4 lý do khiến phá thai không an toàn còn "đất sống"

Suýt mất mạng sau khi hút thai ở phòng khám tư nhân

Mới đây, khoa Cấp cứu Bệnh viện Phụ sản Trung ương tiếp nhận trường hợp bệnh nhân T.M.P, 40 tuổi, trong tình trạng băng huyết, mạch chậm, huyết áp tụt nhanh, chóng mặt và liên tục choáng ngất. Sự sống khi dường như chỉ còn tính bằng phút sau khi thực hiện hút thai tại một phòng khám tư nhân.

Trước đó, chị P. mang thai và tìm đến một phòng khám tư nhân gần Bệnh viện Phụ sản Trung ương để thực hiện thủ thuật hút thai. Thế nhưng, ngay sau can thiệp, máu bất ngờ tuôn ra không kiểm soát, khiến chị nhanh chóng rơi vào tình trạng sốc mất máu nên được đưa vào bệnh viện để cấp cứu.

Tiếp nhận bệnh nhân trong tình trạng nguy kịch, ê-kíp đa chuyên khoa gồm bác sĩ sản phụ khoa và gây mê – hồi sức lập tức bước vào "trận chiến sống còn". Không có người nhà đi cùng bệnh nhân, đội ngũ y tế vừa nỗ lực cấp cứu, vừa khẩn cấp liên hệ thân nhân để thông báo tình trạng nguy kịch.

Song song hồi sức, siêu âm tại chỗ cho bệnh nhân được tiến hành. Hình ảnh cho thấy ống cổ tử cung phồng to 5–7 cm; động mạch bị tổn thương, khiến bệnh nhân mất máu nhiều, và cũng là dấu hiệu rõ ràng của biến chứng chửa ống cổ tử cung – hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm.

Tiến sĩ - bác sĩ Đào Thị Hoa, Trưởng khoa Khám bệnh, chia sẻ: Trước tình thế cấp bách, ca bệnh ngay lập tức được hội chẩn với Ban Giám đốc. Quyết định mổ cấp cứu được đưa ra: vừa xử lý tổn thương, vừa cố gắng bảo tồn tử cung. Ê-kíp phẫu thuật gồm lãnh đạo khoa Khám bệnh và các bác sĩ giàu kinh nghiệm khẩn trương vào vị trí.

Trong khi đó, ê-kíp gây mê – hồi sức dốc toàn lực truyền dịch, truyền máu, kiểm soát huyết động.

Sau nhiều giờ can thiệp, chị P. không chỉ vượt qua lưỡi hái tử thần, mà tử cung còn được bảo tồn – đồng nghĩa với việc giảm thiểu nguy cơ biến chứng lâu dài và giữ được thiên chức làm mẹ trong tương lai.

Phá thai không an toàn - phần nổi của tảng băng chìm

Câu chuyện của chị T.M.P chỉ là một chấm nhỏ trong một bức tranh lớn, nơi những con số thống kê lạnh lùng cho thấy mức độ phổ biến và nghiêm trọng của nạn phá thai không an toàn ở Việt Nam.

Theo thống kê, mỗi năm cả nước ghi nhận từ 200.000 đến 250.000 ca phá thai, trong đó hơn một nửa là do mang thai ngoài ý muốn. Trong những con số ấy có không ít gương mặt trẻ: các nữ sinh, sinh viên, thậm chí vị thành niên. Do thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, nhiều em lúng túng và tìm đến các dịch vụ "chui" để giữ bí mật.

Một số khảo sát, nghiên cứu cũng chỉ ra, không ít bạn trẻ tự mua thuốc hoặc tới những phòng khám không đủ điều kiện y tế, dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Đa phần những ca này không được báo cáo, nên thống kê chính thức mới chỉ phản ánh phần nổi của tảng băng chìm.

Vì sao trong thời đại y học phát triển, phụ nữ vẫn phải liều mình với những lựa chọn nguy hiểm như vậy? Câu trả lời, theo các chuyên gia sản phụ khoa, không nằm ở một nguyên nhân đơn lẻ mà là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố.

Trước hết là sự thiếu hụt kiến thức và kỹ năng tránh thai an toàn. Một bộ phận không nhỏ phụ nữ, đặc biệt là giới trẻ, chưa được trang bị đầy đủ thông tin về sức khỏe sinh sản. Khi rơi vào tình huống mang thai ngoài ý muốn, tâm lý mặc cảm, sợ hãi, sợ bị đánh giá khiến họ lựa chọn những con đường ít bị "nhìn thấy", dù rủi ro lớn.

Thứ hai là áp lực xã hội và sự e dè. Ở nhiều cộng đồng, việc một phụ nữ tìm đến bệnh viện lớn để phá thai dễ kéo theo ánh nhìn dò xét. Do vậy, họ thường chọn phòng khám nhỏ gần nhà, kín đáo hơn. Song chính sự kín đáo ấy lại đổi lấy nguy cơ mất mạng nếu xảy ra biến chứng – như trường hợp chị P.

Nguyên nhân thứ ba đến từ lỗ hổng trong quản lý. Dù Bộ Y tế đã nhiều lần đề xuất siết chặt quy định đối với dịch vụ phá thai – từ điều kiện cơ sở y tế, trách nhiệm tư vấn đến trình tự thủ tục – song thực tế, nhiều phòng khám tư nhân vẫn hoạt động thiếu kiểm soát, không đủ nhân lực và thiết bị gây mê – hồi sức để xử trí tai biến.

Cuối cùng, dịch vụ tránh thai và chăm sóc sinh sản chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu. Các chương trình tuyên truyền, cung cấp biện pháp tránh thai hiện đại chưa phủ kín, đặc biệt ở vùng nông thôn, miền núi. Sau phá thai, phụ nữ hầu như cũng ít được hỗ trợ tâm lý và chăm sóc sức khỏe lâu dài – trong khi đây là yếu tố quan trọng để hạn chế tái lặp nguy cơ.

Hệ quả của tất cả những lỗ hổng ấy không chỉ dừng lại ở những ca cấp cứu thót tim. Đằng sau mỗi ca phá thai không an toàn là nguy cơ tử vong mẹ, tổn thương vĩnh viễn khả năng sinh sản, chi phí y tế đội lên nhiều lần và những ám ảnh tâm lý kéo dài. 

Thậm chí, mỗi ca tai biến còn kéo theo cả một hệ thống y tế vào "trận chiến không mong muốn": phòng cấp cứu, ngân hàng máu, ê-kíp bác sĩ - điều dưỡng… tất cả phải dốc sức cho một ca bệnh lẽ ra có thể ngăn chặn từ đầu.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo, cần tăng cường truyền thông, cải thiện khả năng tiếp cận biện pháp tránh thai, quy định chặt chẽ điều kiện cho cơ sở thực hiện phá thai và xử lý nghiêm cơ sở hoạt động trái phép. Nhưng trên hết, cần thay đổi tư duy xã hội – từ kỳ thị sang đồng cảm, từ im lặng sang đối thoại – để phụ nữ không còn phải tìm kiếm sự an toàn trong bóng tối.