Sau Tết Nguyên đán, người Chăm Bàni đón Tết báo hiếu mẹ cha

Con cháu trở về quê để báo hiếu mẹ cha

Tết Ramưwan được tổ chức chính vào các ngày 30 tháng 2 và ngày 1, 2 tháng 3 theo Chăm lịch và kéo dài suốt 1 tháng. Đây là dịp để con cháu, những người còn sống hội tụ nhớ đến tổ tiên, ông bà, các đấng sinh thành; cầu nguyện cho làng xóm được bình yên, nhà nhà sung túc, người người được an lành, hạnh phúc, mùa màng tươi tốt, đất nước thái bình. Do vậy, dù phải làm ăn xa và bận rộn mấy đi chăng nữa thì những người Chăm Bàni vẫn dành thời gian về quê để tận hưởng những giây phút hạnh phúc bên gia đình và người thân.

Vào những ngày này, nhà nhà trong làng người Chăm Bàni đông vui náo nhiệt, trẻ con chạy nhảy nô đùa tung tăng; đồ vật trong nhà, bếp, ngoài sân được sắp đặt gọn gàng, dọn vệ sinh sạch sẽ để đón khách. Trước ngày Tết Ramưwan, các bà, các chị, các mẹ chuẩn bị sắm quần áo mới cho đám nhỏ và quần áo lễ, đi chợ sắm lễ vật, xay bột làm bánh tét, bánh ít…

Lễ tảo mộ là phần quan trọng nhất của Tết Ramưwan. Lễ tảo mộ diễn ra trong 3 ngày, bắt đầu vào những ngày cuối của tháng cũ và kết thúc vào ngày đầu tiên của Tết Ramưwan. Từ sáng sớm, các vị chức sắc mặc áo dài trắng có viền đỏ quấn khăn, đầu bịt khăn trắng có tua đỏ, mang theo hộp đồng có trầm hương đi đến nghĩa địa để cúng tế.

Tất cả các thành viên trong gia đình ở các làng Chăm Bàni mặc trang phục truyền thống đẹp và mới nhất, mang theo lễ vật gồm: trầu cau, nước uống và nước thánh đi đến nghĩa địa để làm cỏ, vun đất phần mộ cho sạch đẹp. Mộ của người Chăm Bàni là những hòn đá tròn xếp thành những hàng dài rất đều đặn. Tất cả được chôn có khoảng cách đều nhau và theo hướng Bắc - Nam. Hướng Bắc là vị trí của đầu, hướng Nam là vị trí của chân.

Khi vào lễ, các vị chức sắc làm lễ tẩy uế phần mộ và mời tổ tiên về dự lễ. Tiếp theo là đọc kinh cầu nguyện cùng với mọi người, làm dấu ấn thánh khấn vái ông bà tổ tiên phù hộ cho xóm làng và những người còn sống được yên bình hạnh phúc. Sau đó, các vị chức sắc lấy trầu cau têm sẵn nhét xuống từng ngôi mộ. Tiếp đó, người thân của những người đã khuất sẽ chắp tay giơ cao vái lạy sát đất 3 lần. Sau phần lễ, bên các phần mộ, các gia đình ngồi nói chuyện cùng nhau. Nhiều người không cầm được nước mắt vì còn thương nhớ người đã khuất.

Lễ tảo mộ diễn ra trong 3 ngày. Ngày đầu đi tảo mộ ở xa, ngày thứ 2 tảo mộ ở những chỗ gần hơn và ngày thứ 3 tảo mộ ở nơi gần nhất. Lý do của "lịch trình" tảo mộ này là do người Chăm Bàni quan niệm, đi tảo mộ là để mời tổ tiên về ăn Tết. Ở xa, các ông bà tổ tiên đi lâu về đến nhà hơn nên phải tảo mộ trước, làm lễ mời trước.

Khuyến khích bà con phấn đấu xóa đói giảm nghèo

Sau lễ tảo mộ, người dân sẽ về nhà làm lễ cúng ông bà tổ tiên. Nhà nào cũng làm lễ cúng bằng mâm mặn và mâm ngọt. Sau khi cúng ông bà tổ tiên, các vị chức sắc sẽ cúng cho từng người trong gia đình, mỗi người cúng khoảng 10 phút. Sau phần cúng lễ, người Chăm Bàni tổ chức ăn uống tập trung tại các gia đình anh em họ hàng.

Với truyền thống hiếu khách, người Chăm Bàni đón tiếp anh em bè bạn, đồng nghiệp, bà con gần xa đến chúc Tết rất chu đáo và niềm nở. Càng đông khách đến chúc Tết, bà con càng phấn khởi và coi đó là niềm tin vào một năm mới mưa thuận gió hòa, vụ mùa thuận lợi, gia đình bình yên, khỏe mạnh, hạnh phúc, con cháu học giỏi và gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.

Sau những ngày lễ hội vui tươi, các làng Chăm Bàni bước vào tháng tịnh chay Ramưwan trang nghiêm. Trong tháng Ramưwan, các vị chức sắc Bàni sinh hoạt tại thánh đường, chỉ được phép ăn uống khi mặt trời đã lặn. Các vị chức sắc quan niệm, thực hiện tháng tịnh chay là làm cho thể xác, tinh thần trong sạch, chế ngự những ham muốn tầm thường; vận động tín đồ hướng tới cuộc sống chân thiện mỹ. Trong khi đó, mỗi người Chăm Bàni đều dành thời gian đến thánh đường để tịnh tâm, tự suy ngẫm về những việc làm của mình trong 1 năm qua, tự đánh giá bản thân và xóa bỏ những tạp niệm để sống tốt hơn.

"Trong các ngày diễn ra Tết Ramưwan, tỉnh, huyện, các sở, ban, ngành, đoàn thể đều thành lập đoàn đến thăm hỏi, tặng quà chúc mừng nên bà con rất vui. Chúng tôi luôn tuyên truyền, vận động bà con tích cực hưởng ứng mục tiêu xóa đói giảm nghèo bằng cách tuân thủ các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội và xây dựng nông thôn mới", ông Từ Công Dư - Phó chủ tịch Hội đồng Sư cả Bàni tỉnh Ninh Thuận - cho biết.

Tết Ramưwan là sản phẩm văn hóa và tinh thần được hun đúc từ truyền thống tín ngưỡng của cư dân người Chăm, góp phần làm phong phú bản sắc văn hóa dân tộc. Hiện nay, Tết Ramưwan, nhất là lễ tảo mộ của người Chăm Bàni ở Ninh Thuận, thu hút nhiều khách tham quan du lịch, nhà nghiên cứu đến tìm hiểu nét văn hóa đặc trưng này.