Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân Trương Thị Khuê: Tấm gương kiên trung, bất khuất

Sống ở vùng đất tuyến lửa, sát với địa bàn địch tạm chiếm, Trương Thị Khuê sớm nhận thức rõ nhiệm vụ đấu tranh chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất Tổ quốc. Với tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ, đồng chí xung phong tham gia công tác quân sự địa phương, chiến đấu và phục vụ chiến đấu với tinh thần kiên cường, bất khuất.

Năm 1965, ở tuổi 20, đồng chí Trương Thị Khuê đã trở thành Xã đội phó kiêm Trung đội trưởng pháo 12 ly 7, xã Vĩnh Thủy, khu vực Vĩnh Linh (Quảng Trị).

Từ năm 1965 đến 1967, đồng chí Trương Thị Khuê trực tiếp tham gia gần 200 trận chiến đấu và phục vụ chiến đấu chống máy bay địch. Trong mỗi trận đánh, đồng chí luôn bình tĩnh, dũng cảm, chỉ huy đơn vị bắn rơi 1 máy bay F-8, bắn bị thương 1 máy bay AD-6, góp phần vào chiến công chung của quân và dân toàn xã khi bắn hạ 4 máy bay, bắn bị thương 8 chiếc khác, đồng thời phối hợp với bộ đội tiêu diệt thêm 4 máy bay địch.

Trong trận chiến đấu năm 1968, khi máy bay B-52 địch oanh tạc ác liệt, đồng chí cùng 1 dân quân dũng cảm vượt hơn 1km dưới làn bom đạn để cứu dân, kịp thời băng bó cho những người bị thương, giữa lúc bom rơi, đạn nổ, lửa cháy dữ dội.

Tuy nhiên, khi nói về những thành tích này, đồng chí chỉ khiêm tốn bảo đó là thành tích của đơn vị "chứ tôi có làm được gì đâu". Trương Thị Khuê thường nói rằng, bản thân đồng chí không phải là người phụ nữ Việt Nam thích chiến đấu "nhưng vì giặc Mỹ đến xâm lược nên phải đánh trả thôi".

Không chỉ là chiến sĩ kiên trung trên mặt trận chống giặc trời, Trương Thị Khuê còn là người chỉ huy tận tụy, luôn sẵn sàng cùng đồng đội phục vụ bộ đội chiến đấu. Khi đào đắp trận địa, lấy lá ngụy trang, làm đường cho pháo cơ động, vận chuyển đạn dược, cứu thương binh..., đồng chí đều đi đầu, động viên anh chị em nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ.

Trong phong trào thi đua lao động sản xuất, đồng chí luôn là tấm gương sáng. Dù bận rộn với nhiều nhiệm vụ, đồng chí Trương Thị Khuê vẫn tranh thủ thời gian sản xuất, bảo đảm đủ ngày công như các xã viên. Nhờ chăm bón tốt, ruộng do đồng chí phụ trách đạt năng suất cao (2,6 tấn/ha/vụ, trong khi bình quân chung chỉ đạt 1,9 tấn/ha/vụ).

Bên cạnh nhiệm vụ quân sự, đồng chí còn tích cực tham gia công tác địa phương, giữ nhiều trọng trách như Phó Bí thư Đoàn Thanh niên, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Phụ nữ xã, Ủy viên Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên khu vực Vĩnh Linh, đại biểu Hội đồng Nhân dân xã… Dù ở cương vị nào, đồng chí Trương Thị Khuê cũng thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Với những cống hiến xuất sắc, đồng chí được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất. Ngày 18/6/1969, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân cho Trương Thị Khuê - người nữ dân quân kiên trung của mảnh đất tuyến lửa Vĩnh Linh.

Kỷ niệm 3 lần được gặp Bác Hồ của Anh hùng Trương Thị Khuê     

Với đồng chí Trương Thị Khuê, kỷ niệm về những lần được gặp Bác Hồ, bà còn giữ mãi trong tim, coi đó như một báu vật lịch sử mà bà luôn trân trọng, giữ gìn. Anh hùng Trương Thị Khuê tâm sự, cả 3 lần được gặp Bác là 3 lần đồng chí khắc cốt ghi tâm, dù hơn nửa thế kỷ trôi qua nhưng vẫn như vừa mới hôm qua.

Đồng chí Trương Thị Khuê được gặp Bác Hồ lần đầu tiên vào ngày 11/9/1968, khi đó bà mới 24 tuổi. Ngày hôm ấy, bà cùng 2 nữ dân quân là Trần Thị Bưởi và Nguyễn Thị Xuân vừa tham dự Đại hội thanh niên, sinh viên thế giới tại Sofia (Bulgaria) về đến Hà Nội thì được cán bộ Tổng cục Chính trị, Bộ Quốc phòng báo tin sẽ được vào thăm Bác Hồ.

Theo dòng ký ức của bà, khi ấy, Bác ân cần hỏi về thành tích của từng người, nghe đồng chí Trương Vũ Kỳ kể xong, Bác khen: "Các cháu giỏi lắm". Lời khen của Bác rất ngắn gọn nhưng ai cũng xúc động nghẹn ngào.

Biết chiến trường Vĩnh Linh trong cuộc kháng chiến gặp nhiều đau thương mất mát, Bác hỏi thăm kỹ lưỡng: Vĩnh Linh có bị máy bay B52 đánh nhiều không? Địch đánh như thế, bà con ta ăn ở ra sao? Thế ăn ở dưới hầm như vậy, sức khỏe bà con có bảo đảm không?... Từng câu hỏi quan tâm của Bác và những trăn trở trên nét mặt hiền từ đã khắc sâu trong tâm trí nữ dân quân Trương Thị Khuê. Hỏi thăm tình hình Vĩnh Linh xong, Bác lại quay sang hỏi nữ dân quân Nguyễn Thị Xuân về tình hình Quảng Bình, rồi dặn dò và gửi lời hỏi thăm đến các chiến sĩ và nhân dân.

Mấy hôm sau, vào ngày 16/9/1968, một tin vui bất ngờ lại đến với 3 nữ dân quân, đó là được Bác Hồ cho gọi vào ăn cơm cùng Người. Đồng chí Trương Thị Khuê kể: "Tưởng rằng được ăn với Chủ tịch nước là phải thịnh soạn lắm nhưng khi nhìn thấy trên mâm cơm chỉ có một đĩa thịt gà luộc, một đĩa rau muống, một đĩa cà muối, một bát khoai sọ, chúng tôi đều nghẹn lòng. Một vị Chủ tịch nước mà lại ăn bữa cơm giản dị đến thế này sao? Khi ngồi ăn cơm, Bác tự tay đơm cơm cho từng người, chúng tôi cảm động không ăn được, chỉ nhìn nhau nước mắt rơm rớm. Ăn xong, chúng tôi đứng dậy thu bát đĩa, Bác lại nói: "Cháu Khuê ăn 3 quả cà đi".

Tôi nghe lời Bác, ăn mà thấm đến tận bây giờ về bài học tiết kiệm mà Bác đã dạy. Suốt hơn 40 năm hoạt động từ cơ sở đến Trung ương, tôi không bao giờ vì có chức quyền mà sống lãng phí, bởi bài học về 3 quả cà trong bữa cơm với Bác hôm ấy".

Tối 20/9/1968, 3 nữ dân quân lại được Bác mời vào xem văn công. Đến Phủ Chủ tịch đã thấy đông đủ các đồng chí trong Bộ Chính trị. Bác Hồ gọi 3 nữ dân quân lại ngồi gần rồi Bác giới thiệu với mọi người tên tuổi, quê quán, thành tích chiến đấu của 3 nữ dân quân rất đầy đủ, chính xác. Trước lúc ra về, Bác dặn: "Các cháu phải về học tập, không học không làm được đâu. Học trường, học lớp, học đơn vị, học thực tế, cố gắng học tập".

Lần cuối cùng đồng chí Trương Thị Khuê được "gặp" Bác là khi Bác mất. "Ngày 2/9/1969, tôi được lệnh mùng 3 phải có mặt ở Hà Nội. Tôi đi mà không biết có việc gì. Ra đến nơi, tôi mới biết rằng Bác mất. Tôi được phân công túc trực 15 phút bên linh cữu của Bác cùng với 3 nữ anh hùng khác là Trần Thị Lý, Nguyễn Thị Chiên, Ngô Thị Tuyển. Những kỷ niệm, hình ảnh của Bác cứ thế ùa về. Và cho đến tận bây giờ, tôi vẫn chưa một phút quên đi những điều thiêng liêng đó", Anh hùng Trương Thị Khuê rưng rưng nước mắt nhớ lại.

Sau này, nhớ mãi lời dặn của Bác, phải học, học không chỉ ở trường, ở lớp mà phải học trong đường đời, học trong thực tế, học những người đi trước, đồng chí Trương Thị Khuê đã cố gắng học văn hóa cấp 3, học cao cấp chính trị, học lớp quản lý kinh tế, học ở Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Năm 1972, đồng chí làm Phó ban Tổ chức Khu ủy Vĩnh Linh, sau đó là Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Bến Hải (huyện cũ của Quảng Trị). Năm 1997, đồng chí được tín nhiệm bầu là Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, trở thành đại biểu Quốc hội các khóa VIII và IX.

Trong thời gian hơn 30 năm làm công tác phụ nữ, đồng chí Trương Thị Khuê luôn trăn trở về thực trạng đời sống kinh tế, văn hóa của phụ nữ trên mọi vùng miền. Đồng chí thường đi về tận thôn bản, đến từng nhà hội viên xem tận mắt công việc, mô hình. Một trong những dấu ấn mà đồng chí Trương Thị Khuê để lại, đó là những tháng ngày đồng chí không quản ngại vất vả, lặn lội khắp 17 tỉnh/thành khó khăn nhất của cả nước để thực hiện chương trình Dự án Tín dụng Việt - Bỉ về Nâng cao năng lực của Hội LHPN Việt Nam trong quản lý các chương trình tín dụng tiết kiệm cho phụ nữ nghèo giai đoạn 1996 - 2005.