Sau hơn 60 năm, Sách Tết trở lại rực rỡ

Sách Tết của "một thời vang bóng"

Cách đây gần một thế kỷ, cuốn Sách Xem Tết năm Mậu Thìn 1928 của Tân Dân Thư Quán đã mở ra khái niệm "Sách Tết" trong lịch sử xuất bản Việt Nam. Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Ngọc Hoài Nam, cuốn sách Tết đầu tiên này có 78 trang, không minh họa, gồm 2 mảng nội dung chủ yếu là văn hài đàm và thơ vui của các cây bút nổi tiếng thời bấy giờ, xen vào giữa có các trang quảng cáo và giới thiệu sách với mục đích mang lại cho độc giả những tiếng cười sảng khoái, những câu chuyện lời thơ giải trí nhẹ nhàng dí dỏm vào ngày đầu năm.

Được độc giả đón nhận nồng nhiệt, Sách Tết từ đó "trăm hoa đua nở cho tới năm 1945. Nhà nghiên cứu Nguyễn Ngọc Hoài Nam cho biết: "Ấn phẩm sách độc đáo cho ngày Tết kể từ khi ra đời vào mùa xuân Mậu Thìn năm 1928 cho tới năm 1945 rất phong phú, đa dạng, đã có một ví trị đáng kể trong sinh hoạt văn học từ Bắc tới Nam, và cả vùng Đông Dương, với sự tham gia của nhiều tác giả và nhóm bút thuộc các trào lưu phong cách khác biệt, như Tân Dân, Nam Ký, Tự Lực Văn Đoàn, Quốc Học Thư Xã…".

Sau 1945, theo tư liệu của nhiều người trong giới sưu tập, Sách Tết vẫn còn rải rác xuất hiện, như Sách Tết 1957 của NXB Minh Đức với các tác giả Hữu Loan, Lê Đại Thanh, Trần Lê Văn, Hoàng Tích Linh… Và đến Sách Xuân Mậu Tuất của NXB Xây Dựng in vào năm 1958 là lần cuối cùng Sách Tết xuất hiện trong thế kỷ 20.

Sách Tết "hồi sinh" sau hơn 60 năm

Sau hơn 60 năm vắng bóng, vào dịp đón Tết năm ngoái, NXB Văn học và Công ty Văn hóa Đông A đã cho ra mắt cuốn Sách Tết Kỷ Hợi 2019, do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển chọn. Đây là một hợp tuyển thi ca nhạc họa chủ đề mùa xuân và ngày Tết, ghi lại những cảm xúc, suy tư, dấu ấn mang hơi thở của ngày hôm nay, đồng thời cũng khôi phục và lưu giữ các phong tục, hương vị Tết xưa của người Việt. Tham gia cuốn sách là nhiều cây bút nổi tiếng như Phan Cung Việt, Nguyễn Thị Thu Huệ, Ma Văn Kháng, Nguyễn Trí… cùng các họa sĩ Thành Chương, Lương Xuân Đoàn, Đỗ Hoàng Tường, Tạ Huy Long, Kim Duẩn…

Cuốn Sách Tết Kỷ Hợi 2019 đã tạo nên một dấu ấn đáo cho làng xuất bản Việt. 2019 bản sách (trong đó có 1.900 bản phổ thông bìa mềm, 100 bản bìa cứng và 19 bản đặc biệt) đã được bán hết ngay trước thềm ngày Tết năm ngoái.

Thành công của Sách Tết Kỷ Hợi 2019 đã trở thành động lực để nhiều đơn vị xuất bản, phát hành sách tham gia thị trường Sách Tết 2020. Đông A tiếp tục phát hành Sách Tết Canh Tý 2020 do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển chọn với tác phẩm của Phan Thị Vàng Anh, Hoàng Việt Hằng, Cao Huy Thuần, Thành Chương, Lê Trí Dũng, Đỗ Hoàng Tường…

Trong khi đó, thương hiệu sách Sống cho ra mắt cuốn Tết đoàn viên, do nhà văn Nguyễn Quang Thiều tuyển chọn, gồm những bài viết đượm phong vị Tết xưa nay trên mọi miền, qua mọi cung bậc thời gian của nhiều cây bút nổi tiếng như Nguyễn Quang Thiều, Y Phương, Phan Thị Thanh Nhàn, Đỗ Phấn, Lê Minh Quốc, Võ Thu Hương, Lữ Mai… Đặc biệt, với sự góp mặt của các nghệ sĩ nổi tiếng trong showbiz như MC Thảo Vân, ca sĩ Thanh Duy, Lộn Xộn Band, nhạc sĩ Hoài Sa… cuốn sách mang dấu ấn hơi thở đương đại rất rõ, góp thêm góc nhìn tươi mới, trẻ trung cho ngày Tết.

NXB Kim Đồng ra mắt cuốn Nhâm nhi Tết dành cho thiếu nhi với những câu chuyện mùa xuân ấp áp của Tết xưa, Tết nay và những hình ảnh minh họa sống động…

Điểm chung của những ấn phẩm Sách Tết ngoài nội dung sinh động là được in ấn, trình bày rất đẹp. Theo các đơn vị xuất bản sách, Tết là dịp để mọi người trao nhau những điều tốt đẹp và Sách Tết chính là một món quà được nhiều người lựa chọn để mừng năm mới cho gia đình, bạn bè… Chính vì thế, những cuốn Sách Tết được chăm chút rất tỉ mỉ từ khâu minh họa, trình bày, thiết kế, chọn giấy in… tạo thành một tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ.

Góp phần xây dựng văn hóa đọc

Một điều có thể nhận thấy, Sách Tết hồi sinh xuất phát từ nhu cầu của chính độc giả. Cùng với âm nhạc, phim, ảnh, lịch, báo Tết… thì Sách Tết cũng là một "món ăn" tinh thần mà nhiều người lựa chọn để "nhâm nhi" trong dịp năm mới. Việc lật giở từng trang sách mới để say sưa với câu chữ, để mãn nhãn với minh họa… là một thú tao nhã của nhiều người. Và trong những năm gần đây, không ít người đã chọn Sách Tết để lì xì cho người thân, bạn bè thay vì tiền như trước.

Nhà văn Y Phương chia sẻ tại chương trình "Tết tối giản – giữ nét xưa trong lòng Tết hiện đại" vừa được tổ chức tại Hà Nội rằng, mới đây, khi nhận được món quà là cuốn sách Tết đoàn viên, ông không khỏi bất ngờ và vui mừng bởi vì nó quá hay, quá đẹp. "Cuốn Sách Tết này là món quà rất ý nghĩa mà lần đầu tiên tôi nhận được trong cuộc đời hơn 70 năm của mình", nhà văn xúc động nói.

Nhà văn Uông Triều cho rằng: "Thay việc lì xì bằng tiền, rượu thì tặng sách vừa ý nghĩa, lại giảm tiêu cực. Tôi rất vui sướng khi thấy Sách Tết trở lại, thấy mọi người dành cho nhau món quà ấm áp, chân thật và nhân văn bằng sách".

Nhà thơ Lữ Mai bày tỏ, cô hạnh phúc khi mình được góp mặt trong cuốn Tết đoàn viên. Đọc những bài viết khác trong giai phẩm xuân này, cô thấy biên độ Tết Việt được mở rộng với lăng kính của nhiều thế hệ, từ nhiều vùng miền khác nhau. "Tôi mong rằng văn hóa mừng tuổi Tết sẽ dần được thay đổi, nhiều gia đình đình sẽ chọn sách để lì xì năm mới", nữ thi sĩ trẻ nói.

Trở lại thú tao nhã đọc Sách Tết để hoài niệm Tết xưa, trân quý Tết nay và lan tỏa những giá trị tinh thần là nét đẹp của Sách Tết. Và hẳn rằng, điều đó sẽ góp phần không nhỏ trong việc thúc đẩy sự phát triển của văn hóa đọc.