Thu thập thông tin, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Đề án Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 02/QĐ-TTg ngày 05 tháng 01 năm 2015. Năm 2024 là lần thứ ba Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê tiếp tục phối hợp thực hiện Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số (các điều tra trước thực hiện vào năm 2015 và 2019).

Thứ trưởng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Nông Thị Hà đã có những đánh giá về tầm quan trọng, sự cần thiết triển khai điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số đối với việc xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

+ Xin Thứ trưởng đánh giá tổng quan về tình hình đời sống kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số thời gian qua?

Thứ trưởng Nông Thị Hà: Kết quả điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số năm 2019 cho thấy tình hình kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi còn nhiều khó khăn, là vùng 05 "Nhất": Cơ sở hạ tầng khó khăn nhất; Tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao nhất, giảm nghèo thiếu bền vững; Khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản thấp nhất; Chất lượng nguồn nhân lực thấp nhất; Quốc phòng, an ninh tiểm ẩn nhiều nguy cơ nhất.

Chính vì vậy, để giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, Chính phủ đã phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 và Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo đánh giá sơ bộ của các địa phương, đến nay tình hình kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đạt được một số kết quả tích cực. Cơ sở vật chất được đầu tư, nâng cấp, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo và nâng cao thu nhập và đời sống cho đồng bào dân tộc thiểu số. đã có 25/52 tỉnh, thành phố đạt chỉ tiêu: Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số mỗi năm giảm trên 3%; 5/52 tỉnh, thành phố đạt mức thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số tăng trên 2 lần so với năm 2020.

Các vấn đề về giáo dục, y tế, an sinh xã hội của đồng bào dân tộc đã và đang ngày càng nâng cao. Một vài con số tiêu biểu có thể kể đến: 16/52 tỉnh, thành phố đạt và vượt tỷ lệ 98% đồng bào dân tộc thiểu số tham gia bảo hiểm y tế; 34/52 tỉnh, thành phố đạt và vượt tỷ lệ 80% phụ nữ có thai được khám thai định kỳ, sinh con ở cơ sở y tế hoặc có sự trợ giúp của cán bộ y tế; 25/52 tỉnh, thành phố giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng thể nhẹ cân xuống dưới 15%...

Công tác đào tạo, quy hoạch, xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số, nhất là các dân tộc thiểu số tại chỗ được chú trọng. Tính đến ngày 31/5/2023, tổng số cán bộ, công chức, viên chức người DTTS của cả nước là 260.209/2.147.892 người, chiếm 12%, trong đó: Trung ương là 9.390 người (chiếm 3,7% so với tổng số biên chế); địa phương là 250.819 người (chiếm 13,2%).

Tuy nhiên, để có đánh giá chính xác tình hình đời sống kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số sau 4 năm triển khai Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 và Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cần dựa vào kết quả Điều tra, Thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024.

+ Đảng và Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho đồng bào dân tộc thiểu số. Xin Thứ trưởng nêu rõ tầm quan trọng, sự cần thiết triển khai Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024 đối với việc xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số?

Thứ trưởng Nông Thị Hà: Như tôi đã đề cập ở trên, Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2019 đã cung cấp nguồn số liệu tin cậy, khoa học để Ủy ban Dân tộc xây dựng và trình Quốc hội, Chính phủ phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 và Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Năm 2024 là lần thứ ba Tổng cục Thống kê và Ủy ban Dân tộc phối hợp thực hiện Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số (2 cuộc điều tra trước đó thực hiện vào các năm 2015, 2019).

Đây là lần đầu tiên cơ quan công tác dân tộc có một bộ số liệu đầy đủ, toàn diện, có độ tin cậy để làm căn cứ đánh giá kết quả và xây dựng, hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng cũng như chính sách phát triển của cả nước nói chung. Mỗi nội dung đều được thảo luận, bàn bạc kỹ từ các khâu rà soát, xác định nội dung điều tra, mẫu phiếu, địa bàn điều tra, mức độ đại diện của số liệu, công tác tổ chức, tuyên truyền, kiểm tra, giám sát… để có sự thống nhất chung nhằm đạt được kết quả tốt nhất.

+ Thứ trưởng kỳ vọng gì về kết quả cuộc Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024?

Thứ trưởng Nông Thị Hà: Kết quả của cuộc Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số năm 2024 sẽ đưa ra các số liệu, chứng cứ tin cậy để giúp các cơ quan Trung ương và các địa phương vùng dân tộc thiểu số có được những đánh giá chính xác về kết quả thực hiện các chính sách dân tộc đến năm 2025 và định hướng phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2030 cũng như các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt các chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2026-2030; làm cơ sở để các cấp ủy, tổ chức đảng chuẩn bị báo cáo và các văn kiện phục vụ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2025-2030.

Trong bối cảnh Việt Nam và các quốc gia trên thế giới đã cam kết thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) với tiêu chí "không để ai bỏ lại phía sau" thì thông tin thống kê về dân tộc thiểu số đóng vai trò quan trọng trong điều hành chính sách của các ngành, các cấp thời gian tới.

+ Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!