STEM mở cánh cửa cho phụ nữ và trẻ em gái

Năm nhà khoa học nữ xuất sắc được Quỹ L’Oréal và UNESCO trao giải thưởng vào năm 2022 dưới đây là những nhân vật truyền cảm hứng về tình yêu khoa học và vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực này.

1 - Tiến sĩ María Guadalupe Guzmán Tirado

Đại diện khu vực Mỹ Latinh và Caribe, tiến sĩ María Guadalupe Guzmán Tirado, người Cuba, được trao Giải thưởng L’Oréal-UNESCO dành cho công trình nghiên cứu bệnh sốt xuất huyết. Bà là Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu của Viện Pedro Kouri, thuộc Viện Y học Nhiệt đới ở Havana. Bà có hơn 30 năm kinh nghiệm nghiên cứu trong lĩnh vực virus học và bệnh sốt xuất huyết, có hơn 300 bài báo khoa học. Là thành viên của Nhóm Tư vấn Khoa học mới của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về nguồn gốc các mầm bệnh mới (SAGO), bà cùng 25 chuyên gia khác nghiên cứu virus SARS-CoV-2, nguyên nhân gây ra Covid-19 và các bệnh khác.

2 - Giáo sư Katalin Karikó

Giáo sư Katalin Karikó, người Mỹ gốc Hungary, đại diện cho khu vực Bắc Mỹ, với công trình nghiên cứu khởi nguồn cho sự phát triển của công nghệ mRNA. Công nghệ này được sử dụng cho việc điều chế các loại vaccine Pfizer/BioNTech và Moderna ngừa bệnh Covid-19. 

Công nghệ mRNA chính là "kết quả của sự kiên nhẫn", vượt qua mọi chế nhạo, bệnh tật trong 40 năm nghiên cứu của bà. Bà tin rằng mRNA có thể được sử dụng để hướng dẫn các tế bào sản xuất "thuốc" của riêng chúng, bao gồm cả vaccine. Bà hiện giữ cương vị Phó Chủ tịch cấp cao hãng BioNTech. Công nghệ mRNA sẽ không dừng lại ở sản xuất vaccine, mà trong tương lai không xa, hàng loạt bệnh như ung thư, đột quỵ hay các bệnh hiểm nghèo khác cũng hứa hẹn sẽ được "thanh toán".

3 - Giáo sư Hailan Hu

Bà Hailan Hu, giáo sư kiêm Giám đốc Điều hành, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Trường Y Đại học Chiết Giang (Trung Quốc), khám phá các cơ chế thần kinh cơ bản của các hành vi xã hội và các bệnh tâm thần. Bà hiểu rõ tiềm năng của việc sử dụng ketamine làm giảm các triệu chứng trầm cảm. Bà còn được trao giải IBRO-Kemali vì công trình về các cơ chế sinh học thần kinh cơ bản của các hành vi cảm xúc và tình cảm dựa trên các phương pháp luận hiện đại, tiên tiến mà bà đã góp phần phát triển.

4 - Giáo sư Agnès Binagwaho

Bà được nhận giải thưởng nhờ việc triển khai hệ thống y tế công cộng mới cho những người dễ bị tổn thương tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ HIV, sốt rét và lao. Bà hiện là Phó hiệu trưởng của trường Đại học Y tế toàn cầu ở Rwanda. Từ năm 1996, bà đã cung cấp dịch vụ chăm sóc lâm sàng trong khu vực công cũng như tổ chức một số dự án, củng cố hệ thống y tế. Bà từng là Bộ trưởng Bộ Y tế giai đoạn 2011-2016. Bà làm Cố vấn cao cấp cho Tổng Giám đốc WHO và thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học châu Phi, thành viên của Lực lượng đặc nhiệm toàn cầu về mở rộng quyền thụ hưởng chăm sóc và kiểm soát ung thư ở các nước đang phát triển. Bà tích cực đấu tranh cho quyền bình đẳng của trẻ em ở Rwanda và trên toàn thế giới. Bà tiên phong trong cuộc chiến chống lại HIV/AIDS, tập trung vào phân tích các cơ hội bị bỏ lỡ cho trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV để thực hiện quyền chăm sóc sức khỏe của con người.

5 - Giáo sư Hóa sinh Ángela Nieto

Giáo sư Hóa sinh Ángela Nieto, người Tây Ban Nha, đã có những khám phá cơ bản về cách tế bào thay đổi nhận dạng của chúng trong quá trình phát triển phôi thai để lây lan và hình thành các mô khác nhau. Bà chỉ ra rằng Snail là một chất ức chế E-cadherin mạnh mẽ, mang lại đặc tính di chuyển và kích hoạt ở mặt trận xâm lấn khối u. Nghiên cứu này đã góp phần khởi xướng lĩnh vực Snail-EMT-ung thư được xác định là "mặt trận nghiên cứu mới nổi" trong Y học phân tử. 

Công việc của bà giúp hiểu rõ hơn cách ung thư lây lan sang các cơ quan khác và di căn. Ở các quá trình cơ bản của sự phát triển phôi thai, nhóm của bà đã chỉ ra rằng sự kìm hãm lẫn nhau giữa Snail và một nhân tố phiên mã khác (Sox3) xác định các vùng lãnh thổ của phôi thai, đảm bảo sự hình thành của hệ thần kinh.