Sự thật về cây bầu đất “chữa bách bệnh”

Cây bầu đất là một loại rau mọc dại trong rừng hoặc được trồng cấy trong vườn. Bầu đất được ví như là vị thuốc trong Đông Y, có thể "chữa bách bệnh". Điều này là do loại rau thảo dược này đã được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị các loại bệnh tật khác nhau. 

Tuy nhiên, sự thật thì bầu đất chỉ mang tính tăng cường sức khoẻ và có tác dụng hỗ trợ trong việc điều trị một số bệnh lý. Nhưng không thể phủ nhận những lợi ích của loại rau này đối với sức khoẻ.

1. Cây bầu đất là gì?

Cây bầu đất có tên khoa học là Gynura procumbens (Lour) Merr. (G. sarmentosa DC). Họ: Cúc (Asteraceae). Một số tên gọi khác của cây bầu đất là Kim thất, Thiên hắc địa hồng, Rau lúi, Xà tiếp cốt,…

Để nhận diện cây bầu đất, mọi người có thể dựa vào các đặc điểm như: thân cây có màu tím, mọng nước và có nhiều cành nhỏ mọc ra. Lá cây mọc so le, thuôn nhọn ở 2 đầu và phần mép lá có răng cưa, mặt trên nhẵn có màu xanh đậm, mặt dưới lá có màu tím sẫm. Hoa có màu vàng mọc thành từng cụm, cánh hoa có dạng sợi và hơi quăn lại. Quả bầu đất có kích thước nhỏ, hình trụ, bên ngoài quả sẽ được phủ 1 lớp lông trắng, mọc dày hơn ở phần đỉnh.

Về giá trị dinh dưỡng, cây bầu đất có chứa carbohydrate, protein, lipid, Vitamin C, Carotene,... Toàn bộ các bộ phận của cây đều có thể sử dụng làm thuốc.

2. Cây bầu đất có tác dụng gì?

Theo nghiên cứu được đăng tải trên Thư viện y học quốc gia NIH, rau bầu đất có nhiều lợi ích đối với sức khoẻ, trong đó nổi bật nhất bao gồm:

- Giúp hạ huyết áp và bảo vệ tim mạch

Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ chính của một số bệnh tim mạch bao gồm bệnh mạch vành và đột quỵ. Theo nghiên cứu này, bầu đất đã được báo cáo là làm giảm đáng kể huyết áp tâm thu và huyết áp trung bình ở chuột bị tăng huyết áp. Ngoài ra, việc điều trị bằng chiết xuất rau bầu đất cũng làm giảm đáng kể nhịp tim, tác dụng điều hòa nhịp tim ở chuột.

- Giúp kiểm soát lượng đường trong máu

Cây bầu đất thường được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường trong y học cổ truyền. Theo nghiên cứu đang được đề cập đã nhận thấy tác dụng này của cây bầu đất.

Cây bầu đất giúp kiểm soát lượng đường trong máu là nhờ có chứa các hợp chất như kaempferol, quercetin, sinapic, caffeic và axit vanillic. Hơn nữa, loại rau này có thể kích thích sự hấp thu glucose của tế bào mỡ và tế bào cơ, từ đó làm giảm lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2. Đồng thời, cây bầu đất cũng có thể bảo vệ chống lại tổn thương gan ở bệnh tiểu đường loại 2.

- Phòng chống ung thư

Cây bầu đất từ lâu đã được sử dụng như phương pháp điều trị truyền thống cho các bệnh ung thư như ung thư bạch cầu, ung thư tử cung và ung thư vú.

Tác dụng của rau bầu đất trong phòng chống ung thư có thể do thảo dược này có khả năng ức chế giai đoạn khởi đầu của quá trình gây ung thư và ngăn ngừa sự hình thành ung thư ở giai đoạn đầu.

- Điều trị một số bệnh nhiễm trùng

Cây bầu đất có thể giúp điều trị hoặc kiểm soát một số bệnh và nhiễm trùng do hoạt tính kháng khuẩn, kháng virus và kháng nấm.

Chiết xuất etanolic của bầu đất đã được chứng minh là có tác dụng vô hiệu hóa hoặc tiêu diệt virus, đồng thời cũng ức chế sự nhân lên của virus như virus herpes simplex.

Ngoài ra, cây bầu đất cũng thể hiện hoạt động kháng khuẩn chống lại vi khuẩn gram dương và gram âm như Salmonella typhi , Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Vibrio parahaemolyticus và Pseudomonas aeruginosa.

Ngoài kháng khuẩn và virus, loại thảo dược này cũng thể hiện hoạt tính kháng nấm chống lại các loại nấm như Aspergillus niger và Candida albicans.

- Giảm viêm

Trong y học dân gian Thái Lan, cây bầu đất thường được sử dụng để điều trị chứng viêm. Loại rau này chứa ꞵ-caryophyllene, β-pinene, limonene và 3-carene, tất cả đều được báo cáo là có đặc tính chống viêm.

Hơn nữa, chiết xuất rau bầu đất có thể được sử dụng tại chỗ trong điều trị các tình trạng viêm như xơ vữa động mạch.

- Thúc đẩy quá trình lành vết thương

Rau bầu đất nghiền được bôi tại chỗ để giảm sưng đỏ, sốt trên da và cũng để điều trị vết côn trùng độc cắn.

Việc bôi chiết xuất rau bầu đất tại chỗ cũng có thể thúc đẩy quá trình lành vết thương bằng cách kích hoạt các tế bào liên quan đến quá trình lành vết thương. Bôi chiết xuất bầu đất tại chỗ cũng có thể làm giảm độ rộng của sẹo và có dấu hiệu lành da.

- Bảo vệ khỏi tổn thương cơ quan và mô

Một trong những lợi ích nổi bật của rau bầu đất là có thể bảo vệ chống lại tổn thương nội tạng. Loại rau thảo dược này có thể giúp giảm các triệu chứng loét dạ dày, giảm tổn thương da do tia UV, ngăn ngừa các bệnh thận tiến triển và còn có đặc tính bảo vệ gan.

- Cải thiện khả năng sinh sản

Một số nghiên cứu trên động vật đã chứng minh rằng việc sử dụng rau bầu đất giúp cải thiện khả năng sinh sản bằng cách tăng hoạt động của enzyme, số lượng tinh trùng và khả năng vận động của tinh trùng. Điều đáng lưu ý là nghiên cứu này thực hiện trên những con chuột bị tiểu đường.

Mặc dù rau bầu đất có nhiều lợi ích đối với sức khoẻ, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là hầu hết các nghiên cứu đều được thực hiện trên động vật. Cần có nhiều thử nghiệm trên người để đánh giá liều lượng và hiệu quả của rau bầu đất ở người.

3. Một số bài thuốc từ cây bầu đất

Dưới đây là một số bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh từ cây bầu đất:

- Điều trị đái tháo đường: Bạn có thể nhai nuốt mỗi lần 7-9 lá rau bầu đất, ngày 2 lần sáng và chiều. Kiên trì áp dụng bài thuốc này có tác dụng điều hòa lượng đường trong máu rõ rệt. Không gây phản ứng phụ. Có thể kết hợp với các vị thuốc trị đái tháo đường khác.

- Bài thuốc chữa lành vết thương:

+ Giúp cầm máu: Dùng rau bầu đất rửa sạch đắp, buộc vào vết thương giúp cầm máu và bớt viêm sưng, đau nhức. Tuy nhiên, phải đảm bảo nguyên liệu và thiết bị sạch, tránh nhiễm trùng. Các vết thương nghiêm trọng không nên áp dụng bài thuốc này.

+ Chữa va đập bầm tím: Giã nát một nắm rau bầu đất và vài hạt hồ tiêu rồi đắp vào vết thương, sau 3 giờ lại đắp tiếp miếng khác. Dùng trong 3 ngày.

- Bài thuốc chữa viêm họng, ho gió, ho khan: Lấy vài lá rau bầu đất rửa sạch, sau đó nhai nát trong miệng và ngậm nước nuốt dần.

- Bài thuốc chữa viêm phế quản: Nấu canh rau bầu đất với thịt lợn nạc hoặc tôm tươi ăn với cơm trong nhiều ngày.

Lưu ý, các bài thuốc trên chỉ mang tính tham khảo, mọi người không nên tự ý sử dụng bài thuốc từ rau bầu đất để trị bệnh mà không có hướng dẫn của bác sĩ/thầy thuốc.

Nhìn chung, rau bầu đất có nhiều công dụng đối với sức khoẻ và là vị thuốc trong Đông Y. Mọi người có thể bổ sung rau vào chế độ ăn thường xuyên để tăng cường sức khoẻ. 

Rau bầu đất an toàn với hầu hết mọi người nhưng vẫn không loại trừ khả năng bị dị ứng. Do đó, bạn có thể kiểm tra bằng cách ăn một chiếc lá nhỏ và xem cơ thể bạn phản ứng thế nào với nó. Có thể tăng dần lên 10-15 lá nếu không có phản ứng bất thường. Ngoài ra, ăn quá nhiều rau bầu đất cũng có thể bị tiêu chảy.