Việt Nam là nước có tốc độ già hóa dân số thuộc hàng nhanh nhất thế giới. Hiện tại, nước ta có khoảng 10,1 triệu NCT, tương đương khoảng 11%. Riêng số NCT từ 80 tuổi trở lên đã có 2 triệu người.
Theo Tổng Cục Dân số-Kế hoạch hoa gia đình (DS-KHHGĐ), Bộ Y tế, chủ đề Ngày Quốc tế Người cao tuổi (NCT) 1/10 năm 2017 là “Bước vào tương lai: Khai thác tài năng, huy động sự đóng góp và tham gia của NCT trong xã hội”; chủ đề của Tổng cục DS-KHHGĐ là: “Chủ động với thích ứng già hóa dân số”.
Báo cáo của Tổng cục DS-KHHGĐ cho thấy, mỗi năm thế giới có thêm khoảng 58 triệu người trên 60 tuổi, tức trung bình cứ 1 giây có 2 người bước vào tuổi lục tuần. Số NCT dự báo sẽ tăng từ 900 triệu người lên 2 tỷ vào năm 2050.
Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hoá dân số từ năm 2011. Nếu như các nền kinh tế phát triển mất vài thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ để chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già như Australia 73 năm, Hoa Kỳ 69 năm, Canada 65 năm… thì Việt Nam chỉ mất 22 năm. Dự báo đến năm 2030, tỷ trọng NCT Việt Nam chiếm 17% (19 triệu người) và sẽ nâng lên 25% vào năm 2050 (28 triệu người).
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn, già hóa dân số tác động tới mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội như tăng trưởng kinh tế, đầu tư, tích lũy, lao động, chăm sóc y tế, an sinh xã hội, thiết kế hạ tầng, dòng di cư quốc tế. Điều này đặt ra những thách thức lớn, có tác động lâu dài cho đất nước trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội.
Cũng theo Thứ trưởng Tuấn, năm 2017, Việt Nam với tư cách là nước chủ nhà của APEC. Vì vậy, vấn đề già hóa dân số và kiểm soát các bệnh không lây nhiễm, thúc đẩy già hóa khỏe mạnh hướng tới một châu Á - Thái Bình Dương khỏe mạnh đã được coi là một ưu tiên của APEC. Già hóa dân số là một vấn đề mang tính quốc tế và là mối quan tâm của các nhà lãnh đạo khu vực cũng như của thế giới.
Tại nước ta hiện nay, 65,7% NCT sống ở nông thôn, là nông dân và làm nông nghiệp. Trong những năm qua, nhờ làm tốt những chính sách y tế, chăm sóc sức khỏe (CSSK), chất lượng sống được nâng lên, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam được nâng lên mức cao (73,4 tuổi) nhưng tuổi thọ khỏe mạnh lại thấp (64 tuổi).
Không những thế, NCT Việt Nam cũng đối diện với gánh nặng bệnh tật kép, bị nhiều bệnh một lúc, đặc biệt là các bệnh mãn tính. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, có đến hơn 67% NCT sống trong tình trạng sức khỏe yếu, rất yếu. Đa số NCT gặp khó khăn về vật chất. Trong khi đó, hệ thống an sinh xã hội chưa đáp ứng được nhu cầu của NCT; chưa có hệ thống chăm sóc dài hạn cho NCT; chưa có hệ thống cung ứng việc làm cho NCT...
Nhằm đáp ứng nhu cầu CSSK NCT thích ứng giai đoạn già hóa dân số, ngày 30/12/2016, Bộ Y tế đã phê duyệt Đề án “Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi giai đoạn 2017-2025”. Đề án đã đề ra các nhiệm vụ quan trọng để tiến tới tất cả NCT hoặc người thân trực tiếp chăm sóc NCT biết thông tin về già hóa dân số, quyền được CSSK của NCT và các kiến thức CSSK NCT. Nâng cao sức khỏe NCT trên cơ sở nâng cao kiến thức, kỹ năng tự CSSK và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ CSSK ban đầu của NCT. Bảo đảm 80% số NCT được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần/năm và được lập hồ sơ theo dõi, quản lý sức khỏe,....
Đáng chú ý, đề án sẽ tập trung nâng cao năng lực khám, chữa bệnh cho các khoa lão của bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh và BV Lão khoa TƯ. Bên cạnh việc xây dựng BV phù hợp và triển khai mô hình bác sĩ gia đình cho NCT, đề án cũng đề ra nhiệm vụ xây dựng triển khai thí điểm xã hội hóa mô hình CSSK NCT ban ngày và chăm sóc y tế cho NCT ở các cơ sở dưỡng lão.
Cũng theo Tổng cục DS- KHHGĐ, ngày 26/9/2017, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch 52/KH-TCDS về tổ chức cuộc thi ảnh: “Cộng đồng chung tay chăm sóc và phát huy vai trò Người cao tuổi” sẽ phát động vào ngày 2/10/2017 và kết thúc vào 31/10/2017. Đồng thời, Ban tổ chức sẽ công bố và trao giải từ 5/11 đến 10/11/2017.
