Đồng Tháp là một trong những tỉnh có tỷ lệ trẻ bị xâm hại và vi phạm pháp luật khá cao. Từ năm 2006 tới nay, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) Việt Nam đã hỗ trợ tỉnh Đồng Tháp tăng cường năng lực về điều tra thân thiện với trẻ em. Hơn 70 cán bộ công an và cán bộ điều tra đã được tập huấn về phương pháp điều tra, lấy lời khai thân thiện với trẻ em và nhạy cảm giới. Đồng Tháp là một trong những tỉnh đầu tiên trong cả nước thành lập phòng lấy lời khai thân thiện với trẻ em ở cả cấp tỉnh và cấp huyện.
“Đồng Tháp xứng đáng được chúc mừng vì đã xây dựng được hệ thống bảo vệ trẻ em địa phương, thúc đẩy tư pháp thân thiện với trẻ em và hỗ trợ dựa vào cộng đồng cho người chưa thành niên vi phạm pháp luật. Tôi rất mong tỉnh Đồng Tháp duy trì được động lực này và trở thành mô hình kiểu mẫu cho các tỉnh khác noi theo”, ông Youssouf Abdel-Jelil - Trưởng Đại diện UNICEF Việt Nam - phát biểu tại buổi lễ.
Trước lễ ra mắt Tòa Gia đình và người chưa thành niên, các thẩm phán gia đình và người chưa thành niên tương lai tại Đồng Tháp đã tham dự một khóa tập huấn về quyền trẻ em và tư pháp cho trẻ em do UNICEF hỗ trợ. Khóa tập huấn đã trang bị cho 62 thẩm phán các kiến thức về quyền trẻ em, quá trình phát triển của trẻ em và vị thành niên, các kỹ năng cơ bản về điều tra thân thiện với trẻ em và nhạy cảm về giới.
Sự ra đời của Tòa gia đình và người chưa thành niên là một phần của hoạt động đổi mới tư pháp cho trẻ em rộng lớn hơn với các quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Trẻ em. Những cải cách mới này sẽ cho phép trẻ em, gia đình và các chuyên gia có trình độ chuyên môn tham gia đầy đủ hơn vào quá trình tố tụng thông qua việc áp dụng thủ tục tố tụng thân thiện với trẻ em, nhạy cảm giới và đội ngũ thẩm phán chuyên trách được đào tạo. Họ là những người có khả năng đưa ra những quyết định phù hợp với nhu cầu của cá nhân trẻ em, vì lợi ích tốt nhất của trẻ em.
“Việc thành lập Tòa Gia đình và Người chưa thành niên không chỉ là sự sắp xếp lại cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân mà là thiết chế tạo điều kiện để chuyên môn hóa công tác giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên, nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng và rút ngắn thời hạn giải quyết các vụ việc về gia đình và người chưa thành niên tại Tòa án nhân dân”, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Hồng Quang nhấn mạnh.
Tòa gia đình và người chưa thành niên có thẩm quyền tài phán đa lĩnh vực, bao gồm các loại vụ việc liên quan đến trẻ em trong lĩnh vực dân sự, hành chính và hình sự. Với mong muốn Tòa gia đình và người chưa thành niên sẽ là thành tố trung tâm của hệ thống bảo vệ trẻ em quốc gia, tòa án này đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc kết nối giữa các cơ quan tư pháp và phúc lợi xã hội để hỗ trợ việc phòng ngừa, ứng phó với các nguy cơ liên quan đến bảo vệ trẻ em và nguy cơ vi phạm pháp luật.
Các vấn đề về bạo lực đối với trẻ em, bạo lực và tan vỡ gia đình, người chưa thành niên vi phạm pháp luật có mối quan hệ qua lại với nhau. Cần phải có những giải pháp liên ngành được điều phối tốt để giải quyết những vấn đề có tính chất phức tạp này. Việt Nam cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Tòa án, ngành tư pháp, cơ quan thực thi pháp luật và các cơ quan kiểm sát trong hoạt động điều tra và truy tố tất cả các trường hợp bạo hành đối với trẻ em và trẻ em vi phạm pháp luật. Việc cung cấp trợ giúp pháp lý cho tất cả trẻ em xuyên suốt quá trình tố tụng, hình thành một đội ngũ cán bộ xã hội chuyên nghiệp và một loạt các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ và bảo vệ trẻ em dựa vào cộng đồng là những yếu tố quan trọng.
Tòa Gia đình và người chưa thành niên đầu tiên được thành lập tại TPHCM năm 2016 và dự kiến sẽ mở rộng ra tất cả các tỉnh/thành trong cả nước.