Thay đổi môi trường giáo dục để hơn 16 triệu học sinh được hạnh phúc

Ước mơ về những ngôi trường hạnh phúc

Nhìn lại thế hệ 7X trở về trước ở Việt Nam (thế hệ được sinh ra ngay thời điểm đầu giải phóng và trong chiến tranh), khi đất nước còn nghèo làn, lạc hậu, kinh tế gia đình bữa nay lo bữa mai thì được đến trường là niềm hạnh phúc lớn lao, là giấc mơ không phải đứa trẻ nào cũng chạm được tay vào. Còn giờ đây, khi đời sống khá giả, xã hội phát triển, giáo dục được chú trọng và đầu tư không ngừng thì lại xuất hiện nghịch lý: Không ít học sinh không muốn đến trường, coi trường học là "cực hình", từ đó nảy sinh suy nghĩ cùng những hành động tiêu cực, học kiểu đối phó với thầy cô, cha mẹ. 

Phải chăng, môi trường giáo dục đang có nhiều vấn đề đòi hỏi chúng ta cần nghiêm túc nhìn nhận, tư duy và thay đổi mới có thể "kéo" học sinh đến trường với một niềm hân hoan, say mê trau dồi, sáng tạo? Để góp phần phát triển tài nguyên con người, đòi hỏi chúng ta phải thay đổi môi trường giáo dục, biến trường học thực sự trở thành môi trường truyền cảm hứng, hạnh phúc của học sinh.

Về vấn đề này, là người đứng đầu một trường tiểu học ở Thạch Đài, Hà Tĩnh, cô Trần Thị Dung trăn trở: Bấy lâu nay, tôi luôn ấp ủ mong muốn xây dựng ngôi trường nơi mình đang công tác trở thành một ngôi trường hạnh phúc đúng nghĩa cho các em học sinh. Tôi đã cố gắng thay đổi từng chi tiết nhỏ nhất từ bản thân mình và lan tỏa cho đội ngũ các thầy cô giáo. Song tôi vẫn chưa có được những hướng dẫn cụ thể, tôi chỉ mới được đọc một số tài liệu và một lần được nghe giảng về trường học hạnh phúc. Một cá nhân không thể thay đổi môi trường nhưng với sự quyết tâm của cả hệ thống những người đứng đầu nhà trường, chúng ta sẽ có những thành công.

Trong bối cảnh ngành giáo dục Việt Nam đang phải đương đầu với nhiều thách thức, đã có rất nhiều hiệu trưởng, giáo viên tại Việt Nam tìm kiếm những cách thức và giải pháp để giảm bớt áp lực trong nhà trường, hỗ trợ giải quyết vấn đề bạo lực học đường, hướng tới xây dựng môi trường học tập an toàn, yêu thương, tôn trọng. Và hơn bao giờ, cụm từ "Trường học hạnh phúc" trở thành một chủ đề được các nhà trường quan tâm và mong muốn tìm hiểu, học tập, vận dụng.

Chú trọng các giá trị đạo đức hơn điểm số

Với mong muốn thay đổi từ chính người đứng đầu để chung tay xây dựng lên một môi trường giáo dục hạnh phúc, với chủ đề "Chọn yêu thương - Chọn hạnh phúc", hội thảo "Thay đổi Vì một trường học hạnh phúc" với sự hội tụ của 426 thành viên là hiệu trưởng của các trường học từ bậc mầm non đến THPT trên cả nước được tổ chức tại Đà Nẵng trong hai ngày 24-25/9/2022. 

Với vai trò là người dẫn dắt thay đổi từ các hiệu trưởng, giáo sư Peck Cho (Đại học Korea, cố vấn giáo dục của chính phủ Hàn Quốc, chuyên gia tâm lý giáo dục và tạo dựng hạnh phúc) cho biết, đến với hội thảo, ông mong muốn sẽ có thể cho các vị hiệu trưởng thấy họ có thể thực sự làm điều gì ở chính ngôi trường của mình. "Tôi muốn để các vị hiệu trưởng thấy việc thiết kế khung chương trình là chưa đủ. Giáo viên cần thiết kế "trải nghiệm giáo dục". Việc khung chương trình được thiết kế tập trung vào việc dạy cái gì nhưng trải nghiệm giáo dục là cách dạy học để học sinh được chủ động tham gia, được tạo động lực và được sáng tạo", giáo sư Peck Cho nói. 

"Kiến thức học thuật là quan trọng nhưng trong thời đại của AI, điều đó là chưa đủ; chúng ta cần các kỹ năng xã hội, kỹ năng cảm xúc, sáng tạo, khả năng làm việc nhóm và sáng tạo. Không cái nào trong số này có thể dễ dàng được kiểm tra trong các kỳ thi truyền thống chủ yếu đánh giá trí nhớ, thông tin và tư duy logic. Giáo viên và học sinh không nên tập trung quá nhiều vào việc vượt qua các kỳ thi mà hãy dạy và học các kỹ năng và năng lực mà thế hệ sau sẽ cần để trở thành những người tốt, những công dân gắn bó và những chuyên gia sáng tạo"

Góp mặt để chia sẻ kinh nghiệm với 426 hiệu trưởng các trường từ bậc mầm non đến THPT, giáo sư Hà Vĩnh Thọ (người Pháp gốc Việt - người sáng lập Học viện Eurasia vì Hạnh Phúc & An Lạc, nguyên Giám đốc Chương trình của Trung tâm Tổng Hạnh phúc Quốc gia ở Bhutan) thừa nhận, hành trình xây dựng lại niềm hạnh phúc của người giáo viên trong việc giảng dạy sẽ không dễ dàng, thậm chí có rất nhiều rào cản xung quanh. 

Ông nhấn mạnh: "Chúng ta nên chú ý để không nhầm lẫn sự hạnh phúc với thú vui hời hợt và ngăn cản sự theo đuổi ích kỷ của sự ham mê vị kỷ cá nhân. Mối nguy hiểm đã hiện hữu khi những bạn trẻ đang lớn lên trong thời đại của internet và mạng xã hội, khi những người xung quanh tìm kiếm sự thỏa mãn tức thì mà không yêu cầu, và chúng tôi đi ngược với những xu hướng này. Điều quan trọng là họ phải hiểu rằng hạnh phúc của chính họ đi liền với hạnh phúc của người khác, của xã hội và của lợi ích chung. Do đó, trường học hạnh phúc nên chú trọng nhiều đến các giá trị đạo đức.

Quyết tâm của những người đứng đầu

Ông Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo, Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ ra vấn đề cốt lõi trong thay đổi để tạo ra những trường học hạnh phúc chính là vai trò người đừng đầu. Theo ông Đức, hiệu trưởng là người sẽ là tạo ra ngôi trường ở đó giáo viên, học sinh được sáng tạo, được tôn trọng. Cả nước hiện có gần 30.000 hiệu trưởng trường phổ thông, khi hiệu trưởng hạnh phúc sẽ tạo ra môi trường tốt cho hơn 800.000 giáo viên phổ thông, giáo viên sẽ tạo hạnh phúc cho trên 16 triệu học sinh, học sinh hạnh phúc sẽ lan tỏa tới phụ huynh, cứ như thế điều tốt, điều thiện sẽ tăng lên và lan tỏa trong xã hội.

"Chúng ta cần chung tay xây dựng ngôi trường mà ở đó là nơi không có bạo lực học đường, không có hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo, không có những hành xử xúc phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể nhà giáo và học sinh. Là nơi mà thầy cô và học sinh vui sống trong sẻ chia, cảm thông và yêu thương nhau. Đồng thời, nơi đó cũng là mái nhà chung mà mỗi ngày giáo viên và học sinh đến trường là một niềm hạnh phúc. 

Với các thầy giáo cô giáo không chỉ dạy cho các em về kiến thức văn hóa, mà còn dạy cho các em về đạo đức làm người, có lối sống lành mạnh, tích cực, biết quan tâm chia sẻ và giúp đỡ mọi người…." , thầy Ngô Phi Công, Hiệu trưởng Trường THPT Bắc Trà Mi, Quảng Nam thẳng thắn chia sẻ quan điểm về một môi trường giáo giục hạnh phúc.

Là một hiệu trưởng, cô Nguyễn Thị Nga, trường Liên cấp Trung học và Trung học cơ sở Trần Quốc Toản (tỉnh Bắc Ninh) luôn đặt ra cho mình câu hỏi: Hiệu trưởng cần thay đổi như thế nào và phải làm những gì để giáo viên của mình yêu thích, tâm huyết, say sưa với nghề, yêu thương và tôn trọng học trò như con của mình? Làm thế nào để học trò của mình cứ muốn đến trường học, nhìn thấy thầy cô, bạn bè là thấy niềm vui và hạnh phúc? Chính những lý do đó khiến cô luôn trăn trở, không ngừng tìm cơ hội để được học hỏi và thay đổi chính mình, từ đó lan toả đến tập thể và học sinh của mình.

Góp mặt cùng 426 đồng nghiệp là lãnh đạo của các trường học trên cả nước với mục tiêu thay đổi, xây dựng môi trường giáo giục hạnh phúc, cô giáo Nguyễn Thị Thanh Tâm, Trường Tiểu học Đức Đồng, Đức Thọ, Hà Tĩnh cho hay, môi trường giáo dục luôn thôi thúc cô hướng tới đó là một ngôi trường mà ở đó, thầy cô luôn có sự say mê trong mỗi hoạt động, mỗi giờ học để thực sư là người truyền cảm hứng. 

Hiệu trưởng vừa là người truyền cảm hứng vừa là người giữ cho ngọn lửa đam mê đó ngày một sáng lên trong tim và trên từng nụ cười của thầy cô, của học sinh. Mỗi thành viên trong ngôi trường sẽ tự thay đổi tích cực từ chính nhu cầu của bản thân và cảm nhận rõ "thế giới thay đổi khi ta thay đổi". "Ngôi trường hạnh phúc sẽ được xây nên từ những điều giản dị, dễ hiểu, dễ làm mỗi ngày để bồi đắp nên những tâm hồn đẹp biết ước mơ, thực hiện ước mơ và luôn sống đẹp", cô Tâm bày tỏ.