Covid-19: Phụ nữ chịu tác động kinh tế - xã hội không tương xứng

Trong một phân tích rõ về tác động của Covid-19, Hội Chữ thập đỏ đã cảnh báo gánh nặng kinh tế - xã hội gây ra bởi đại dịch đối với phụ nữ trên khắp thế giới.

Cụ thể, phụ nữ đặc biệt bị ảnh hưởng trong vấn đề thu nhập, giáo dục, bạo lực gia đình, tảo hôn và buôn người cũng như trách nhiệm chăm sóc trẻ em và người thân nhiễm Covid-19, theo báo cáo toàn diện được công bố bởi Liên đoàn Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế (IFRC ) hôm thứ Hai.

Francesco Rocca, Chủ tịch IFRC cho biết: "Trong một cuộc khủng hoảng, phụ nữ luôn phải trả giá đắt nhất. Đã quá lâu để chúng ta nói về điều này, một điều khẩn cấp". Trong khi đó, Teresa Goncalves, đồng tác giả của báo cáo cho biết tác động kinh tế xã hội không đồng đều của Covid-19 đã được cân nhắc trong các kế hoạch phục hồi và có thể cho biết cách thế giới giải quyết các cuộc khủng hoảng khác bao gồm cả tình trạng khẩn cấp về khí hậu.

Cuộc khảo sát xem xét cách đại dịch tác động đến các yếu tố hiện có, bao gồm nghèo đói, di cư, xung đột và thời tiết khắc nghiệt, tổng hợp các báo cáo giai thoại từ 38 tổ chức Chữ thập đỏ quốc gia với dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới và Liên Hợp Quốc.

Trong số 38 quốc gia của khảo sát, có 31 quốc gia (82%) xác định phụ nữ bị ảnh hưởng không tương xứng bởi Covid-19. Người nghèo thành thị, người di cư và người tị nạn cũng được xác định là các nhóm đặc biệt có nguy cơ.

Trên toàn thế giới, mất việc làm tuyệt đối cao hơn ở nam giới, trong khi mất việc làm tương đối thì ngược lại. Cùng với người trẻ tuổi và di cư, phụ nữ chiếm tỷ lệ cao trong các việc làm thông thường và chiếm phần lớn trong các lĩnh vực bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch, như buôn bán nhỏ lẻ, giúp việc gia đình và du lịch.

Tây Ban Nha, Philippines và Jamaica

Báo cáo của Hội chữ thập đỏ nêu rõ một số quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi "cú đánh" với ngành du lịch bao gồm Tây Ban Nha, Philippines và Jamaica.

Ở Jamaica, cũng như nhiều nơi trên thế giới, phụ nữ chiếm một tỷ lệ lớn trong số lượng người gián tiếp kiếm sống từ khách du lịch. Kevin Douglas thuộc Hội Chữ thập đỏ Jamaica cho biết, trong đại dịch, phụ nữ bán hàng rong bị ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là tại các chợ thủ công và nhiều ngôi làng nhỏ dựa vào lượng khách du lịch, chẳng hạn như Middle Quarters, nơi phụ nữ thường xếp hàng trên phố để tranh nhau bán tôm rang.

Radhika Fernando, thuộc Hội Chữ thập đỏ Philippines đã mô tả một ngành du lịch của đất nước là "tan tành". Bà cho biết phụ nữ ở Philippines được kỳ vọng sẽ gánh trách nhiệm nặng hơn trong việc chăm sóc trẻ em và người thân, cũng như trách nhiệm học tập tại nhà của con cái trong suốt thời gian trường học đóng cửa do Covid-19.

Xu hướng này cũng xuất hiện ở các nước giàu và nghèo hơn. Ví dụ ở Tây Ban Nha, trong số những người tiếp cận dịch vụ của Hội Chữ thập đỏ, 18% phụ nữ bị mất việc làm so với 14% nam giới trong khi phải làm việc nhà không công. José Sánchez Espinosa thuộc Hội Chữ thập đỏ Tây Ban Nha cho biết: "Chúng tôi đang làm việc để thay đổi thái độ của mọi người. Chúng tôi cố gắng thuyết phục nam giới rằng họ cần phải chia sẻ gánh nặng chăm sóc gia đình với phụ nữ".

Ngoài ra, ở hầu hết tất cả các tổ chức Chữ thập đỏ được khảo sát, bao gồm cả Tây Ban Nha, nhu cầu hỗ trợ sức khỏe tâm thần ngày càng tăng, nhưng với phụ nữ lại không cân đối.

Colombia, Venezuela và Lebanon

Báo cáo cũng cho thấy nhiều người di cư, tị nạn và chuyển chỗ ở bị ảnh hưởng bởi các tác động kinh tế xã hội của đại dịch, xen kẽ đó là những thách thức mà phụ nữ phải đối mặt.

Tại Colombia, gần 50% trong số 1,8 triệu người đã rời khỏi Venezuela là phụ nữ và trẻ em gái. Diana Cruz, nhân viên của Hội Chữ thập đỏ Colombia cho biết ở các khu ổ chuột, nơi tập trung nhiều người Colombia và Venezuela di cư ở Bogotá và nhiều nơi khác đã phải đối mặt với việc bị xua đuổi bởi nhiều cuộc truy quét của cảnh sát vào mùa hè năm ngoái .

Trong khi đó, các đợt phong tỏa trên khắp thế giới cũng làm gia tăng bạo lực gia đình. Ở Colombia, Hội Chữ thập đỏ đã hỗ trợ 73.000 nạn nhân bạo lực gia đình vào năm 2020, tăng hơn 40% so với năm trước, mặc dù số trường hợp có khả năng cao hơn nhiều, đặc biệt là với người di cư không có giấy tờ tùy thân không thể trình báo vì sợ bị trục xuất.

Người di cư và phụ nữ tị nạn cũng phải chịu những thách thức đặc biệt ở Lebanon, chưa kể đến tình trạng kinh tế khẩn cấp. Rana Sidani Cassou, trưởng bộ phận truyền thông của IFRC tại Trung Đông và Bắc Phi cho biết nạn tảo hôn ngày càng gia tăng, đặc biệt là ở các gia đình tị nạn.

Afghanistan và Kenya

Tại Afghanistan, Hiệp hội Trăng lưỡi liềm đỏ Afghanistan (Arcs) phải ứng phó trước tình hình thay đổi nhanh chóng khi đại dịch diễn ra trong bối cảnh Taliban tiếp quản đất nước vào mùa hè này. Hiện nay họ đang phải đối mặt trước một trong những cuộc khủng hoảng lương thực lớn nhất thế giới, do một nửa dân số phải đối mặt với nạn đói. Tiến sĩ Mohammad Nabi Burhan, quyền tổng thư ký của Arcs cho biết: "Ngay từ đầu đại dịch, rất nhiều người làm công ăn lương hàng ngày, làm việc trên đường phố ở các thành phố đã mất việc. Tác động của đại dịch rất có sức ảnh hưởng đến dân số nói chung, và phụ nữ luôn là những người dễ bị tổn thương hơn".

Việc trường học đóng cửa dẫn đến một tình hình không chắc chắn từ chính phủ mới. Nabi nói: "Tôi thực sự hy vọng các trường học cho nữ sinh sẽ được mở bởi vì các em cần được học tập".

Kenya là ví dụ về quốc gia mà Covid-19 đã "va chạm" với cuộc khủng hoảng khí hậu và nghèo đói, gây tổn hại đặc biệt đến phụ nữ và trẻ em gái. Tiến sĩ Asha Mohammed tảo hôn, tổng thư ký của Hội Chữ thập đỏ Kenya cho biết bà "bị sốc" trước tác động của việc đóng cửa trường học đến trẻ em gái - điều dẫn đến tình trạng gia tăng các trường hợp tảo hôn và mang thai ở tuổi vị thành niên.

Trong khi đó, hạn hán ở miền Bắc đã khiến một số gia đình ở nông thôn phải gả con gái đi để đổi lấy gia súc. "Nó giống như 'một trò chơi có tổng bằng không'. Bạn nỗ lực đưa các bé gái đến trường sau khi Covid-19 khiến trường học đóng cửa và sau đó lại này sinh một vấn đề khác", Mohammed nói.

Mohammed vừa trở về Hội nghị biến đổi khí hậu COP26 ở Glasgow, nơi bà đưa ra các ví dụ để rút ra bài học từ Covid-19. "Khác biệt sẽ được tạo ra nếu chúng ta có các biện pháp can thiệp nhắm rõ mục tiêu đến phụ nữ và trẻ em gái. Sẽ không giúp ích được gì nếu chúng ta không làm cho họ kiên cường hơn trước những thảm họa này".