Bác sĩ hướng dẫn cách xử trí khi bị bỏng

BS.CKI Trần Huyền Trâm, bác sĩ Da liễu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn (TPHCM) - cho biết, bỏng là một trong những sự cố chúng ta thường xuyên gặp phải trong cuộc sống hàng ngày. Do đó, việc nắm bắt kỹ năng sơ cứu bỏng ngay khi bị bỏng đóng vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt là việc xác định mức độ vết bỏng để điều trị kịp thời.

Ngoài việc nâng cao ý thức phòng tránh xảy ra bỏng, mỗi chúng ta cần trang bị những kiến thức xử trí ban đầu để giúp điều trị hiệu quả, hạn chế những hậu quả khi xử lý sai cách.

+ Phân loại các mức độ bỏng: Cấp độ của bỏng được phân loại tùy theo mức độ nghiêm trọng gồm,

- Mức độ 1: Nạn nhân bị đỏ, đau, sưng nhẹ, vết bỏng trở thành màu trắng khi ấn lên và da trên vết bỏng thường lột sau 1-2 ngày; 

- Mức độ 2: Vết bỏng dày hơn, da rất đỏ, sưng nhiều, loang lổ, nạn nhân cảm thấy rất đau và xuất hiện mụn nước trên da; 

- Mức độ 3: Là mức độ nặng nhất, bỏng diễn ra trên vùng rộng, gây tổn thương cho tất cả các lớp da, da chuyển màu trắng hoặc cháy xém. Vết bỏng có thể đau rất ít, thậm chí không đau do dây thần kinh và mô da bị tổn thương.

+ Xử lý vết bỏng dựa vào nguyên nhân:

* Sơ cứu tại chỗ với bỏng nhiệt:

- Bước 1: Loại trừ tiếp xúc với tác nhân gây bỏng càng sớm càng tốt

Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nơi hỏa hoạn, dập tắt lửa trên người nạn nhân, cởi bỏ quần áo bị cháy hoặc thấm đẫm nước sôi … Đồng thời tiến hành cấp cứu toàn thân như khi có ngừng tuần hoàn, đa chấn thương kèm theo, suy hô hấp do bỏng đường thở.

- Bước 2: Nhanh chóng ngâm rửa vùng cơ thể bị bỏng vào nước sạch

Thời điểm ngâm rửa bằng nước mát càng sớm càng tốt, tốt nhất trong 30 phút từ sau khi bị bỏng. Sau khoảng thời gian trên, việc ngâm rửa ít có tác dụng. Nước để ngâm rửa yêu cầu là nước sạch, nhiệt độ tiêu chuẩn là từ 16-20 độ C. Tuy nhiên vì là cấp cứu nên cần tận dụng nguồn nước sẵn có ngay tại nơi bị nạn. Lựa chọn nguồn nước sạch nếu có như nước đun sôi để nguội, nước máy, nước mưa, nước giếng khoan …

Không dùng nước ấm, có nhiệt độ cao hơn vì ít có tác dụng hạ nhiệt và giảm đau. Lưu ý đặc biệt nhấn mạnh không được ngâm vùng bị bỏng vào nước đá vì tình trạng lạnh đột ngột có thể khiến nạn nhân bị co mạch, có thể bị bỏng lạnh. Đây là cách sơ cứu bỏng sai lầm mà rất nhiều người mắc phải.

Có thể ngâm rửa phần bị bỏng dưới vòi nước chảy hoặc ngâm trong chậu nước mát hoặc đắp thay đổi bằng khăn ướt dội rửa liên tục nước sạch lên vùng bỏng.

Kết hợp nhanh chóng cởi bỏ quần áo chật, nhẫn, đồng hồ trước khi phần cơ thể bị bỏng sưng nề. Vừa ngâm rửa vừa cắt bỏ quần áo bị cháy, rửa sạch dị vật hoặc tác nhân gây bỏng còn bám dính trên bề mặt.

Thời gian ngâm rửa từ 15 - 30 - 45 phút (thường tới khi hết đau rát). Không làm trầy vỡ vòm nốt phỏng. Giữ ấm phần cơ thể không bị bỏng. Đối với trẻ em, người già, khi thời tiết lạnh nên giảm bớt thời gian ngâm rửa đề phòng nhiễm lạnh.

- Bước 3: Che phủ tạm thời vết bỏng

Sử dụng thuốc mỡ có chứa kháng sinh để thoa lên vết bỏng và có thể sử dụng gạc lỏng để bảo vệ toàn bộ xung quanh vết bỏng.

- Bước 4: Bù nước, điện giải sau bỏng

Cho uống nước Oresol nếu nạn nhân không nôn, không chướng bụng, vẫn tỉnh táo. Có thể cho uống nước ấm, nước cháo loãng, nước hoa quả, cho trẻ bú bình thường.

- Bước 5: Nhanh chóng vận chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc chuyên môn

Chú ý nếu bệnh nhân bỏng nặng cần vận chuyển bằng cáng, bằng ô tô. Nếu bỏng kết hợp với chấn thương, gãy xương cần cố định tạm thời vùng chấn thương và xương bị gãy trước khi vận chuyển. Nếu bỏng kèm theo chấn thương cột sống: vận chuyển bệnh nhân trên ván cứng, cố định đầu.

* Sơ cứu bỏng điện:

Những chú ý quan trọng khi cấp cứu bỏng điện:

Nhanh chóng cắt hoặc đẩy nạn nhân khỏi tiếp xúc với nguồn điện. Không được dùng tay không chạm vào người nạn nhân đến khi cắt được nguồn điện.

Khi nạn nhân ngừng thở, ngừng tim: cấp cứu ngay lập tức tại nơi xảy ra tai nạn, bằng cách ép tim ngoài lồng ngực kết hợp hô hấp nhân tạo.

Việc xử trí vết bỏng chỉ tiến hành khi nạn nhân có mạch đập, thở trở lại. Có thể dùng gạc, khăn mặt, khăn tay, vải màn, … sạch để che phủ. Vận chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất theo dõi đến khi ổn định mới xử lý vết thương bỏng.

 * Sơ cứu bỏng do hóa chất:

Trong đời sống có thể gặp bỏng do hóa chất base như xút (NaOH), đặc biệt hay gặp bỏng do vôi tôi nóng hoặc các chất acid như acid sulfuric.

Sơ cứu tương tự như trong trường hợp bỏng nhiệt. Tuy nhiên, cần thêm việc trung hòa tác nhân gây bỏng bằng acid nhẹ đối với bỏng kiềm và bằng kiềm nhẹ đối với bỏng acid.

Với bỏng do kiềm, vôi tôi: có thể dùng nước vắt chanh, dấm ăn, nên dùng các dung dịch đường (Glucose, đường ăn, đường mía, …) do dễ kiếm và dùng được với khối lượng lớn.

Với bỏng do acid: dùng nước xà phòng hoặc Natri bicarbonate 2-3%, nếu không có thì dùng nước vôi trong để rửa. Nếu bỏng vùng mắt thì nên rửa bằng nước sạch trong 20 phút sau đó đưa đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu.