Tách bạch 2 quy trình tố tụng với người chưa thành niên bị buộc tội và người bị hại, người làm chứng

Sáng 17/4, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên. Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết: Việc xây dựng dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên là đòi hỏi bức thiết của cuộc sống, nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về "phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em".

Đồng thời khắc phục những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành như: Hệ thống hình phạt chưa phù hợp, không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành; mức hình phạt tù tối đa vẫn còn nghiêm khắc; các biện pháp giám sát, giáo dục đã được quy định nhưng hầu như không được áp dụng, thiếu tính khả thi; thủ tục tố tụng hình sự chưa thực sự thân thiện…

Qua đó, nhằm hoàn thiện pháp luật tư pháp đủ nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội; tăng cường giáo dục, hỗ trợ, giúp đỡ chưa thành niên phạm tội tự sửa chữa lỗi lầm bằng áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng, hạn chế tối đa việc áp dụng biện pháp mang tính chất trừng phạt, giam giữ nhưng vẫn bảo đảm sự an toàn của cộng đồng và trật tự xã hội; xây dựng quy trình thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với độ tuổi, tâm lý và vì lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên...

Thẩm tra dự án Luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết: Ủy ban Tư pháp tán thành sự cần thiết ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên. Về thủ tục tố tụng (từ Điều 114 đến Điều 148), so với quy định hiện hành, dự thảo Luật đã tách bạch 02 thủ tục tố tụng cho 02 nhóm đối tượng là: Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên bị buộc tội; và Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị hại, người làm chứng.

Theo bà Lê Thị Nga, việc tách bạch 02 quy trình này là tiến bộ và cần thiết, phù hợp với 02 nhóm đối tượng có tư cách tố tụng, quyền và nghĩa vụ khác nhau.

Về thi hành án phạt tù và tái hòa nhập cộng đồng (từ Điều 149 đến Điều 164), dự thảo Luật quy định người chưa thành niên được giam giữ tại trại giam riêng để tạo điều kiện giáo dục, phục hồi. 

Nội dung này được nhiều ý kiến tán thành, qua đó bảo đảm phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, sự phát triển của người chưa thành niên, đặc biệt là bảo đảm tối đa quyền được học tập của người chưa thành niên, hạn chế các tác động tiêu cực của việc giam giữ chung trại giam với phạm nhân là người trưởng thành.

Thảo luận, góp ý về phạm vi điều chỉnh, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh bày tỏ đồng tình về phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật quy định về hình phạt và thủ tục tố tụng hình sự đối với người chưa thành niên; đồng thời cần điều chỉnh 2 nội dung này trong Luật để tạo cơ sở thiết kế các hình phạt và thủ tục tố tụng phù hợp với đặc điểm của người chưa thành niên, khắc phục những bất cập của Bộ luật Hình sự và Luật Tố tụng hình sự hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết: Để xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật, bên cạnh chế tài hình sự thì có chế tài hành chính được quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính. Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc quy định đầy đủ các hình thức, biện pháp, quy trình xử lý hình sự và hành chính áp dụng đối với người chưa thành niên để đảm bảo thuận lợi và tăng cường tính khả thi trong quá trình thực hiện....

Về nguyên tắc cơ bản đối với tư pháp người chưa thành niên, Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh bày tỏ nhất trí với 16 nguyên tắc quy định trong dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị bổ sung nguyên tắc bảo đảm và tôn trọng quyền học tập của người chưa thành niên phù hợp với quy định của Luật Trẻ em và Luật Giáo dục.