TikTok và những ảnh hưởng tiêu cực đến người dùng

Thống kê người sử dụng TikTok 

Theo thống kê mới nhất từ Sensor Tower, TikTok là ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trong Quý 1 năm 2022, đánh bại nhiều ứng dụng do tập đoàn Meta sở hữu. Thống kê cho thấy, TikTok được ưa chuộng hơn với người dùng trên App Store, tạm xếp thứ 3 về lượt tải trên Google Play (xếp sau Instagram và Facebook). 

Theo số liệu từ ICT - Chuyên trang thông tin công nghệ thông tin và truyền thông. Tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng đang sử dụng ứng dụng TikTok tăng từ 34% (năm 2020) lên 62% (năm 2022), với thời lượng sử dụng tăng gấp đôi từ 4% đến 8%. Người dùng TikTok tập trung cao ở độ tuổi từ 18 đến dưới 30 tuổi. Một thống kê khác cũng chỉ ra rằng lượng người dùng TikTok tại Việt Nam đang đứng thứ 6 thế giới, trong đó có tới 4 triệu người dưới 18 tuổi dùng mạng xã hội này.

TikTok hiện có mặt ở hơn 150 quốc gia, có hơn 1 tỷ người dùng và đã được tải xuống hơn 200 triệu lần chỉ riêng ở Mỹ. Ứng dụng TikTok đã được tải xuống hơn 2,6 tỷ lần trên toàn thế giới, theo báo cáo của Sensor Tower vào tháng 12 năm 2020. Phần lớn người sử dụng là thế hệ gen Z (những người sinh 1997 đến năm 2012).

Nội dung độc hại

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, tất cả mọi người được học tập, làm việc online kéo theo việc trẻ nhỏ được sử dụng mạng xã hội khá sớm. Nhiều trẻ nhỏ trên TikTok tiếp xúc với những nội dung không phù hợp bao gồm phân biệt vùng miền, các tiêu chuẩn về sắc đẹp, 18+, nhảy nhót khoe thân phản cảm. Vì những video như vậy rất dễ câu like, câu view, nhanh chóng được nổi tiếng nên được các chủ tài khoản TikTok “đua” nhau làm nội dung tương tự. 

Tiktok buộc người dùng phải khuất phục trước ảo tưởng rằng toàn bộ thế giới được tạo nên bởi những người gầy, xinh xắn, cuộc sống sang chảnh xa hoa. Những tiêu chuẩn này tạo nên suy nghĩ lệch lạc tác động trực tiếp đến giới trẻ, đặc biệt là trẻ em. Các thuật toán của TikTok đẩy nội dung video tới người dùng có thể thúc đẩy chứng rối loạn ăn uống, thậm chí tự làm hại bản thân và tự tử đối với người xem nhỏ tuổi. 

Gần đây nhất là tranh cãi từ các food reviewer (người đánh giá thực phẩm) trên TikTok. Mặc dù chỉ là quan điểm cá nhân nhưng sự chỉ trích, phê phán của các bạn đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến người chủ, người làm kinh doanh. Không biết thực hư chất lượng sản phẩm của quán ăn ra sao nhưng vì tin tưởng các bạn reviewer (người đánh giá) nổi tiếng nên phần đông khán giả đã hùa theo, thậm chí tẩy chay khi chưa một lần trải nghiệm tại quán ăn đó. 

Ảnh hưởng tiêu cực của TikTok

Văn hóa TikTok cực kỳ độc hại và có những tác động tiêu cực không thể phủ nhận đối với người dùng trẻ. Một cuộc khảo sát mới với hơn 2000 người từ Học viện Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ (AASM) cho thấy 80% mọi người nói rằng họ thức quá khuya để sử dụng các ứng dụng như TikTok, dẫn đến tình trạng mệt mỏi vào ban ngày. Thiếu ngủ rất có hại cho sức khỏe thể chất, nhận thức, xã hội, cảm xúc, tăng nguy cơ trầm cảm, béo phì, bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, sa sút trí tuệ.

Thời đại mạng xã hội phát triển, bạo lực mạng không còn quá xa lạ với người dùng. Những bình luận ác ý, video công kích, nhạo báng, chửi bới đã ảnh hưởng đến tâm lý của nạn nhân khiến họ sợ hãi, lo lắng, bất an, hoặc tệ hơn là phải chịu sự chi phối của các đối tượng xấu như trộm cắp, giết người… Tại các quốc gia phát triển như Anh và Mỹ nhiều phụ nữ (55%-67%) từng bị lạm dụng hoặc quấy rối trên các nền tảng mạng xã hội cho biết họ ít có khả năng tập trung vào các công việc hàng ngày. Có cảm giác e ngại, hoảng loạn khi nghĩ về mạng xã hội hoặc nhận thông báo trên mạng xã hội.

Định dạng video ngắn của TikTok có liên quan đến việc giảm mức độ tập trung. Trong những năm gần đây, nhu cầu của mọi người về thông tin, nội dung mới và các xu hướng thú vị ngày càng tăng. Một số người dùng thậm chí còn cho biết trước đây họ thường xem một đoạn video dài 10-30 phút nhưng giờ đã mất hứng chỉ sau vài phút. Họ có thể cảm thấy sự kiên nhẫn của mình cạn kiệt mặc dù thực sự quan tâm đến video.

TikTok là mạng xã hội dựa trên ngoại hình, người dùng tiếp xúc với nội dung được lọc và chỉnh sửa thể hiện các tiêu chuẩn cơ thể không thực tế. Một số chuyên gia tin rằng thuật toán của TikTok có thể thúc đẩy nội dung liên quan dẫn đến rối loạn cơ thể và rối loạn ăn uống. Hơn nữa, khi khoe những hình ảnh cơ thể, các cô gái tuổi teen có thể nhận được những tin nhắn quấy rối từ những người đàn ông lớn tuổi. 

Những thử thách nguy hiểm lan truyền rộng rãi trên TikTok được giới trẻ hào hứng đón nhận có thể gây ra thương tích hoặc các thiệt hại đáng kể. Mặc dù TikTok không thể chịu trách nhiệm về hành động của cá nhân người dùng, nhưng nó là nguyên nhân trực tiếp để các thử thách nguy hiểm trở thành xu hướng. 

TikTok không hẳn chỉ là những tiêu cực mà còn có những thông tin mới, kiến thức bổ ích. Tuy nhiên, TikTok có thể gây hại nếu không được sử dụng đúng cách. Hãy là người sử dụng ứng dụng thông minh và có trách nhiệm với bản thân cũng như cộng đồng.