Nữ Toàn quyền người gốc bản địa đầu tiên của Canada

Tại buổi công bố ở Gatineau (thuộc tỉnh bang Quebec), Thủ tướng Justin Trudeau nêu rõ: "Hôm nay, sau 154 năm, đất nước chúng ta có một bước tiến lịch sử. Bà Simon đã dành cả cuộc đời của mình để thúc đẩy các vấn đề xã hội, kinh tế và nhân quyền cho người Inuit và thổ dân Canada. Tôi tin tưởng rằng bà sẽ phục vụ người dân Canada và thúc đẩy các giá trị chung của chúng ta với sự tận tâm và chính trực". Thủ tướng Trudeau cho biết Nữ hoàng Anh đã chấp thuận việc bổ nhiệm bà Simon. Ông đồng thời bày tỏ rất vinh dự khi có bà Simon làm Toàn quyền người gốc bản địa đầu tiên của Canada.

Còn bà Simon khẳng định: "Tôi có thể tự tin nói rằng việc tôi được bổ nhiệm làm Toàn quyền là một thời khắc lịch sử và đầy cảm hứng đối với Canada. Đây là một bước tiến quan trọng trên con đường dài hướng tới hòa giải".

Bà Mary Simon từng là Chủ tịch của Inuit Tapiriit Kanatami, một tổ chức quốc gia bảo vệ, thúc đẩy quyền và lợi ích của người Inuit. Việc bổ nhiệm nhà lãnh đạo thổ dân làm toàn quyền Canada diễn ra vào thời điểm đáng chú ý khi hàng trăm bộ hài cốt trẻ em được tìm thấy trong những ngôi mộ không được đánh dấu ở khuôn viên của một số trường học cũ. Ủy ban Sự thật và Hòa giải của Canada báo cáo vào năm 2015 rằng, hàng chục nghìn trẻ em bản địa đã bị bỏ rơi và bị lạm dụng trong các trường nội trú mà chúng buộc phải theo học. Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 25/6 tiếp tục lên tiếng xin lỗi về chính sách đồng hóa người bản địa gây tổn thất lớn này.

Canada đã không có đại diện của Nữ hoàng Anh kể từ ngày 21/1. Bà Julie Payette đã từ chức Toàn quyền Canada sau một cuộc điều tra độc lập về các cáo buộc bà ngược đãi một số nhân viên làm việc ở Rideau Hall. Trong tuyên bố ngày 21/1, bà Payette cho biết bà từ chức vì lợi ích của đất nước mặc dù không có khiếu nại chính thức nào được đưa ra chống lại bà. Sau khi bà Payette từ chức, ông Richard Wagner, Chánh án Tòa án tối cao Canada, đã kiêm nhiệm cương vị này.

Bà Simon lớn lên ở Kuujjuaq, một ngôi làng nhỏ bên bờ Vịnh Ungava ở Quebec, từng là phát thanh viên và nhà sản xuất của CBC North trước khi bắt đầu sự nghiệp kéo dài hàng thập kỷ ủng hộ quyền của người bản địa.

Bà đã tích cực tham gia vào các cuộc đàm phán dẫn đến Hiến pháp Canada năm 1982 chính thức đưa các quyền của thổ dân vào luật tối cao của Canada. Bà Simon đã giúp đàm phán Thỏa thuận "Vịnh James và Bắc Quebec" năm 1975, một thỏa thuận mang tính bước ngoặt giữa người Cree và người Inuit ở phía Bắc Quebec với chính quyền tỉnh và Hydro-Québec (tập đoàn điện lực của Quebec). Được coi là "hiệp ước hiện đại đầu tiên" của Canada, tỉnh Quebec lần đầu tiên thừa nhận các quyền của người Cree và người Inuit ở khu vực Vịnh James: Quyền săn bắn, đánh bắt và quyền tự quản ở một số khu vực và đề nghị bồi thường tài chính để đổi lấy việc xây dựng các đập thủy điện mới nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của tỉnh.

Bà Simon được bầu làm Chủ tịch của Makivik Corp. năm 1982 để quản lý các quỹ mà người Inuit nhận được từ sự phát triển trên vùng đất của họ. Hiện tổ chức này đang quản lý các khoản đầu tư trị giá hàng chục triệu CAD, bao gồm cả cổ phần sở hữu tại Canadian North, một hãng hàng không lớn ở Bắc Cực.

Năm 1986, bà Simon đảm nhiệm việc dẫn dắt Inuit Circumpolar Conference (ICC), một tổ chức được thành lập vào năm 1977, đại diện cho người Inuit ở tất cả các nước Bắc Cực. Trên cương vị "thuyền trưởng" chèo lái ICC, bà Simon đã đấu tranh vì hai ưu tiên cho người bản địa ở phía Bắc: bảo vệ lối sống của họ khỏi tác hại của môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế có trách nhiệm trên lãnh thổ truyền thống của người bản địa.

Năm 2002, cựu Thủ tướng Jean Chrétien đã bổ nhiệm bà Simon là Đại sứ Bắc Cực đầu tiên của Canada, một vị trí mà bà Simon hợp tác chặt chẽ với 8 quốc gia khác để thúc đẩy hợp tác trong khu vực. Bà Simon cũng từng đảm nhiệm cương vị Đại sứ Canada tại Đan Mạch.