Trong đơn kiện trình lên một toà án liên bang ở Washington DC ngày 5/4, đảng Dân chủ (kiểm soát Hạ viện) cáo buộc tuyên bố của người đứng đầu Nhà Trắng là trái với hiến pháp. Theo đó, việc ông Trump phân bổ ngân sách liên bang từ các nguồn khác để xây dựng một bức tường tại biên giới Mỹ - Mexico sau khi Quốc hội chỉ đồng ý cấp 1,375 tỷ USD cho an ninh biên giới là vi phạm quyền lực hiến pháp của Quốc hội. Trong đơn kiện có đoạn: “Hạ viện chưa từng chứng kiến một trường hợp nào trong lịch sử Mỹ khi một Tổng thống tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để có tiền sau khi không có được sự chấp thuận của Quốc hội trong vấn đề ngân sách”.
Đơn kiện được đệ trình cùng ngày Tổng thống Donald Trump tới California để kiểm tra một đoạn của bức tường được dựng lên giữa biên giới Mỹ và Mexico.
Hồi tháng 2, ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để chuyển hướng ngân sách quốc gia nhằm xây dựng một bức tường biên giới sau khi Quốc hội từ chối cung cấp số tiền 5,7 tỷ USD mà ông đề nghị. Bất đồng giữa Tổng thống Donald Trump và Quốc hội Mỹ đã từng khiến Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần trong suốt 35 ngày (22/12/2018-25/1/2019). Đây là đợt đóng cửa lâu nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Ông Trump không chỉ đối mặt với đơn kiện của phe Dân chủ, chính quyền 20 bang cũng đã gửi đơn yêu cầu một lệnh cấm nhằm ngăn chặn việc ông huy động các nguồn vốn liên bang cho dự án xây dựng bức tường biên giới với Mexico thông qua quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Trong tuyên bố trên Twitter, Bộ trưởng Tư pháp bang New York Letitia James nêu rõ, việc xây dựng bức tường biên giới với Mexico là không cần thiết, đồng thời cho rằng việc lạm dụng quyền lực sẽ lấy đi các nguồn tài nguyên vốn có thể được sử dụng để hỗ trợ người dân Mỹ. Tháng 2/2019, chính quyền 20 bang này cũng đã đệ đơn kiện sau khi Tổng thống Trump ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Trong khi các nghị sĩ cho rằng việc xây dựng bức tường quá tốn kém và không cần thiết, Tổng thống Mỹ bảo vệ dự án này, cho rằng đây là giải pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn làn sóng người di cư trái phép từ các nước Trung Mỹ qua đường biên giới này, từ đó giúp đảm bảo an ninh quốc gia.
Những tháng gần đây, ông Trump luôn dọa sẽ đóng cửa biên giới giữa Mỹ và Mexico với lý do ngăn chặn về cuộc khủng hoảng di cư. Tuần trước, chính phủ Mỹ đã phải điều động hàng trăm nhân viên biên giới sang làm công tác di trú, khiến các hoạt động qua lại ở các cửa khẩu bị kéo dài. Cơ quan Hải quan và bảo vệ biên giới cho biết, gần 100.000 người di cư đang dồn lại ở biên giới Mỹ, con số cao nhất trong 10 năm qua.
Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell nhấn mạnh rằng, đóng cửa biên giới sẽ tác động thảm khốc tới nền kinh tế Mỹ. Theo phòng thương mại Mỹ, gần 1,7 tỷ USD giá trị hàng hóa dịch vụ trao đổi qua biên giới Mỹ-Mexico mỗi ngày. Công việc của 5 triệu người Mỹ phụ thuộc vào thương mại với Mexico sẽ bị rủi ro nếu biên giới đóng cửa.
Mexico là một trong những đối tác hàng đầu của bang Arizona. Theo trung tâm nghiên cứu kinh doanh và kinh tế của Đại học Arizona, trong 3 tháng qua, bang này xuất khẩu trung bình 682 triệu USD/tháng sang nước láng giềng phía Nam. Ngoài ra, mỗi tháng có tới 2 triệu người đi lại giữa Mexico và Arizona để làm việc và du lịch. Tất nhiên, con số kể trên chỉ là một phần trong tổng giá trị thương mại và du lịch qua biên giới giữa Mỹ và Mexico. Còn ở California, thành phố San Diego và thành phố Tijuana của Mexico cũng có nhiều mối quan hệ kinh doanh. Thực tế này cũng đúng với nhiều thành phố biên giới khác, trong đó có El Paso (Texas) với Ciudad Juarez (Mexico).