Thống đốc NHNN: Cần giải pháp cải thiện điều kiện vay vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

Giải đáp một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu ngày 1/6, bà Nguyễn Thị Hồng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cho biết: Về điều hành lãi suất và tín dụng, năm 2022 và 2023 việc điều hành chính sách tiền tệ trong một bối cảnh đầy khó khăn, thách thức và có nhiều những diễn biến mới phức tạp hơn. Ngân hàng Nhà nước đã kiên định xuyên suốt với mục tiêu là giữ đại cục, ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ và theo dõi sát diễn biến, tình hình để quyết định những nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm trong từng thời kỳ, từng giai đoạn để ứng phó linh hoạt.

Với điều hành lãi suất, nhu cầu giảm lãi suất là mong muốn của doanh nghiệp khi vay vốn. Tuy nhiên, điều hành lãi suất cần phải được xem xét trong tổng thể điều hành chính sách kinh tế vĩ mô để đảm bảo được đại cục về ổn định kinh tế vĩ mô, tiền tệ và đặc biệt là đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng. 

Năm 2022 có 2 lý do rất quan trọng để chúng ta phải chấp nhận mặt bằng lãi suất cao hơn, đó là lãi suất quốc tế đồng loạt tăng nhanh và mạnh. Trong nước lạm phát năm 2022 bình quân tăng 3,15%, tuy là thấp so với mục tiêu nhưng vẫn cao hơn so với mức 1,84% năm 2021. 

Đặc biệt là trong nửa cuối năm 2022 lạm phát đang có xu hướng tăng nhanh từng tháng. Cuối năm lạm phát so với cùng kỳ đã ở mức khoảng 5%. Đặc biệt lạm phát cơ bản bình quân đã khoảng 5% và cao hơn rất nhiều so với mức bình quân của lạm phát năm 2021 là 0,84%. Việc điều hành không thể chủ quan với lạm phát. 

Thứ hai, áp lực mất giá của đồng Việt Nam rất lớn trong năm 2022 khi các nước thắt chặt chính sách tiền tệ và đồng đôla tăng giá rất mạnh. Vì vậy, phải có những giải pháp linh hoạt và đồng bộ, ổn định được mức tỷ giá chỉ mất giá 3,5% trong năm 2002. 

Theo Thống đốc NHNN, đồng Việt Nam mất giá trên 10% thì doanh nghiệp sẽ vô cùng khó khăn, bởi sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nguyên vật liệu từ nước ngoài, nếu tỷ giá tăng cộng hưởng với mặt bằng giá thế giới tăng cao thì chi phí đầu vào sẽ tăng cao, kéo theo lạm phát sẽ tăng cao. Khi ổn định được tỷ giá, lạm phát tăng chậm lại, trong những tháng đầu năm, NHNN đã quyết liệt và điều chỉnh 3 lần mức điều hành lãi suất, đưa mặt bằng lãi suất của các khoản cho vay mới giảm khoảng 0,9% bình quân so với cuối năm 2021.

Với điều hành tín dụng, Thống đốc NHNN cho biết: Tháng 10/2022 diễn ra sự kiện rút tiền hàng loạt tại SCB chưa từng có trong lịch sử và nguy cơ tác động lan truyền đến hệ thống ngân hàng rất lớn. Trong bối cảnh đó NHNN đã quyết định phải tập trung ưu tiên vừa ổn định thị trường ngoại hối và đặc biệt phải đảm bảo an toàn hoạt động của các tổ chức tín dụng và đảm bảo chi trả cho người dân. 

Sau khi thanh khoản ổn định trở lại, NHNN mới điều chỉnh tăng trưởng tín dụng. Với những diễn biến trong sự đổ vỡ của ngân hàng Mỹ vừa qua cho thấy ưu tiên đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng của NHNN và Chính phủ là một điều hết sức đúng đắn và các cấp có thẩm quyền rất quan tâm.

Với vấn đề tiếp cận tín dụng, bà Nguyễn Thị Hồng cho biết: Về cơ chế, chính sách cho vay vẫn giữ nguyên. Năm 2022, tăng trưởng tín dụng là 14,16%; nhưng 5 tháng đầu năm của 2023 chỉ tăng khoảng 3%. Về phía các tổ chức tín dụng, dư địa về Room tín dụng không bị chậm và thanh khoản hệ thống thì được Ngân hàng nhà nước duy trì dư thừa và không có lý do gì để các tổ chức tín dụng huy động tiền gửi, trả lãi cho người gửi tiền, mà khi doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lại không cho vay. 

Còn đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn sau đại dịch COVID-19, không đủ điều kiện vay vốn thì cũng không thể tiếp cận được vốn ngân hàng. Bà Nguyễn Thị Hồng cho rằng, cần có các giải pháp để cải thiện điều kiện vay vốn, có thể thông qua các chính sách như là bảo lãnh vay vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ…

Về phía NHNN, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết: Trong những tháng đầu năm, khi điều kiện thuận lợi và cầu tín dụng thấp, NHNN điều hành để duy trì thanh khoản dồi dào, điều chỉnh giảm lãi suất điều hành; ban hành thông tư để cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ. Đồng thời chỉ đạo các tổ chức tín dụng phải rà soát để giảm thủ tục hành chính cho vay, căn cứ trên cơ sở phương án khả thi và có khả năng trả nợ và không nhất thiết phải có tài sản đảm bảo. 

Về triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2%, Thống đốc NHNN cho biết: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành dành nhiều thời gian để triển khai gói hỗ trợ này, tuy nhiên kết quả vẫn thấp. Còn tâm lý e ngại của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng trong triển khai. Trước tình hình đó Chính phủ đã trình Quốc hội cho chuyển nguồn này, khoảng 24.000 tỷ đồng cho giảm thuế VAT. Hiện nay NHNN cũng đang trình Chính phủ để kiến nghị Quốc hội sửa đổi Nghị quyết 43, bỏ cụm từ "có khả năng phục hồi" để tiếp tục triển khai.

Về gói 120.000 tỷ đồng, Thống đốc NHNN cho biết: Gói tín dụng do 4 ngân hàng thương mại nhà nước tự nguyện tham gia để thực hiện mục tiêu 1 triệu căn hộ cho công nhân cũng như người có thu nhập thấp. Đây là chương trình đến năm 2030. Nguồn vốn do chính các ngân hàng huy động và lãi suất giảm từ 1,5% đến 2%. Còn NHNN chỉ hướng dẫn về lãi suất áp dụng trong thời gian ưu đãi để triển khai thống nhất.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng, nhu cầu về nhà ở xã hội và nhà ở công nhân cao nhưng nhu cầu vay lại là một vấn đề khác, bởi quyết định vay để mua một căn hộ phải là do người dân, gói này sẽ được triển khai trong thời gian tới. Đặc biệt, trong Luật Nhà ở trình Quốc hội kỳ này đã có một điểm là cho phép các doanh nghiệp mua nhà để có thể bố trí nhà ở cho công nhân, đây cũng là một điểm rất tích cực để gói này được tăng dư nợ giải ngân.