Phụ nữ, trẻ em dân tộc thiểu số vươn lên từ những hỗ trợ thiết thực

Nhằm hỗ trợ phát triển sinh kế do phụ nữ làm chủ, qua đó nâng cao phúc lợi kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số ở Việt Nam, dự án "Nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ ở Việt Nam – AWEEV (Dự án) do chính phủ Canada tài trợ, đang hợp tác với Hội LHPN hai tỉnh Lai Châu và Hà Giang để tiến hành các hoạt động thay đổi chuẩn mực (bao gồm phân công lao động, ra quyết định, công việc chăm sóc không được trả công, phòng chống bạo lực trên cơ sở giới, sự tham gia của nam giới...).

Bằng những hỗ trợ tư liệu sản xuất thiết thực, phù hợp với nhu cầu và cuộc sống của bà con dân tộc thiểu số, dự án đã mang lại những tác động không nhỏ, góp phần giải quyết các vấn đề chính: hỗ trợ phát triển sinh kế, giảm gánh nặng công việc chăm sóc, nâng cao khả năng ra quyết định của phụ nữ trong gia đình, thúc đẩy tiếp cận dịch vụ tài chính, và nâng cao vị thế kinh tế của phụ nữ dân tộc thiểu số.

Cải thiện dịch vụ chăm sóc trẻ em dân tộc thiểu số

Xuân Hòa là một thôn ở vùng cao và xa thuộc xã Tiên Nguyên, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang. Dân cư trong thôn thuộc các cộng đồng dân tộc Tày, Dao, Nùng, Clao và Kinh. Nguồn thu nhập chính của người dân từ trồng rừng, trồng lúa, ngô, hoa màu và chăn nuôi quy mô nhỏ.

Trường mầm non Xuân Hòa, xã Tiên Nguyên, huyện Quang Bình có 11 điểm trường. Trước đây, nhà trường không thể tổ chức được ăn bán trú cho trẻ do hạn chế về cơ sở vật chất. Nhiều phụ huynh đã chọn cách cho con ở nhà thay vì phải mất công đưa đón một ngày 4 lần.

Từ năm 2023 - 2024, nhờ sự hỗ trợ từ Dự án, trường có thể nâng cao chất lượng dịch vụ, chuẩn bị bữa trưa tại chỗ và cung cấp dịch vụ chăm sóc cả ngày cho trẻ em. Nhờ đó, phụ huynh có thể cho con đi học, tiết kiệm nhiều thời gian, công sức chăm sóc con và có thể dành nhiều thời gian hơn cho các hoạt động tạo thu nhập khác.

Nhờ sự hỗ trợ từ Dự án, trường có thể nâng cao chất lượng dịch vụ, chuẩn bị bữa trưa tại chỗ và cung cấp dịch vụ chăm sóc cả ngày cho trẻ em

Tập trung nâng cao chất lượng dịch vụ mầm non để phần nào giảm bớt gánh nặng chăm sóc trẻ em và giúp phụ nữ dân tộc thiểu số có thêm thời gian làm công việc được trả lương là một trong những giải pháp tổ chức CARE đang thực hiện tại các địa bàn triển khai dự án ở Quang Bình, Hà Giang và Tam Đường, Lai Châu với các nội dung: nâng cấp lớp học, nhà bán trú và cung cấp cơ sở vật chất cho hoạt động trông giữ và tổ chức bữa ăn cho trẻ.

Anh Phùng Vàn Châu, một phụ huynh được phân công đến nấu ăn cho các cháu cho biết: 7h mỗi sáng, khi biết được sĩ số các con, cô giáo sẽ báo cho vị phụ huynh được cắt cử nấu ăn hôm đó sĩ số để vị phụ huynh này mua thực phẩm về nấu cho học sinh của điểm trường ăn. Từ khi con được ăn bán trú ở trường, phụ huynh đặc biệt là phụ nữ, không phải mất thời gian 4 lần đưa đón con, nên chúng tôi có thời gian để làm nhiều việc hơn, kiếm tiền cho gia đình.

Hiệu trưởng mầm non Xuân Hòa Bùi Hồng Hạnh cho biết: Nguồn tài trợ để triển khai mô hình bán trú không chỉ giúp nhà trường chăm sóc tốt hơn cho các con mà còn giúp phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương có thời gian để làm ăn kinh tế, góp phần quan trọng trong việc xóa đói giảm nghèo.

Các em nhỏ được chăm sóc tốt hơn

Bếp đun củi hỗ trợ phụ nữ giảm thời gian làm việc nhà

Hiện nay, phần lớn các hộ gia đình ở nông thôn và miền núi sử dụng bếp củi để nấu ăn do chi phí thấp. Tuy vậy, loại bếp này lại có một số hạn chế như đun nấu lâu, tốn nhiều củi và tạo ra nhiều khói. Những điều này không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn tới thời gian của người sử dụng, đặc biệt là phụ nữ bởi họ vẫn thường phải đảm nhiệm việc đi lấy củi và nấu ăn trong gia đình.

Nghiên cứu của CARE tại Việt Nam đầu năm 2021 cho thấy phụ nữ trong cộng đồng dân tộc thiểu số dành trung bình 5 giờ mỗi ngày cho công việc chăm sóc và nội trợ không được trả lương, trong đó lấy củi/đốt củi là một trong ba công việc tốn nhiều thời gian nhất.

Nhận thấy thực trạng và thách thức trong việc sử dụng bếp củi mở tại các hộ gia đình, dự án "Nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ ở Việt Nam" đã đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu dựa vào cộng đồng và hỗ trợ cải tiến bếp nấu nhằm giảm thiểu thời gian dành cho công việc chăm sóc không lương của mỗi gia đình. Về lâu dài, điều này có thể giúp phụ nữ có nhiều thời gian hơn cho các công việc được trả lương khác cũng như phục hồi sức khỏe.

Hào hứng giới thiệu mẫu bếp 3 giảm "Giảm khói, giảm củi, giảm thời gian" do vợ chồng cùng thiết kế để tham gia Hội thi "Bếp tiện lợi, Vợi việc nhà", do Hội LHPN tỉnh Lai Châu phối hợp cùng Dự án tổ chức, chị Lò Thị Thương, bản Nà San, xã Bình Lư, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu cho biết: Với chiếc bếp giảm khói, có thể nấu được nhiều món ăn cùng lúc, giúp chị tiết kiệm thời gian nấu nướng, để có nhiều thời gian hơn chăm sóc cho bản thân và làm các công việc khác kiếm thêm thu nhập.

Chị Nguyễn Thị Hoài, bản Hoa Vân, xã Bình Lư, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu chia sẻ thêm: Chồng tôi rất ủng hộ, tham gia sáng tạo, cải tiến bếp nấu ăn với mong muốn giúp phụ nữ giảm bớt thời gian, vất vả khi nấu nướng. Một hoạt động tuy nhỏ nhưng đã góp phần thay đổi định kiến về giới và sự cảm thông, chia sẻ của nam giới về công việc không công trong gia đình.

"Tính hiệu quả của các mô hình bếp đang được nghiên cứu để triển khai hỗ trợ bếp cải tạo cho bà con vào tháng 03-04 năm 2024"- đại diện Dự án "Nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ ở Việt Nam" thông tin.

Nâng cao vị thế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Chị Nguyễn Thị Quyên, Chủ tịch LHPN huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang – đơn vị phối hợp thực hiện Dự án "Nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ ở Việt Nam" cho biết: Huyện có 6/15 xã nằm trong vùng dự án của CARE. Đây đều là những xã khó khăn, có những thôn, bản còn chưa có điện lưới. Sau khi dự án của CARE triển khai đã tác động rất lớn đến việc phát triển phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện, nhất là góp phần xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số. Năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện là 15,08%; đến cuối 2023 giảm còn 9,24%. Tỷ lệ hộ cận nghèo năm 2022 là 11,32%, nay còn 7,83%.

"Dự án đã tác động tích cực đến cuộc sống của phụ nữ dân tộc thiểu số. Từ những hỗ trợ chị em tư liệu sản xuất như máy thái chuối, bếp tiết kiệm củi, cải thiện cơ sở vật chất tại các điểm trường... chị em đã được bớt thời gian việc nhà, bớt thời gian chăm con để có thời gian làm kinh tế gia đình, thời gian chăm lo cho bản thân. Nhận thức của cộng đồng, của người đàn ông đối với người phụ nữ đã thay đổi rõ rệt. Từ những việc trước đây mặc định dành cho phụ nữ thì hiện nay đã có sự chia sẻ của các ông chồng. Tác động từ dự án còn giúp chị em có những ý tưởng kinh doanh, khởi nghiệp".

"Giai đoạn 2021 - 2025, dự án hướng đến hỗ trợ 2.635 phụ nữ và nam giới dân tộc thiểu số ở 6 xã của tỉnh Hà Giang và 3 xã của tỉnh Lai Châu. Hiện nay, các hoạt động của dự án đang được người dân đón nhận và phát triển tốt, góp phần cải thiện thu nhập, kinh tế hộ gia đình của phụ nữ dân tộc thiểu số.

Thời gian tới, dự án sẽ hỗ trợ trực tiếp Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội ở vùng miền núi và dân tộc thiểu số giai đoạn 2021-2030 (Nghị quyết số 88/2019/QH14), tập trung vào hỗ trợ sinh kế và cải thiện điều kiện sống của người dân tộc thiểu số tại 1.400 xã nghèo nhất cả nước. Dự án cũng sẽ trực tiếp góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030", ông Nguyễn Đức Thành, quản lý các dự án phát triển của tổ chức CARE quốc tế tại Việt Nam cho biết.