xử lý. 

Khởi phát, phóng sinh đồng nghĩa với giải cứu. Một sinh vật bị bắt, bị hành hạ hoặc sắp bị giết thịt, có người động lòng trắc ẩn có thể bỏ tiền bạc, giá trị vật chất để chuộc lại và trả tự do cho sinh vật đó.

Như vậy, để có hành động phóng sinh, người đó phải mang sẵn trong mình đức hiếu sinh, thường xuyên thực hành hoặc khi gặp hoàn cảnh phù hợp thì phát tâm và hóa thành hành động.

Cũng từ đó, nên hiểu rằng phóng sinh là một ý niệm thường trực sẵn có trong mỗi con người, không phải là hành động mang theo những toan tính hay những hoạt động có tính chất mùa vụ, thời điểm, càng không phải là những hoạt động đáng phô trương.

Trong xã hội hiện đại, phóng sinh ở mức độ nào đó đã bị lợi dụng, biến tướng hay nói cách khác là thương mại hóa.

Trong nhiều trường hợp, phóng sinh lúc này trở thành một nhu cầu, thậm chí là một thị hiếu mà ở đó người thực hiện nó hy vọng có thể đánh đổi lại là "giải nghiệp", "trả nợ", là giảm bớt tội lỗi đã làm trước đó và hy vọng những "quyền lợi" cho cuộc sống.

Từ "nhu cầu" phóng sinh của một số người, đã xuất hiện những công nghệ phục vụ hoạt động này. Đó là những người chuyên bẫy chim trời bằng nhiều loại bẫy khác nhau, rồi nhốt sẵn chuẩn bị cho nguồn cung. Đó là những người nuôi hoặc gom sẵn cá, tôm, cua, ốc...

Nguy hiểm hơn, có một số người lợi dụng lòng tin của người khác, núp bóng tôn giáo để trục lợi. Thủ đoạn phổ biến nhất của họ vẫn là gieo rắc sự sợ hãi, hù dọa, dần dần chi phối, thậm chí là thao túng tâm lý để nạn nhân phải hành động theo ý muốn của mình.

Bằng cách thức đó, họ ép nạn nhân bỏ ra những số tiền lên đến hàng chục, hàng trăm triệu đồng để mua sinh vật phóng sinh nhưng điều quan trọng là nạn nhân không được phép tự làm mà phải nhờ qua họ mới có tác dụng.

Đó là những người chờ chực sẵn ở khu vực phóng sinh để lát sau bắt lại những sinh vật ấy bán lại cho một chu kỳ tiếp theo.

Ở một giác độ nào đó, con người vẫn khai thác thế giới vật chất, trong đó có các sinh vật để phục vụ nhu cầu đời sống của mình, cả vật chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, việc khai thác đó, nhân loại vẫn hướng đến những phương pháp, cách thức, kỹ thuật nhân đạo nhất có thể, ít gây ra những tổn thương, đau đớn cho sinh vật.

Nhu cầu phóng sinh ít nhiều đã mang bóng dáng của đời sống tinh thần. Dù là xuất phát từ đức hiếu sinh, lòng trắc ẩn hay suy nghĩ "giải nghiệp", "trả nợ" thì tất cả cũng đều từ sự tin tưởng vào những quy luật hoàn toàn khác với thế giới vật chất.

Nhưng có ý nghĩa gì nếu những hành động để "giải nghiệp", để "trả nợ" lại là nguyên nhân để dẫn đến những "nghiệp", những "nợ" còn lớn hơn.

Không có những "đại lễ" phóng sinh quy mô lớn, không có những người bỏ ra số tiền lớn, chắc chắn những người đi bẫy chim đánh cá để phóng sinh cũng mất nghề hoặc ít nhất cũng không tích cực đến vậy.

Những sinh vật sau khi được phóng sinh lờ đờ mệt mỏi một phần dễ dàng lại bị bắt lại chuẩn bị cho một chu kỳ phóng sinh tiếp theo, một số ở lại môi trường nhưng cũng khó lòng sống sót sau thời gian bị bắt giam, vận chuyển mua bán cho một chu kỳ phóng sinh khác. 

Tín ngưỡng, tôn giáo xét cho đến cùng vẫn là những nghiệm chứng trong tinh thần mà không cần chú trọng hình thức. Nếu nhìn nhận theo cách đó, những tiêu chí của thế giới vật chất có thể đo đếm được sẽ không còn quá nhiều ý nghĩa.

Phóng sinh cần phải xuất phát từ nhu cầu được sống của chính sinh vật được giải cứu, không nên từ nhu cầu của người phóng sinh, cho dù họ có bỏ ra một giá trị vật chất lớn đến bao nhiêu.