Omicron "là một biến thể đáng lo ngại", có khả năng lây lan nhanh

Tổ chức Y tế Thế giới hôm thứ Sáu (26/11) nhận định biến thể Covid-19 mới B.1.1.529 hay Omicron "là một biến thể đáng lo ngại". Ngoài Nam Phi, biến thể mới này đã được phát hiện ở Botswana, Hồng Kông (Trung Quốc) và Bỉ.

Theo đó, B.1.1.529 dường như đang lây lan nhanh chóng ở các vùng của Nam Phi. Các nhà khoa học lo ngại số lượng đột biến cao bất thường có thể khiến biến thể này dễ lây lan và né tránh miễn dịch hơn. Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu cho biết có nguy cơ biến thể mới sẽ lây lan ở Châu Âu là "cao đến rất cao".

Theo tuyên bố của WHO, một số nghiên cứu về biến thể mới đang được tiến hành và WHO sẽ cập nhật thông tin cho các quốc gia thành viên và công chúng nếu cần. Ngoài ra, WHO cũng kêu gọi các quốc gia tăng cường nỗ lực giám sát và giải trình tự gene để hiểu rõ hơn về các biến thể của Covid-19.

"Ban đầu nó giống như một số đợt bùng phát nhưng từ hôm qua, các nhà khoa học thuộc Mạng lưới Giám sát Bộ gene của chúng tôi cho biết họ thấy một biến thể mới", Joe Phaahla, Bộ trưởng Bộ Y tế Nam Phi, cho biết, đồng thời nhấn mạnh việc không rõ nơi biến thể xuất hiện đầu tiên.

Các quan chức Nam Phi ban đầu cho biết một trường hợp được xác định nhiễm biến thể mới là du khách từ Nam Phi đến Hồng Kông. Sau đó hôm 26/11, các cơ quan y tế Hồng Kông xác định trường hợp thứ hai nhiễm biến thể B.1.1.529 nằm trong số những du khách trở về từ Hồng Kông. Cũng trong ngày 26/11, chính phủ Bỉ cho biết một người đến từ nước ngoài và chưa được tiêm chủng có kết quả xét nghiệm dương tính với biến thể mới, đánh dấu trường hợp đầu tiên nhiễm biến thể Omicron ở châu Âu.

Ông Tulio de Oliveira, Giám đốc Trung tâm Đổi mới và Ứng phó với Dịch bệnh của Nam Phi, cho biết biến thể này có nhiều đột biến hơn họ nghĩ, thêm vào đó là nó đang lây lan rất nhanh và sẽ đè nặng áp lực lên hệ thống y tế trong vài ngày và vài tuần tới. Trong khi đó, Tiến sĩ Ashish Jha, Hiệu trưởng Trường Y tế Công cộng của Đại học Brown, cho biết biến thể này "hoạt động khác biệt" và nó "có vẻ như dễ lây lan hơn nhiều so với biến thể Delta".

Một số quốc gia, trong số đó có Hoa Kỳ, đã áp dụng các lệnh hạn chế mới về du lịch và thị trường ở Hoa Kỳ, châu Á và châu Âu giảm mạnh sau tin tức về việc phát hiện ra nó. Theo đó, thực hiện lời khuyên từ các quan chức y tế Mỹ, Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ hạn chế du lịch từ Nam Phi, Botswana, Zimbabwe, Namibia, Lesotho, Eswatini, Mozambique và Malawi.

Những phát hiện ở biến thể B.1.1.529

Lawrence Young, nhà virus học và giáo sư về ung thư phân tử tại Trường Y Warwick ở Vương quốc Anh, cho biết biến thể Omicron "rất đáng lo ngại". "Đây là phiên bản virus đột biến mạnh nhất mà chúng tôi từng thấy cho đến nay. Biến thể này mang một số thay đổi chúng tôi đã thấy trước đây ở các biến thể khác nhưng không bao giờ xuất hiện cùng ở một loại virus. Ngoài ra, nó cũng có những đột biến mới", Young nói.

Biến thể có số lượng đột biến cao với tổng thể khoảng 50. Điều quan trọng là ngày 25/11, các nhà khoa học Nam Phi cho biết hơn 30 đột biến đã được tìm thấy trong protein đột biến - cấu trúc mà virus sử dụng để xâm nhập vào các tế bào chúng tấn công.

Neil Ferguson, Giám đốc Trung tâm MRC về Phân tích Bệnh Truyền nhiễm Toàn cầu tại Đại học Hoàng gia London, cho biết trong một tuyên bố rằng số lượng đột biến trên protein tăng đột biến là "chưa từng có".

Sharon Peacock, giáo sư Y tế công cộng và vi sinh tại Đại học Cambridge, cho biết trong khi tổng số ca nhiễm Covid-19 tương đối thấp ở Nam Phi, đã có sự gia tăng nhanh chóng trong 7 ngày qua. Bà cho hay, từ chỗ chỉ có 273 ca nhiễm mới được ghi nhận vào ngày 16/11, con số đã tăng lên hơn 1.200 trường hợp vào ngày 25/11, với hơn 80% đến từ tỉnh Gauteng. "Hình ảnh dịch tễ học cho thấy biến thể này có thể dễ lây lan hơn, một số đột biến ứng với khả năng lây truyền được gia tăng", Peacock cho biết trong một bình luận được chia sẻ bởi Trung tâm Truyền thông Khoa học của Vương quốc Anh.

Tiến sĩ Jha cũng cho biết các nhà khoa học đang lo ngại về tốc độ lây nhiễm của biến thể Omicron. Ông nói với CNN: "Biến thể Omicron đã trở nên thống trị rất nhanh ở Nam Phi, trong những khu vực được xác định chỉ trong vài ngày đến vài tuần thay vì vài tháng".

Biến thể B.1.1.529 và hiệu quả vaccine

Peacock, Oliveira, Ferguson, Jha và các nhà khoa học khác cho biết còn quá sớm để nói hết tác động của các đột biến đối với hiệu quả của vaccine.

De Oliveira nhấn mạnh các mũi tiêm vaccine ngừa Covid-19 vẫn là công cụ tốt nhất để chống lại virus. Vẫn cần có thêm các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm để kiểm tra khả năng tránh kháng thể của biến thể B.1.1.529.

Jha nói: "Tôi không nghĩ rằng sẽ có tình huống mà vaccine trở nên vô dụng. Tôi nghĩ điều đó cực kỳ khó xảy ra. Câu hỏi đặt ra là, liệu biến thể có tác động nhỏ hay tác động lớn đối với hiệu quả của vaccine? Tôi nghĩ chúng ta có thể nhận được một số dữ liệu sơ bộ trong vài ngày tới".

Nhiều nghiên cứu hơn cũng cần được tiến hành để hiểu mức độ nghiêm trọng lâm sàng của biến thể so với các biến thể trước đó. Không rõ đột biến mới xuất hiện từ đâu, trong khi nó được xác định lần đầu tiên ở Nam Phi.

Nhà sản xuất vaccine Moderna hôm 26/11 cho biết sự kết hợp của các đột biến được thấy trong biến thể Omicron mới đại diện cho một "nguy cơ tiềm ẩn đáng kể đẩy nhanh sự suy yếu của miễn dịch tự nhiên và vaccine". Công ty cho biết họ đang nhanh chóng kiểm tra khả năng vô hiệu hóa biến thể mới của vaccine và dự kiến sẽ có dữ liệu trong vài tuần tới.

Nhà sản xuất vaccine AstraZeneca cũng cho biết họ đang tìm hiểu tác động của biến thể Omicron đối với vaccine Covid-19 và đang thử nghiệm liệu pháp kết hợp kháng thể chống lại biến thể mới. Phát ngôn viên của công ty cho biết nền tảng được sử dụng trong vaccine AstraZeneca cho phép công ty phản ứng nhanh chóng với các biến thể mới. "AstraZeneca đang tiến hành nghiên cứu ở các địa điểm nơi mà biến thể đã được xác định, cụ thể là ở Botswana và Eswatini. Điều này sẽ cho phép chúng tôi thu thập dữ liệu thực tế cho Vaxzevria để chống lại biến thể mới này", phát ngôn viên cho biết.

Ngoài ra, Johnson & Johnson cho hay họ đang thử nghiệm vaccine chống lại biến thể mới.