Quan hệ đa ái: Khi tình yêu không chỉ dành cho 1 người

Hiểu về đa ái

Đa ái là trạng thái quan hệ tình cảm (hoặc tình dục) với nhiều hơn 1 đối tác, với sự đồng thuận của tất cả các bên tham gia. Những người trong mối quan hệ đa ái đều nhận thức được rằng đối phương (cũng như bản thân họ) có tình cảm với nhiều người và họ chấp nhận điều đó. Họ từ chối cho rằng tình yêu sâu sắc, lâu dài chỉ có thể tồn tại ở mối quan hệ 1-1.

Quan hệ đa ái có thể được phân chia thành 3 hình thức cơ bản: Kitchen table polyamory (mọi người trong mối quan hệ cảm thấy thoải mái và kết nối với nhau, có thể cùng nhau tụ họp trong các dịp quan trọng); Parallel polyamory (các thành viên không có nhu cầu gặp gỡ hay biết rõ về các mối quan hệ khác của đối phương); Solo poly (chỉ một người có nhiều mối quan hệ thân mật nhưng không muốn chung sống, lập gia đình với bất cứ ai).

Dạng quan hệ này chưa được chấp nhận rộng rãi và còn vấp phải nhiều phản đối, định kiến từ xã hội. Nó đi ngược lại với hình thức quan hệ 1-1 thường thấy, vậy nên thường bị gắn mác "lăng nhăng", "không chung thủy", "lừa dối", "phản bội". Tuy nhiên, những thành viên của cộng đồng đa ái cho rằng nó vẫn dựa trên nền tảng đạo đức và sự trung thực (công khai cho các bên và có sự đồng thuận), vẫn có sự cam kết với đối tác chính, nhiều mối quan hệ đa ái chủ yếu là để tìm sự sẻ chia tinh thần chứ không phải về tình dục.

Rào cản

Những người ủng hộ đa ái cho rằng đây là một quan hệ được xây dựng trên sự tôn trọng, trách nhiệm, đạo đức. Vậy nên các thành viên không lo sợ bị che giấu, lừa dối bởi họ tuân theo nguyên tắc trung thực với nhau. Dạng quan hệ này còn mang đến sự thỏa mãn về cảm xúc, khi các thành viên được tự do bày tỏ tình yêu của mình. Họ không phải che giấu tình cảm, không cảm thấy tội lỗi khi nói "Tôi yêu em" với nhiều hơn 1 người. Ngoài ra, khi không thể tìm thấy sự chia sẻ với một đối tác trong vấn đề nào đó, họ có thể tìm đến đối tác phù hợp thay vì cảm thấy bí bách, mâu thuẫn, không còn tìm thấy tiếng nói chung với người bạn đời duy nhất của mình. Tình yêu cho đi nhiều hơn cũng đồng nghĩa với việc nhận được sự quan tâm, sẻ chia từ nhiều người hơn.

Tuy nhiên, có thể thấy rất nhiều rào cản mà xu hướng quan hệ này có thể gặp phải, không chỉ từ xã hội mà còn từ chính những người trong cuộc. Chuyên gia về quan hệ đa ái Suan Winter cho rằng: "Mối quan hệ 1-1 vốn đã gặp rất nhiều khó khăn. Vậy thử tưởng tượng mối quan hệ với 2 người hoặc hơn thì sao? Càng có nhiều người liên quan, càng có nhiều thách thức về cảm xúc".

Tính chiếm hữu và ghen tuông là một trong những trở ngại lớn nhất, vậy nên khi đã xác định ở trong mối quan hệ đa ái, người tham gia cần xác định tin tưởng và tôn trọng đối phương. Ngoài ra, còn có những vấn đề thường gặp khác như khó khăn trong quản lý thời gian - nhiều đối tác nghĩa là 1 người phải phân bổ thời gian và sự chú ý của mình. Điều này cũng có thể dẫn tới việc, nhu cầu cá nhân của người đó dễ bị bỏ qua khi phải dành hết sự quan tâm cho các đối tác.

Bên cạnh đó, việc chưa được chấp nhận về pháp lý cũng là một rào cản lớn với xu hướng này, khi các thành viên trong mối quan hệ và con cái của họ có thể không được hỗ trợ quyền lợi về phúc lợi, giáo dục, y tế đầy đủ như trong mối quan hệ 1 vợ 1 chồng.

Sự phát triển và băn khoăn

Các nhà nghiên cứu ước tính rằng có từ 4 đến 5% người Mỹ có các mối quan hệ không theo chế độ 1 vợ 1 chồng. Một bài viết của chuyên gia về đa ái, Tiến sĩ Elisabeth A.Sheff, vào năm 2014 trên trang Psychology Today cho biết, 9,8 triệu người đồng ý có thêm đối tác trong mối quan hệ của họ và đa ái là một trong số những hình thức đó.

Xu hướng đa ái chủ yếu phát triển ở Mỹ và một số nước châu Âu. Các hội nhóm hoặc website được thành lập để những người đa ái có thể gặp gỡ, tìm hiểu nhau. "Atlanta Poly" là một nhóm kín trên trang web hẹn hò Mettup.com dành cho những người đa ái sống ở Atlanta, Mỹ. Ngoài ra, nó đang dần xuất hiện ở châu Á. Tại Hong Kong (Trung Quốc) cũng có một nhóm nhỏ những người theo xu hướng đa ái, họ tạo một nhóm kín trên Facebook có tên "Polyamory Hong Kong".

Các tổ chức hỗ trợ quyền cho người đa ái cũng được thành lập, có thể kể đến những cái tên nổi bật như Unitarian Universalists for Polyamory Awareness, Canadian Polyamory Advocacy Association. Tại Mỹ, nhiều người theo xu hướng đa ái đã tổ chức cuộc diễu hành để gia tăng nhận thức cho cộng đồng về xu hướng này cũng như xóa bỏ những kỳ thị coi đây là "ngoại tình", "không chung thủy", "biến thái"...

Chặng đường để cộng đồng đa ái nhận được sự chấp nhận rộng rãi, đặc biệt là dưới góc độ pháp lý, vẫn còn rất dài nhưng vẫn có những ghi nhận nhất định. Vào năm 2017, John Alejandro Rodriguez, Victor Hugo Prada và Manuel Jose Bermudez trở thành gia đình đa ái đầu tiên tại Colombia được công nhận hợp pháp.

Tuy không thể phủ nhận sự phát triển của xu hướng đa ái nhưng vẫn còn nhiều băn khoăn, tranh cãi xung quanh dạng quan hệ này. Bên cạnh đó, cũng có không ít những hệ lụy từ quan hệ đa ái.