Tove Jansson sinh ngày 9/8/1914 trong một gia đình cả bố và mẹ đều là người Phần Lan gốc Thụy Điển. Bố bà là nhà điêu khắc, mẹ là họa sĩ đồ họa đồng thời là một kho truyện cổ tích của gia đình. Hai em trai của bà, một là nhà nhiếp ảnh, một là nhà văn đồng thời là hoạ sĩ.
Được thừa hưởng năng khiếu hội họa từ cả cha và mẹ từ khi mới chào đời, nên dễ hiểu là Tove Jansson yêu thích hội họa và bước vào con đường nghệ thuật từ rất sớm.
Thuở nhỏ, trong khi mẹ làm việc, bà ngồi bên cạnh vẽ những tác phẩm của chính mình. Năm 1929, Tove Jansson khi đó mới 15 tuổi, đã bắt đầu làm việc như một họa sĩ vẽ tranh biếm họa cho Tạp chí Garm của Phần Lan.
Thuở nhỏ, trong khi mẹ làm việc, bà ngồi bên cạnh vẽ những tác phẩm của chính mình. Năm 1929, Tove Jansson khi đó mới 15 tuổi, đã bắt đầu làm việc như một họa sĩ vẽ tranh biếm họa cho Tạp chí Garm của Phần Lan.
 |
| Nhà văn Tove Jansson. |
Tư tưởng và lối sống giàu nhân ái của gia đình là nền tảng cho những sáng tác của Tove Jansson. Từ cuối những năm 1930 và 1940, Tove Jansson được đánh giá là một trong số hoạ sĩ trẻ có tiếng nhất tại Phần Lan. Không chỉ viết truyện bà còn phụ trách vẽ minh họa cho các chuyên mục hài trên nhiều báo, tạp chí lớn của Phần Lan.
Hình ảnh đầu tiên của những chú Mumi, được cho là ra đời sau một trận tranh cãi giữa Tove với người anh về triết học Immanuel Kant. Bà vào nhà vệ sinh, phác thảo trên tường "những sinh vật xấu xí nhất có thể tưởng tượng" và đề dưới đó là "Kant". Chính con vật xấu xí này, hay phiên bản căng mọng, đầy thân thiện sau này của nó, đã mang lại cho Tove Jansson danh tiếng trên toàn thế giới.
Cuốn Mumi đầu tiên được xuất bản năm 1945 và cuốn cuối cùng năm 1993. Những chú Mumi có hình dáng mập mạp với cái mõm dài, da trắng muốt trông rất ngộ nghĩnh và đáng yêu. Mỗi nhân vật có một tính cách, sở thích và lối sống riêng nhưng đều có một điểm chung là yêu quý thiên nhiên và rất giàu lòng bác ái.
 |
| Những chú Mumi dễ thương. |
Bộ truyện này lấy chất liệu và cảm hứng từ chính gia đình Jansson với những người mang tư tưởng tự do, phóng khoáng, sống gần gũi với thiên nhiên và yêu quý loài vật.
Với bộ truyện Mumi, Tove Jansson đã tạo nên một thế giới thanh bình như trong truyện cổ tích của xứ Bắc Âu với cuộc sống đầy nhân bản, không có hận thù, bạo lực. Ngôi nhà hình tròn với mái nhọn của gia đình Mumi trong thung lũng đầy hoa về mùa hè và trắng toát tuyết vào mùa đông không chỉ là nhà của Mumi, Mumi Bố, Mumi Mẹ – những thành viên chính của gia đình, mà còn là tổ ấm của Muy Tí Hon, Nisku Em, Nisku Anh, Nipsu, Hemuli, cũng như nhiều “cư dân” khác nữa trong Thung lũng Mumi...
Những câu chuyện theo trí tưởng tượng của Tove Jansson về cuộc sống của những chú Mumi kết hợp với những tranh minh họa mộc mạc nhưng rất mềm mại và ngộ nghĩnh của chính tác giả đã vượt ra ngoài biên giới Phần Lan và lôi cuốn bạn đọc nhiều nước khác trên thế giới trong hàng chục năm qua.
 |
Bộ truyện này đã được dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới, trong đó có tiếng Việt và in trên báo của hơn 40 quốc gia. Tove Jansson được so sánh với những tác giả nổi tiếng thế giới như Lewis Caroll và J.R.Tolkien.
Bộ truyện Mumi đã trở thành đề tài của nhiều loại hình nghệ thuật khác như: điện ảnh, sân khấu, opera, phim truyền hình, trò chơi, không chỉ ở Phần Lan mà nhiều nước khác. Riêng phim truyền hình, ngoài Phần Lan, được sản xuất ở Đức, Liên bang Xô Viết, Ba Lan và Nhật Bản. Trong đó, phim truyền hình đáng chú ý nhất là Những câu chuyện ở Thung lũng Mumi do Nhật Bản và Phần Lan sản xuất vào năm 1990-1992, gồm 104 tập, rất được yêu thích trong hơn một thập kỷ qua.
 |
| 3 tác phẩm về Mumi đã xuất bản tại Việt Nam. |
Tove Jansson trở thành một trong những nhà văn Phần Lan có tác phẩm được dịch ra nhiều ngôn ngữ nhất trên thế giới với 44 ngôn ngữ. Trong sự nghiệp của mình, bà đã nhận được hơn 50 giải thưởng, trong đó có giải thưởng Hans Christian Andersen (1966) được ví như Giải Nobel cho Văn học thiếu nhi.
Tác phẩm được yêu thích và nổi tiếng nhất của Tove Jansson là bộ truyện với tranh minh họa về Mumi gồm 9 cuốn. Bà đã nhận nhiều giải thưởng của Phần Lan và quốc tế, trong đó đáng chú ý là Giải thưởng Hans Christian Andersen (1966), Giải thưởng của Viện Hàn lâm Thụy Điển (1972, 1994) và ba Giải thưởng Nhà nước Phần Lan về Văn học (1963, 1971, 1982).
Nhà văn Tove Jansson qua đời năm 2001, ở tuổi 86.