Tại sao nhiều người bị đau đầu sau khi ăn bột ngọt? Nên làm gì nếu bị dị ứng với bột ngọt?

Bột ngọt là loại gia vị hầu như không thể thiếu trong các món ăn giúp gia tăng hương vị. Tuy nhiên, một số người bị đau đầu sau khi ăn bột ngọt. Vậy tình trạng này có nguy hiểm hay không? Làm thế nào khi xuất hiện các triệu chứng say bột ngọt?

1. Bột ngọt là gì?

Bột ngọt (MSG) là chất tăng hương vị được sử dụng trong thực phẩm mặn, bao gồm các món ăn mặn hàng ngày và thực phẩm đóng gói. Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), bột ngọt được tạo ra bằng cách lên men tinh bột, chẳng hạn như củ cải đường, mía hoặc mật đường, tương tự như quy trình được sử dụng để làm rượu vang, giấm và sữa chua.

Bột ngọt có gây hại không?

FDA đã phân loại bột ngọt là an toàn cho người tiêu dùng.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu ở người đã liên kết việc tiêu thụ bột ngọt với các tác dụng phụ, chẳng hạn như tăng cân hoặc gây ra hội chứng chuyển hóa - một nhóm triệu chứng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim và đột quỵ.

Song, một đánh giá lớn gồm 40 nghiên cứu cho thấy hầu hết các nghiên cứu liên quan đến bột ngọt với các kết quả bất lợi cho sức khỏe chưa đủ thuyết phục và không có đủ nghiên cứu về độ nhạy của bột ngọt. Điều này cho thấy cần có nhiều nghiên cứu hơn về tác hại của bột ngọt đối với sức khoẻ.

Ngoài ra, bột ngọt có chứa axit glutamic (hay còn gọi là glutamate). Glutamate hoạt động như một chất dẫn truyền thần kinh - một chất hóa học kích thích các tế bào thần kinh truyền tín hiệu. Một số quan điểm cho rằng ăn quá nhiều bột ngọt có thể khiến lượng glutamate quá mức trong não và phá vỡ chức năng dẫn truyền thần kinh của glutamate trong não.

Tuy nhiên, các nghiên cứu cho rằng: không có bằng chứng nào về việc ăn bột ngọt gây ra sự gián đoạn chức năng não.

Theo FDA, cơ thể chúng ta phân hủy glutamate có trong bột ngọt giống như cách phân hủy glutamate có tự nhiên trong thực phẩm. Một người trưởng thành ở Hoa Kỳ trung bình ăn khoảng 13 gam glutamate tự nhiên mỗi ngày và khoảng nửa gam bột ngọt. Tuy nhiên, vì bột ngọt được thêm vào một số thực phẩm đóng gói, chế biến sẵn và thực phẩm tại nhà hàng, nếu chế độ ăn của bạn có nhiều thực phẩm này, mức tiêu thụ bột ngọt của bạn có thể cao hơn.

Tuy nhiên, có một điểm đáng lưu ý là hầu hết các nghiên cứu đều chỉ ra rằng tiêu thụ bột ngọt liều cao từ 3 gram trở lên có thể gây ra tác dụng phụ, chẳng hạn như huyết áp cao và đau đầu.

2. Tại sao ăn bột ngọt lại gây đau đầu?

Nhiều người nói rằng họ bị đau đầu sau khi ăn bột ngọt. Ngoài đau đầu, nhiều người còn cảm thấy đau cơ, buồn nôn, ngứa ran, tức ngực, khó thở,... Cơn đau đầu do bột ngọt thường phát triển trong vòng 1 giờ sau khi ăn bột ngọt và biến mất trong vòng 72 giờ sau khi tiêu thụ bột ngọt. Các cơn đau đầu này thường đau ở cả 2 bên, cường độ nhẹ đến trung bình, nhói đầu giống như chứng đau nửa đầu.

Theo đánh giá năm 2019, triệu chứng phức tạp khi ăn bột ngọt ảnh hưởng đến khoảng 1% dân số theo thống kê ban đầu. Tuy nhiên, các triệu chứng thường tự báo cáo và khi nghiên cứu, không có sự khác biệt về phản ứng của mọi người khi dùng bột ngọt so với dùng giả dược.

Cơ chế đằng sau việc tại sao bột ngọt có thể khiến nhiều người đau đầu thì vẫn chưa được hiểu một cách rõ ràng. Điều này có thể do bột ngọt là một axit amin kích thích liên kết với các thụ thể NMDA trong não. Sự kích hoạt này dẫn đến giải phóng oxit nitric, sau đó dẫn đến sự giãn nở hoặc giãn nở các mạch máu xung quanh hộp sọ.

Ngoài cụm triệu chứng trên, người ta còn báo cáo rằng triệu chứng hen suyễn ngày càng trầm trọng hơn, tâm trạng thay đổi nhẹ, tim đập nhanh và đau ngực sau khi ăn bột ngọt.

3. Đau đầu do ăn bột ngọt nên làm thế nào?

Hầu hết mọi người có triệu chứng dị ứng với bột ngọt, chẳng hạn như đau đầu sẽ tự hết mà không cần điều trị. Tuy nhiên, để giảm triệu chứng nhanh chóng, mọi người có thể tham khảo một số cách:

- Uống nước hoặc uống ngay 1 ly nước chanh ấm pha với muối (không dùng đường). Hydrat hóa đầy đủ sẽ giúp thận của bạn xử lý bột ngọt và loại bỏ nó khỏi hệ thống của bạn.

- Nghỉ ngơi.

- Uống trà gừng hoặc bạc hà để giảm buồn nôn.

- Hạn chế ăn natri cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm. Natri thúc đẩy khả năng giữ nước và sẽ khiến cơ thể bạn khó giải phóng bột ngọt hơn qua đường tiểu.

- Dùng thuốc giảm đau không kê đơn (OTC), nếu bị đau đầu ở mức trung bình.

Nếu các triệu chứng nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc không kê đơn (OTC) hoặc thuốc theo toa để giảm các triệu chứng này. Phương pháp điều trị bao gồm:

- Thuốc kháng histamine điều trị các vấn đề về hô hấp, sưng mặt hoặc nhịp tim bất thường.

- Tiêm epinephrine (adrenaline) để điều trị các phản ứng đe dọa tính mạng.

Tuy nhiên, các trường hợp dị ứng nghiêm trọng với bột ngọt thường hiếm gặp.

4. Cách phòng ngừa đau đầu do ăn bột ngọt

Nếu bạn bị dị ứng với bột ngọt, cách duy nhất để ngăn ngừa các triệu chứng là cắt bỏ những thực phẩm có chứa bột ngọt. Nếu không bạn có thể thử với một lượng nhỏ để xem phản ứng của cơ thể.

Những người bị dị ứng với bột ngọt cũng nên lưu ý khi lựa chọn trong các loại thực phẩm chế biến sẵn như thịt đóng gói và chế biến (ví dụ xúc xích), khoai tây chiên, súp và nước kho,... vì các loại thực phẩm này có chứa khá nhiều bột ngọt.

Những người đặc biệt nhạy cảm với bột ngọt cũng có thể cần tránh những thực phẩm có chứa lượng glutamate tự nhiên cao như phô mai, thịt kho, nước hầm xương, cá và động vật có vỏ, nước mắm và dầu hào, protein đậu nành, xì dầu, nấm, cà chua chín và nước ép cà chua, nước ép nho, lúa mạch mạch nha, óc chó.

Bạn cũng không nhất thiết phải kiêng hẳn những thực phẩm giàu glutamate có thể cần hạn chế, bổ sung với lượng vừa phải.

Nhìn chung, hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề tranh cãi về việc bột ngọt có gây hại cho sức khoẻ hay không nhưng triệu chứng đau đầu sau khi ăn bột ngọt có diễn ra và khá nhiều người gặp phải. Mặc dù không nghiêm trọng nhưng các triệu chứng say bột ngọt có thể gây khó chịu. Do đó, những người nhạy cảm với bột ngọt có thể cân nhắc loại bỏ gia vị này khỏi chế độ ăn.