Tái bản “Chú bé có tài mở khóa” sau gần 40 năm ra mắt

Chú bé có tài mở khóa của nhà văn Nguyễn Quang Thân là tác phẩm đoạt giải văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1985. Thời gian trôi đi, quyển sách giữ nguyên giá trị trong lòng những bạn đọc nhí bởi những thông điệp mà nó chuyển tài.

Tác phẩm là một truyện phiêu lưu, kể về chú bé Hùng bị ném ra ngoài xã hội, phải đối mặt với cái xấu, cái ác, phải vật lộn nhọc nhằn, gặp đủ loại người tốt có, xấu có, có khi được cưu mang, có lúc bị vùi dập.

Quyển sách kết hợp các tình tiết phiêu lưu với phản gián. Chuyện bắt đầu từ việc chú bé Nam ở quê ra tỉnh chơi. Bố đi vắng, Nam trở nên bơ vơ. Nhờ làm quen với Hùng lé, một chú bé có biệt tài mở khóa, Nam mới vào được phòng bố ở. Thế rồi, phòng bố Nam trở thành cứ điểm của bọn lưu manh. Khu tập thể Nam ở bị trộm lớn, bản thân Nam thì bị bọn lưu manh bắt cóc…

Hùng lé giúp Nam trốn khỏi hang ổ bọn cướp nhưng Hùng lại sa vào tay bọn gián điệp kiêm buôn lậu và tiếp tục những cuộc phiêu lưu. Khi ở Hà Nội, khi ở Hải Phòng, khi ở Quảng Ninh, bọn chúng "thử thách rèn luyện" Hùng. Cho đến khi gặp các chú công an, Hùng mới hiểu thêm mình, biết mình là con một liệt sĩ công an và tên gián điệp với biệt danh Cóc Vàng chính là kẻ trước đây đã giết bố Hùng.

Chú bé có tài mở khóa được đánh giá cao với cốt truyện phiêu lưu có nhiều tầng, nhiều tuyến, nhiều tình tiết lạ. Tác giả Nguyễn Quang Thân đã khéo léo kết hợp những hình ảnh do sức tưởng tượng phóng khoáng, bay bổng với những chi tiết dung dị, tự nhiên do sự quan sát hàng ngày, tạo nên những cảnh huống bất ngờ, ngẫu nhiên mà hợp lý.

Độc giả nhỏ tuổi có thể đọc thích thú một hơi, như chơi một trò chơi, vừa chơi vừa học. Theo từng trang sách, những mánh khóe, mưu mô của bọn lưu manh, gián điệp bị vạch trần. Bạn căm ghét chúng và hiểu thêm, yêu thêm các chiến sĩ an ninh.

Nhưng cái chính là người đọc sẽ có cái nhìn khác đi về nhân vật chính Hùng lé. Cậu bé có những tính xấu như thích chơi, ngại học, nhưng là một thiếu niên lương thiện. Chẳng may gặp cảnh khó khăn, sa vào tay bọn lưu manh, phải làm việc bất lương nhưng Hùng luôn luôn day dứt, muốn trở về gia đình, trở về với cuộc sống bình thường yên ổn.

Song, cuối cùng, cậu bé cũng đã nhận sai. Một phần do những người lớn tốt bụng xung quanh, một phần do chính bản chất lương thiện của Hùng. Người đọc có thể học được nhiều ở Hùng về tính táo bạo, lòng tự tin và tài tháo vát, nhất là lòng yêu đời và sự thông cảm với nỗi bất hạnh của người khác… qua đó mà cảm mến cậu bé hơn. Chẳng thế mà suốt cuộc phiêu lưu gian khổ, Hùng vẫn không quên, vẫn giữ được con búp bê nhỏ cho bé Liên, dù chỉ mới gặp Liên thoáng qua một lần.

Sách được ra đời cách đây gần 40 năm. Cuộc sống ngày ấy có thể chưa nhiều cạm bẫy như bây giờ, cũng chưa có các phương tiện truyền thông hiện đại hỗ trợ, nhưng chắc chắn cũng không kém phần thu hút các chú bé tìm đọc để nếm trải cuộc phiêu lưu gay cấn và thú vị.

Lúc sinh thời, nhà văn Nguyễn Quang Thân từng chia sẻ: "Hùng Lé, đứa con từng lầm lạc nhưng luôn là đứa trẻ ngoan, cuối cùng đã tìm được đường về nhà. Và giờ đây có lẽ chú đã vào tuổi trung niên. Con trai hay con gái của chú đang đọc lại câu chuyện phiêu lưu của chú ngày nào. Ngày chú được tái tạo lại bằng chữ trên các trang sách, chuyện phiêu lưu còn hiếm hoi, thậm chí bị cấm kỵ. Cuộc đời ngày ấy cũng chưa nhiều cạm bẫy nguy hiểm như bây giờ. Vì thế, cuốn sách vẫn được in lại và hy vọng vẫn được các chú bé tìm đọc để nếm trải chuyện phiêu lưu mà có thể mình sẽ phải trải qua. Dù thế nào đi nữa, chân lý ở phía chân trời nhưng vẫn luôn tồn tại. Đó là lương tri của con người, là tâm hồn trẻ con, những tờ giấy trắng. Mong rằng, lòng tốt, tình yêu con người là hành trang mãi mãi đi cùng các bạn".

Chú bé có tài mở khóa được tái bản với bìa mới, các ảnh minh họa trong trang ruột do họa sĩ Kim Duẩn thực hiện.