Theo Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), bệnh sán dây có thể ký sinh ở người dưới hình thức sán trưởng thành và ấu trùng.
Bệnh sán dây trưởng thành, do các loại sán dây trưởng thành gồm Taenia saginata, Taenia solium và Taenia asiatica ký sinh trong ruột gây nên. Sán dây thường dài từ 2- 4 mét, có khi tới 8- 10 mét. Trứng sán dây nằm trong đốt sán nên khó bị phá vỡ, chỉ khi nào đốt sán thối rữa mới giải phóng trứng. Trứng sán dây ra môi trường nhiệt độ ánh sáng trên 700 độ C mới có khả năng diệt trứng.
Bệnh ấu trùng sán lợn (Cysticercosis) là do những ấu trùng sán lợn ký sinh ở trong cơ, trong não, trong mắt người gây nên. Ấu trùng sán dây lợn bị giết chết ở nhiệt độ -20 độ C, nhưng ở 0 độ C đến -20 độ C nó sống được gần 2 tháng và nhiệt độ phòng thí nghiệm cũng sống được 26 ngày. Ấu trùng bị giết chết ở 45 độ C đến 500 độ C, nhưng để đảm bảo an toàn phải đun sôi trên 1 tiếng.
Cục Y tế Dự phòng cũng cho biết, thời gian ủ bệnh của sán dây trưởng thành khoảng 8-10 tuần. Sau khoảng 10 tuần, sán trưởng thành sống trong ruột non của người, những đốt sán già tự rụng ra ngoài hậu môn hoặc theo phân bài tiết ra ngoài. Trong đốt sán có trứng sán, khi đốt rữa ra trứng sẽ giải phóng và nếu người ăn phải trứng sán dây lợn sẽ gây bệnh ấu trùng sán dây lợn. Thịt bò có ấu trùng sán chưa được nấu chín sẽ phát triển thành sán dây lợn/bò trưởng thành ký sinh ở ruột non của người.
Đối với ấu trùng sán dây lợn, thời gian ủ bệnh khoảng 9-10 tuần. Người ăn phải trứng sán dây lợn, trứng sẽ phát triển thành nang trùng sán trong cơ thể (người gạo). Bệnh thường gặp ở những vùng có sử dụng phân tươi để bón cây trồng.
Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Trưởng khoa Cấp cứu (BV Bệnh Nhiệt đới TƯ) cho biết, khi bị sán người dân có thể dùng thuốc để điều trị. Tùy thuộc vào người bệnh nhiễm sán nào bác sĩ sẽ kê đơn để điều trị.
Đối với sán dây trưởng thành, người dân có thể dùng thuốc Praziquantel viên nén 600 mg liều 15-20 mg/kg, liều duy nhất uống sau khi ăn 1 tiếng. Người dân cũng có thể dùng Niclosamide viên nén 500mg liều 5-6 mg/kg, liều duy nhất uống lúc đói, sau 2 giờ tẩy Magie sulphat 30mg kèm theo uống nhiều nước (1,5-2 lít). “Nếu người dân bị sán trưởng thành thì không phải lo lắng, chỉ cần uống thuốc tẩy giun là khỏi”, bác sĩ Cấp nói.
Tuy nhiên, đối với nang sán do phải có sự theo dõi của bác sĩ nên chỉ áp dụng đối với những trường hợp điều trị từ tuyến huyện tở lên. Các loại thuốc được sử dụng Praziquantel viên nén 600mg liều 15mg/kg/lần, 2 lần/ngày, dùng trong 10 ngày. Dùng từ 2-3 đợt, mỗi đợt cách nhau 10-20 ngày. Hoặc Albendazole 7,5 mg/kg/lần, 2 lần/ngày, dùng trong 30 ngày, chia làm 2-3 đợt, mỗi đợt cách nhau 10-20 ngày.
Trước khi dùng phác đồ này, cần tẩy sán trưởng thành bằng Praziquantel liều duy nhất từ 15-20 mg/kg. Phác đồ này thường áp dụng từ BV tuyến huyện trở lên.