3 định hướng dạy học tích hợp trong chương trình phổ thông mới

Thế giới đã dạy tích hợp hàng chục năm

Trong lần ra mắt chính thức chương trình giáo dục phổ thông mới vừa qua, Tổng chủ biên GS Nguyễn Minh Thuyết đã có những trao đổi khá cặn kẽ về dạy học tích hợp. Theo ông, nội dung Chương trình mới sẽ đổi mới theo hướng tinh giản, tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đặc biệt tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở các lớp trên.

Ở cấp Tiểu học và THCS sẽ thực hiện lồng ghép những nội dung liên quan với nhau của một số lĩnh vực giáo dục, môn học trong chương trình hiện hành để tạo thành môn học tích hợp; qua đó thực hiện tinh giản, tránh chồng chéo nội dung giáo dục, giảm hợp lí số môn học. Ở cấp THPT, yêu cầu học sinh học một số môn học bắt buộc, đồng thời được tự chọn các môn học và chuyên đề học tập.

Điều được xem là mấu chốt khi áp dụng hình thức dạy học này là thế hệ học sinh mới sẽ hiểu biết và giải quyết một vấn đề trong thực tiễn bằng kiến thức tổng hợp nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau.

GS Nguyễn Minh Thuyết nhấn mạnh, dạy học tích hợp là một trong nhiều giải pháp mà các nước có nền giáo dục tiên tiến đã đưa ra từ hàng chục năm nay. Giải pháp này phù hợp với yêu cầu phát triển năng lực của người học, đồng thời góp phần “giảm tải” chương trình.

Với lý do này, việc thiết kế môn học tích hợp KHTN ở cấp THCS trong Chương trình GDPT mới của Việt Nam vừa phù hợp xu thế, vừa giúp các em giảm tải. “Việc tích hợp Lịch sử và Địa lí thành một môn học (Lịch sử và Địa lí hoặc Khoa học xã hội, Nghiên cứu xã hội) không phổ biến như môn KHTN, nhưng đã thực hiện ở nhiều quốc gia có nền giáo dục phát triển như Australia, Canada, Hàn Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Pháp, Singapore,….” - ông Thuyết nhấn mạnh.

3 định hướng tích hợp

Theo Ban soạn thảo, chương trình GDPT mới sẽ thực hiện dạy học tích hợp theo 3 định hướng:

Tích hợp nội môn: Tích hợp giữa các mảng kiến thức khác nhau trong cùng một môn học, tích hợp giữa yêu cầu trang bị kiến thức với việc rèn luyện kĩ năng.

Tích hợp liên môn: Tích hợp kiến thức của các môn học, khoa học có liên quan với nhau; ở mức thấp là liên hệ kiến thức được dạy với những kiến thức có liên quan trong dạy học; ở mức cao là xây dựng các môn học tích hợp.

Tích hợp xuyên môn: Tích hợp một số chủ đề quan trọng vào nội dung chương trình nhiều môn học. Ví dụ, các chủ đề về chủ quyền quốc gia, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, bình đẳng giới, giáo dục tài chính…

Dựa trên 3 định hướng này, việc xây dựng các môn học tích hợp sẽ được tính toán khoa học nhất.

“Ở cấp Tiểu học, các môn học tích hợp như Tự nhiên và Xã hội (ở lớp 1, lớp 2, lớp 3), Khoa học, Lịch sử và Địa lí (ở lớp 4, lớp 5) hình thành từ chương trình GDPT hiện hành đã trở nên quen thuộc. Giáo viên tiểu học vốn được đào tạo để dạy nhiều môn nên không gặp khó khăn trong việc thực hiện các môn học này. Chương trình GDPT mới cũng tiếp tục duy trì môn Ngữ văn, một môn học tích hợp hình thành từ chương trình GDPT hiện hành. Môn học này tích hợp kiến thức của 2 ngành ngôn ngữ học và văn học, được dạy ở cả 3 cấp học” - GS Nguyễn Minh Thuyết cho hay.

Một “trợ thủ” đắc lực cho quá trình giảng dạy tích hợp này chính là Hoạt động trải nghiệm ở cấp tiểu học và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở cấp THCS. Các hoạt động này tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học khác nhau để giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống phù hợp với lứa tuổi.

Theo ban soạn thảo, 2 môn học dành được sự quan tâm nhiều nhất là KHTN, Lịch sử và Địa lí ở cấp THCS. Với phương thức và mức độ tích hợp của chương trình các môn này, các tổ chuyên môn phân công giáo viên dạy mạch chủ đề phù hợp với chuyên môn của mình trên cơ sở bảo đảm sự phối hợp giữa các giáo viên trong việc dạy học và đánh giá kết quả học sinh. Đây là giải pháp mà các nước phát triển như Anh, Hoa Kỳ vẫn thực hiện lâu nay.