Tầm quan trọng của lễ Phật đản ở các quốc gia châu Á
Một Phật tử thực hiện nghi thức tắm Phật trong lễ Phật Đản ở Malaysia. Ảnh: Getty Images
Để kỷ niệm ngày Đức Phật ra đời, lễ Phật đản ở một số quốc gia cũng được tổ chức vào những thời gian khác nhau bên cạnh ngày Rằm tháng Tư.
Khi được sinh ra, Tất Đạt Đa Cồ Đàm không phải là một đứa trẻ bình thường. Theo kinh điển Phật giáo, Ngài giơ tay lên trời và tuyên bố: "Thiên thượng thiên hạ duy Ngã độc tôn, Nhứt thiết chúng sanh sinh, lão, bệnh, tử", tạm dịch: "Trên trời dưới đất chỉ có Ta là tôn quý nhất, Tất cả chúng sanh đều bị sinh, già, bệnh, chết".
Sự kiện quan trọng sau sự ra đời của Tất Đạt Đa Cồ Đàm là nghi lễ tắm rửa. Theo truyền thuyết, đó là dòng nước do các vị thần Brahma và Indra rót xuống hoặc chảy ra từ miệng của hai vị vua rồng. Hành động thanh tẩy này tượng trưng cho sự công nhận bản chất thiêng liêng và địa vị thánh thiện của Ngài, cho thấy rằng ngay cả chính các vị thần cũng công nhận Ngài là người đáng được tôn kính.
Tất Đạt Đa Cồ Đàm vốn là thái tử của vua Tịnh Phạn, người đứng đầu tiểu quốc Thích Ca nằm ở vùng biên giới Ấn Độ - Nepal ngày nay, có kinh đô là Ca Tỳ La Vệ. Vườn Lâm Tỳ Ni được cho là nơi Ngài ra đời, là địa điểm hành hương nổi tiếng nằm tại huyện Rupandehi, tỉnh số 5 của Nepal.
Những người theo đạo Phật tin rằng một số "vị phật" hay những bậc giác ngộ đã được sinh ra trong suốt lịch sử. Tuy nhiên, danh hiệu "Đức Phật" thường đề cập đến nhân vật lịch sử này, Tất Đạt Đa Cồ Đàm, người đã sáng lập ra Phật giáo. Mỗi năm vào ngày lễ Phật đản sinh, những người theo đạo Phật ở Đông Á lại tái hiện nghi lễ tắm rửa lúc Ngài mới sinh bằng cách đổ nước hoặc trà ngọt lên tượng Phật trẻ sơ sinh, hay còn gọi là tắm Phật.
Tầm quan trọng của Lễ Phật đản
Lễ Phật đản được tổ chức ở các vùng khác nhau của châu Á hàng trăm năm, nhưng tầm quan trọng của ngày lễ thay đổi theo từng khu vực. Ở Sri Lanka, đó từng là một ngày lễ tôn giáo được tổ chức đơn giản tại các đền chùa, không phải là một ngày quốc lễ. Lễ Phật đản ở Hàn Quốc đã trở thành một lễ hội thương mại hơn dưới triều đại Choson, triều đại không tán thành các thực hành tôn giáo Phật giáo và kết thúc vào năm 1910.
Tuy nhiên, các nhà cải cách Phật giáo trong thế kỷ 19 và 20 đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức lễ Phật đản trong nỗ lực đoàn kết cộng đồng Phật giáo trên khắp các quốc gia và bảo vệ các truyền thống Phật trước ảnh hưởng của các nhà truyền giáo đạo Thiên chúa. Vào cuối những năm 1800, người Sri Lanka đã kiến nghị thành công với chính quyền thuộc địa Anh cho phép tổ chức lễ kỷ niệm ngày Phật đản. Họ tổ chức ngày lễ kỷ niệm này như lễ Giáng sinh, một ngày lễ quen thuộc và được tổ chức rộng rãi, nhằm thu hút sự ủng hộ và cộng hưởng của người dân địa phương.
Phật tử tham dự lễ Phật đản tại đền Borobudur ở Magelang, Trung Java (Indonesia) năm 2022. Ảnh: Reuters
Những nỗ lực này đã giúp ngày lễ Phật Đản trở thành một ngày lễ lớn trên toàn cầu. Lễ kỷ niệm Ngày quốc tế Phật đản được diễn ra hằng năm từ năm 1999 khi Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua Nghị quyết 54/115 về việc kỷ niệm Ngày quốc tế Phật đản nhằm ghi nhận những đóng góp của Phật giáo.
Ngày nay, lễ Phật đản được tổ chức rất sôi nổi trong các cộng đồng Phật giáo trên khắp thế giới. Ngày lễ thường bao gồm các hoạt động khác nhau như thăm viếng chùa, thắp đèn dầu, treo cờ Phật giáo, khất thực đối với các nhà sư, tụng kinh, thiền định và tham gia hoạt động từ thiện. Đây là thời gian để suy ngẫm, biết ơn và hiểu sâu hơn về giáo lý Phật giáo. Lễ Phật đản cũng đóng vai trò như một lời nhắc nhở về trí tuệ, lòng từ bi và tiềm năng chuyển hóa cá nhân của Đức Phật.
Một vị Phật, nhiều ngày tháng
Ở Nam Á và Đông Nam Á, lễ Phật đản được tổ chức vào ngày trăng tròn tháng Tư âm lịch, được gọi là Vesākha hay Vaiśākha. Trong tiếng Phạn, trăng tròn là "Pūrṇimā", đó là lý do tại sao ngày lễ thường được gọi là Buddha Pūrṇimā, Vesak hoặc Wesak.
Vaiśākha tương ứng với tháng 4 và tháng 5 dương lịch nên năm 2023, người dân các nước như Sri Lanka, Campuchia, Lào và Myanmar tổ chức lễ Phật Đản vào ngày trăng tròn 5 tháng 5. Năm nay, một số quốc gia theo đạo Phật ở Đông Á tổ chức ngày Phật đản vào ngày 8 tháng 4 âm lịch, theo cách tính ngày của lịch âm. Tại Trung Quốc và Hàn Quốc, lễ Phật Đản năm 2023 được tổ chức vào ngày 26/5.
Các nhà sư Phật giáo ở Kolkata (Ấn Độ) trang hoàng tượng Phật trong lễ Phật đản. Ảnh: Getty Images
Ở Trung Quốc, truyền thống phóng sinh là một phần của lễ Phật đản từ thế kỷ thứ 11. Phật tử mua những động vật như chim, cá,... để thả chúng trở lại môi trường tự nhiên. Một cách khác mà Phật tử Trung Quốc thể hiện lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh là tránh ăn thịt trong ba ngày quanh lễ Phật đản - tương tự như thực hành ăn chay của người Tây Tạng trong tháng Saga Dawa.
Trong khi đó, lễ Phật đản của Hàn Quốc đặc biệt ở việc sử dụng đèn lồng, tượng trưng cho ánh sáng của sự thức tỉnh và cũng có thể được sử dụng làm phương tiện cho những lời cầu nguyện đến các tầng trời. Ngày nay ở Hàn Quốc, những màn trình diễn đèn lồng đầy màu sắc và diễu hành đèn lồng cũng có trong ngày lễ quốc khánh.
Lễ Phật đản ở chùa Phật giáo Jogyesa của Seoul (Hàn Quốc). Ảnh: Alamy
Tuy nhiên, cũng có những biến thể khác về ngày tổ chức lễ Phật Đản. Tại Đài Loan, chính phủ đã quyết định kỷ niệm lễ Phật đản cùng với Ngày của Mẹ, ngày Chủ nhật thứ hai của tháng Năm, vào năm 1999. Trong khi đó, tại Nhật Bản, lễ Phật Đản được gọi là "Lễ hội Hoa" (Hana Matsuri trong tiếng Nhật) và được tổ chức vào ngày 8/4, sau quyết định của chính phủ áp dụng lịch Gregory (dương lịch) vào năm 1873.
Lễ Phật đản năm 2023 của Tây Tạng diễn ra vào ngày 4/6: ngày trăng tròn của tháng thứ tư âm lịch theo âm lịch Tây Tạng. Saga Dawa, tháng diễn ra lễ Phật đản, được coi là tháng linh thiêng vì bao gồm các sự kiện quan trọng trong cuộc đời Đức Phật: ra đời, giác ngộ và nhập diệt. Phật tử Tây Tạng tin rằng làm những điều thiện, điều lành trong tháng này sẽ tạo ra nhiều nghiệp tốt hơn so với các thời điểm khác trong năm.
Không chỉ được tổ chức vào những ngày khác nhau, lễ kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật cũng thể hiện sự đa dạng giữa các nền văn hóa Phật giáo, làm nổi bật những cách giải thích cá nhân và sự nhấn mạnh vào tầm quan trọng của các sự kiện khác nhau trong cuộc đời của Đức Phật.
Ở Nam Á và Đông Nam Á, bao gồm cả khu vực Tây Tạng, lễ Phật đản không chỉ dành để tưởng nhớ sự ra đời của Đức Phật mà còn bao gồm cả sự thành đạo và viên tịch của Ngài. Điều này cho thấy một cách tiếp cận toàn diện hơn để tôn vinh cuộc đời và giáo lý của Đức Phật.
Trong khi đó ở Đông Á, như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, lễ kỷ niệm Đức Phật thành đạo và nhập diệt được tổ chức vào những dịp riêng biệt, với thời gian mùa xuân chủ yếu tập trung vào ngày Đức Phật đản sinh. Điều này thể hiện sự nhấn mạnh rõ rệt vào những cột mốc cụ thể trong cuộc đời của Đức Phật.
Nhập thông tin của bạn
Đồng hành cùng nữ sinh người Dao trong học tập, tìm kiếm việc làm
Có khoảng 30 nữ sinh viên người Dao trong nhóm “Người Dao Việt Nam - Gắn kết từ bản sắc” đang sinh sống, học tập trên địa bàn Hà Nội. Kể từ khi tham gia nhóm cộng đồng này, các nữ sinh người Dao ngày càng trưởng thành trong giao tiếp xã hội, làm chủ các kỹ năng mềm, học hành tiến bộ. Họ cũng có thêm nhiều cơ hội trong tìm kiếm việc làm, đặc biệt ngay sau khi tốt nghiệp.
