Thuốc trị Covid-19 "xách tay" có hiệu quả như quảng cáo?

Trước tình trạng dịch Covid-19 như hiện nay, nhiều người dân tự mua thuốc phòng, điều trị Covid-19 và tự điều trị theo các kiến thức truyền miệng hoặc "bác sĩ google". Lợi dụng tâm lý lo lắng của người dân, nhiều cá nhân đã rao bán các mặt hàng thuốc điều trị virus "xách tay" từ Nga, Trung Quốc về Việt Nam. Ví như như Arbidol thành phần là Umifenovir, Areplivir thành phần là Favipiravir, với lời quảng cáo có cánh về khả năng phòng chống lây nhiễm và điều trị hiệu quả Covid-19.

Các thuốc "xách tay" này còn được rao bán trực tiếp trên các hội nhóm, trang cá nhân trên mạng xã hội như facebook, zalo, shopee,… nên người dân rất dễ tiếp cận và tìm mua trong khi nguồn gốc xuất xứ và tác dụng không rõ ràng. Theo dược sĩ Hà Quang Tuyến, Trưởng khoa Dược (BV Đại Học Y Hà Nội) đây là điều rất đáng lo ngại.

Dược sĩ Tuyến cho biết, Arbidol (Umifenovir) là thuốc kháng virus phổ rộng được cấp phép sử dụng để dự phòng và điều trị cúm mùa tại Trung Quốc và Nga từ năm 2006. Thử nghiệm tiền lâm sàng cho thấy thuốc Arbidol có hoạt tính kháng virus đối với một số virus đường hô hấp ở người như cúm A, B, C, adenovirus, rhinovirus.

Tại Trung Quốc, Umifenovir được thử nghiệm trên bệnh nhân Covid-19 ngay giai đoạn đầu bùng phát dịch tuy nhiên hiệu quả của umifenovir đối với Covid-19 là không đồng nhất giữa các nghiên cứu. Một nghiên cứu tổng quan hệ thống và phân tích gộp về hiệu quả và an toàn của Arbidol (umifenovir) trên bệnh nhân Covid-19 đã được thực hiện bởi B.Amani và các cộng sự (năm 2021) dựa trên các dữ liệu nghiên cứu trên Pubmed, Cochrane, Embase và medRixv. Tổng quan đã cho thấy không có sự khác biệt về hiệu quả giữa việc dùng arbidol và không dùng arbidol ở bệnh nhân Covid-19. Hơn nữa, sử dụng arbidol có nguy cơ gặp tác dụng phụ cao hơn. Các tác dụng phụ hay gặp phải khi sử dụng arbidol như là rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, nôn.

Umifenovir cũng như nhiều thuốc khác: Hydroxycloroquin, Ribavirin, Sofosbuvir, Lopinavir… cũng chỉ là một trong số các thử nghiệm lâm sàng trong giai đoạn ban đầu của đại dịch để tìm hướng tiếp cận điều trị Covid-19 trên thế giới. Thực tế, có nhiều nghiên cứu hiện cũng đã tạm dừng do hiệu quả không cao hoặc nguy cơ, tác dụng không mong muốn lớn hơn nhiều so với hiệu quả.

Theo dược sĩ Tuyến, mỗi thuốc kháng virus chỉ có chỉ định trên một số đối tượng bệnh nhân Covid-19 nhất định. Do vậy, việc dùng các thuốc kháng virus này cần đúng chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, các thuốc trị Covid-19 này cũng có khá nhiều chống chỉ định, đòi hỏi phải tuân thủ chặt chẽ. Đồng thời, trong quá trình sử dụng cũng cần giám sát cẩn thận các tác dụng phụ để tránh các rủi ro có thể xảy ra.

Hiện nay, thuốc arbidol và areplivir đều chưa được cấp phép lưu hành và nhập khẩu chính thức tại Việt Nam. Các sản phẩm do các trang mạng xã hội, các nhóm, các diễn đàn bán đều là hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng. Như mọi người đều thấy, quy trình cấp phép thuốc tại Việt Nam rất chặt chẽ, vì thuốc là một mặt hàng đặc biệt liên quan đến sức khỏe của con người, cả trước mắt và lâu dài. Điều này nhằm mục đích đảm bảo tác dụng, hiệu quả của thuốc đối với nhân dân khi sử dụng.

"Nếu sản phẩm này thực sự có chất lượng, tác dụng thì Bộ Y tế đã liên hệ để đưa thuốc về theo đường ngoại giao, đường chính thức để cho nhân dân sử dụng, sớm đưa cuộc sống trở lại bình thường", dược sĩ Tuyến nói.

Dược sĩ Tuyến cũng cho rằng, dư luận từng lên án thuốc ung thư giả một cách gay gắt, nhưng bây giờ tại sao lại sẵn sàng thỏa hiệp về việc sử dụng các mặt hàng xách tay, không rõ nguồn gốc, chất lượng, với cam kết chỉ bằng mồm của người bán và không chịu trách nhiệm pháp lý khi có vấn đề xảy ra. Trong khi đó, việc mua bán và sử dụng các thuốc kể trên đều là vi phạm nghiêm trọng Luật Dược, giảm hiệu quả phòng chống dịch, tạo cơ hội cho những cá nhân lợi dụng buôn bán thuốc giả, thuốc kém chất lượng, thuốc nhập lậu để trục lợi cá nhân.

Do đó, người dân tuyệt đối không tự ý tìm mua và dùng thuốc trị Covid-19 theo thông tin truyền tai. Điều này có thể dẫn đến việc lạm dụng, không mang lại lợi ích gì hơn so với không dùng thuốc, mà lại tiềm tàng nhiều nguy cơ tác dụng bất lợi với sức khỏe người dùng, thậm chí có thể làm trầm trọng tình trạng Covid-19 ở người bệnh.