Tới Lễ hội Đền Hùng, không quên thắp hương tại đền thờ Tổ Mẫu và Quốc Tổ

Đền thiêng thờ Tổ Mẫu Âu Cơ trên đỉnh núi Ốc Sơn

Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ, ngoài ngôi đền thờ chính được xây dựng dưới thời Hậu Lê (tại xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ), còn có một ngôi đền thiêng khác được xây dựng vào tháng 9/2001, trên đỉnh núi Ốc Sơn, thuộc Khu Di tích Đền Hùng. Sau hơn 3 năm xây dựng, công trình được khánh thành vào tháng 1/2005.

Kiến trúc đền theo kiểu chữ Đinh, quay theo hướng Đông Nam. Tuy được xây dựng trong thế kỷ XXI nhưng đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ vẫn mang đậm nét truyền thống: mái cong hình thuyền; các cột cái, khung, sườn, mái, vách ngăn đều được làm bằng gỗ lim; mái lợp ngói mũi hài, tường xây gạch Bát Tràng. Các họa tiết trang trí được mô phỏng theo các hoa văn trên trống đồng Đông Sơn như hình ảnh người giã gạo, hình ảnh chim Lạc, nhà sàn, con thuyền...

Khi đến Đền Tổ Mẫu Âu Cơ tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, du khách sẽ leo 553 bậc đá qua Tam quan, trụ biểu, nhà bia, lên tới đền chính; hai bên có nhà tả vu, hữu vu. Trong hậu cung là nơi đặt khám thờ có tượng Mẹ Âu Cơ được đúc bằng đồng, dát vàng bên ngoài. Tượng là sự kết tinh và hội tụ những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam: Hiền dịu, phúc hậu, đoan trang, cùng với tâm thế bình dị, ung dung.

Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân với thế "sơn chầu thuỷ tụ"

Ngày 26/3/2007, tại khu vực Đồi Sim, xã Chu Hóa (TP Việt Trì), cách núi Nghĩa Lĩnh khoảng 1km, đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân được khởi công xây dựng. Đền được khánh thành vào ngày 29/3/2009, đúng vào dịp lễ Giỗ Tổ Hùng Vương năm Kỷ Sửu 2009.

Núi Sim có hình thế giống một con rùa lớn, hai bên có Thanh Long, Bạch Hổ, phía trước là hồ Hóc Trai và sông Hồng chảy xuôi về biển. Ngôi đền tọa lạc trên lưng rùa, biểu hiện sự linh thiêng huyền diệu.

Đền chính có diện tích 210m2, kiến trúc kiểu chữ đinh truyền thống, nội thất bằng gỗ lim, sơn son thếp vàng, mái lợp ngói mũi hài, nền lát gạch Bát Tràng, bó vỉa đá xanh. Hậu cung đặt tượng thờ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân dáng vẻ uy nghiêm. Tượng được đúc bằng đồng, nặng 1,5 tấn, cao 1,98m ở tư thế ngồi trên ngai, đặt trên bệ đá chạm khắc hoa văn theo mô típ văn hóa Đông Sơn. Hai bên là tượng Lạc hầu và Lạc tướng ở tư thế đứng có chiều cao 1,80m, mỗi pho nặng 0,5 tấn.

Cổng đền (nghi môn) cũng được xây dựng theo kiểu truyền thống, gồm có 4 cột, cổng chính rộng 4,2m, cổng phụ rộng khoảng 2m. Cổng phía ngoài được ốp đá xanh chạm họa tiết hoa văn 4 mặt. Phía trước nghi môn là cổng biểu tượng cũng được ốp đá và chạm khắc. Hai bên sân đền là nhà tả vu, hữu vu xây dựng 5 gian, khung gỗ lim, lợp ngói mũi hài. Hai trụ biểu đối xứng nhau cũng bằng bê tông cốt thép, phía ngoài ốp đá xanh. Các hạng mục kiến trúc, các họa tiết trang trí Đền thờ Quốc Tổ Lạc Long Quân  được mô phỏng cách điệu theo hoa văn trên trống đồng Đông Sơn.

Hàng năm, vào ngày Mẫu thăng (25 tháng Chạp Âm lịch); ngày Mẫu giáng (mùng 7 tháng Giêng Âm lịch), ngày giỗ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân (6/3 âm lịch), tại Đền Tổ Mẫu Âu Cơ và Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân đều tổ chức lễ tiệc long trọng. Theo nghi thức truyền thống, lễ vật thường có: Bánh chưng, bánh giầy, thủ lợn, ván xôi, trầu têm cánh phượng, hoa ngũ sắc... Không chỉ những ngày lễ trọng, quanh năm tứ thời, cùng với Đền Hùng, Đền Tổ Mẫu Âu Cơ và Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân đón rất đông đồng bào, du khách về thăm viếng, thắp hương thể hiện tấm lòng thành kính tri ân công đức của Mẹ Tiên - Cha Rồng.