Giáo sư Nguyễn Lân Dũng cho rằng: Trong các yếu tố liên quan đến việc giáo dục học sinh, thì yếu tố gia đình là quan trọng nhất vì phần lớn thời gian các em gắn bó với gia đình. Tuy nhiên, nhiều gia đình không ý thức được hết tầm quan trọng này hoặc có cách giáo dục con sai lệch, ảnh hưởng tiêu cực đến nhân cách, đạo đức của các em.
Nhiều gia đình do bố mẹ quá mải mê trong công việc nên không có thời gian trò chuyện với con; hoặc quá nuông chiều, thỏa mãn mọi nhu cầu của con và cho rằng thế là đã quan tâm, chăm sóc con.
Nhiều cha mẹ lại quá kỳ vọng, buộc con phải đạt được những mục tiêu vượt xa khả năng của chúng, đặc biệt trong học tập. Trong việc dạy dỗ con thì trông chờ vào nhà trường, với lời gửi gắm "trăm sự nhờ thầy cô".
Nhiều trẻ bị rối nhiễu tâm thần do áp lực học tập. Ảnh minh họa
Bên cạnh những em bị ảnh hưởng tiêu cực bởi cách giáo dục sai lệch của gia đình, còn có rất nhiều trẻ "cá biệt" do hoàn ảnh gia đình (bố mẹ ly hôn, ly thân); bố mẹ vướng vào tệ nạn xã hội, nếp sống gia đình không lành mạnh.
Những cách giáo dục như vậy vô tình đã đẩy các em vào hoàn cảnh rất đáng thương, thiếu thốn tình cảm, khao khát được vui chơi, được quan tâm chia sẻ. Một số gia đình bắt con học quá nhiều cũng dẫn đến tình trạng đứa trẻ mụ mẫm và vô cảm với mọi người xung quanh.
Ở lứa tuổi học sinh, tâm sinh lý, thể chất và nhân cách đang hình thành và phát triển, do đó trong hành vi, cách ứng xử của các em còn có những biểu hiện hạn chế, chủ quan, đôi khi bốc đồng hoặc thích "nổi loạn", thích bắt chước "thần tượng", cá tính.
Teen thích nổi loạn, thích bắt chước thần tượng. Ảnh minh họa
Trong gia đình, cha mẹ có vị trí trụ cột, là người chủ của gia đình, có vai trò quyết định đến việc giáo dục con cái. Cha mẹ phải luôn gương mẫu và làm tốt trách nhiệm của một công dân với đất nước; có trách nhiệm với cuộc sống của gia đình, cuộc đời của con cái.
Hiệu quả giáo dục phụ thuộc nhiều vào chất lượng gia đình. Cha mẹ bất hòa, gia đình lục đục sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của trẻ, khiến các em mất phương hướng, không biết vâng lời ai. Từ đó sinh ra buồn chán, đau khổ, không an tâm học tập, tình cảm lệch lạc, bè phái…
Do đó có thể nảy sinh ở các em một số thói hư tật xấu như vô lễ, nói dối, tính tình cáu bẳn… Nếu cha mẹ là những đối tượng rượu chè, cờ bạc, nghiện hút, mại dâm, trộm cắp… thì sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến đạo đức, lối sống của con cái.
Cha mẹ và các thành viên trong gia đình cũng cần được bồi dưỡng kiến thức về khoa học giáo dục, kỹ năng giáo dục con cái. Giáo dục gia đình tốt có thể đem lại hiệu quả tích cực về giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống, phát triển đời sống tâm lý - tinh thần, tình cảm, rèn luyện hành vi ứng xử, quan hệ giao tiếp cho học sinh.
Cha mẹ cần có kỹ năng giáo dục con cái. Ảnh minh họa
Nhiều người biết đến cậu bé thần đồng Đỗ Nhật Nam bởi thành tích cao trong học tập cũng như năng nổ trong các hoạt động xã hội. Bên cạnh yếu tố năng lực vượt trội, sự ham học, thông minh, chịu khó trong tính cách của em, còn phải kể đến môi trường giáo dục gia đình đã bồi đắp, nuôi dưỡng những ước mơ, tiềm năng của em.
Ngay từ khi còn rất nhỏ, cha mẹ em đã dành thời gian nghiên cứu các phương pháp dạy học dành cho trẻ em thông qua các trò chơi, các hoạt động trong gia đình để em có thể tiếp thu tự nhiên những kiến thức, kỹ năng, đồng thời phát hiện năng khiếu của con để có hướng phát triển phù hợp.
Gia đình chính là tổ ấm, nơi chắp cánh ước mơ, tạo dựng thành công cho trẻ.