Phục dựng di ảnh Liệt sĩ Hoàng Ngân, Dương Thị Xuân Quý bằng công nghệ AI

Ngày 22/4/2024, tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam (Hà Nội) đã diễn ra sự kiện giới thiệu tác phẩm Phượng và lễ ra mắt Chương trình phục dựng di ảnh màu cho các văn nghệ sĩ, trí thức đã hy sinh, hoặc có công trong kháng chiến. Sự kiện do Tổ chức "Trái tim người lính Việt Nam" phối hợp với Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, CLB "Mãi mãi tuổi 20" thực hiện nhân Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 2024.

Phượng (NXB Phụ nữ Việt Nam) là cuốn sách được nữ tác giả Phạm Kiều Phượng viết theo thể loại tự truyện, kể về hơn 80 năm cuộc đời của một phụ nữ đã đi qua kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, thời kỳ bao cấp và đổi mới… với điểm nhấn là hành trình đi tìm người cha liệt sĩ kéo dài hơn nửa thế kỷ. Câu chuyện, kỷ niệm được kể trong tác phẩm, dù rất bình dị, nhưng đã vượt ra ngoài khuôn khổ một gia đình, dòng họ, vì liên quan tích cực tới cả cộng đồng đồng xã hội.

Bên cạnh người cha của mình là Liệt sĩ Phạm Văn Bái (1920 – 1951), một số nhân vật được tác giả nhắc đến trong tác phẩm là những "yếu nhân" của đất nước. Điển hình như cố Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Kim Ngọc (1917 – 1979), "cha đẻ" của "Khoán hộ, khoán 10" đổi mới cho nông nghiệp Việt Nam; Thiếu tướng Trần Văn Phác (1926 – 2012), nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin… Đặc biệt, toàn bộ bản in tác phẩm Phượng lần đầu đã được tác giả Phạm Kiều Phượng tặng cho Chương trình "Tủ sách Đặng Thùy Trâm".

Lấy cảm hứng từ câu chuyện con gái của một liệt sĩ hy sinh trong kháng chiến chống Pháp đã dành hơn 50 năm đi tìm lại cha mình, Tổ chức "Trái tim người lính Việt Nam" đã kết nối một nhóm họa sĩ trẻ tại Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hải Phòng, Đà Nẵng, TPHCM… để phục dựng màu cho các di ảnh thờ và ảnh tư liệu đen trắng.

Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng – người khởi xướng Chương trình phục dựng di ảnh màu cho các văn nghệ sĩ, trí thức đã hy sinh, hoặc có công trong kháng chiến, cho biết: Do điều kiện khó khăn trong thời chiến, nên nhiều văn nghệ sĩ, trí thức khi hy sinh đã không để lại di ảnh thờ. Nếu có, thì đó là những bức ảnh đen trắng, chất lượng rất hạn chế, vì đã nhòe mờ bởi thời gian và năm tháng... Nhằm góp phần tri ân những người đã ngã xuống vì quê hương đất nước, nhóm họa sĩ trẻ đã sử dụng công nghệ AI để phục dựng những chân dung di ảnh màu sống động, cung cấp cho công chúng thêm một góc nhìn mới về những người nổi tiếng, có công với quê hương đất nước.

Chân dung phục dựng của Liệt sĩ Hoàng Ngân (bên trái) và Dương Thị Xuân Quý

Hàng trăm chân dung di ảnh thờ đen trắng của các văn nghệ sĩ, tri thức đã hy sinh hoặc có công trong kháng chiến đã được phục dựng màu trong chương trình. Có thể kể đến những tên tuổi như Hoàng Ngân, Dương Thị Xuân Quý, Đặng Thùy Trâm, Nguyễn Đình Thi, Lê Anh Xuân, Nguyễn Bính, Quang Dũng, Thâm Tâm, Nam Cao, Tô Ngọc Vân...

Đặc biệt trong đó có 2 gương mặt nữ gắn bó với báo PNVN: Liệt sĩ Hoàng Ngân (1921-1949) – Bí thư Ban Phụ nữ cứu quốc Bắc Bộ, người sáng lập tờ báo Tiếng gọi phụ nữ (tiền thân của báo PNVN); Liệt sĩ Dương Thị Xuân Quý (1941-1969), phóng viên báo PNVN từ năm 1961 đến năm 1968.

Theo nhà văn Đặng Vương Hưng, kể từ tháng 3/2024, một số bức chân dung đã được giới thiệu trên diễn đàn Trái tim người lính của mạng xã hội Facebook và cùng Tạp chí điện tử Văn hóa và Phát triển, nhận được phản hồi tích cực của dư luận xã hội. Tại sự kiện diễn ra tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam vào ngày 22/4, Chương trình đã giới thiệu và trưng bày hơn 30 di ảnh được phục dựng màu, phóng cỡ ảnh 60cm x 80cm.

Nhà văn Đặng Vương Hưng cũng cho biết thêm, Chương trình phục dựng di ảnh màu cho các văn nghệ sĩ, trí thức đã hy sinh, hoặc có công trong kháng chiến sẽ được nhóm họa sĩ trẻ của "Trái tim người lính" triển khai thực hiện trên toàn quốc và cộng đồng người Việt ở nước ngoài bằng kinh phí xã hội hóa. Dự kiến, các di ảnh được phục dựng màu sẽ được công khai giới thiệu trong các sự kiện văn hóa do "Trái tim người lính" phối hợp với các cơ quan đơn vị tổ chức tại nhiều vùng miền trên cả nước.

Một số di ảnh của các văn nghệ sĩ, trí thức đã hy sinh được phục dựng: